Anayasa Mahkemesinden 2 kanundaki 13 unsur için değerli karar
A. Vilayet Hudutları İçinde Uygulanacak Önlemlere Yönelik Valilere Tanınan Yetkiye Ait Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda valiye tanınan takdir yetkisinde önlemin kaidelerini oluşturan olguların var olup olmadığı ya da bunların hakikaten kural kapsamında kalıp kalmadığının objektif ölçütlere göre yargı mercileri tarafınca denetlenebileceği, alınan önlemlere karşı açılacak davalarda yargı mercileri tarafınca kısa müddette karar verilmemesi ihtimalinin bu husustaki kontrolün etkisiz olduğu kararınu doğurmayacağını değerlendirmiştir. ötürüsıyla önlemin niteliği, mühleti dikkate alındığında idari yargı kontrolünün keyfi uygulamalara karşı tesirli ve tez kontrol sistemi sağladığı kararına ulaşılabileceği nedeni öne sürülerek kuralla toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı ile seyahat özgürlüğüne ölçüsüz sınırlama getirilmediği sebebi öne sürülerek iptal talebini reddetmiştir.
B. Askeri Mahallerde Yapılacak Tedbire Araması ile Bu Yerlere Giriş ve Çıkış Adabını Düzenleyen Kurallar
Anayasa Mahkemesi kurallarda; askeri merciler tarafınca verilen arama buyruğunun yirmi dört saat ortasında bakılırsavli hakim onayına sunulmasına ait garantiye yer verilmediği, kelam konusu garanti sağlanmadan askeri mahallerde bireylerin üstü, araçları, özel kağıtları ve eşyasının aranmasına imkan tanınmasının Anayasa’nın 20. hususuyla bağdaşmadığı, şahısların araçlarında yapılacak elle denetimin arama önlemi boyutuna ulaşmasını önleyecek biçimde kapsam ve hudutlarının tespit edilmediği, ötürüsıyla anılan “.aracı.” ibaresi istikametinden getirilen sınırlamanın öngörülebilir bir yasal desteğinin bulunmadığı münasebetleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
C. Vilayet ve İlçelerdeki Toplantı ve Şov Yürüyüşüyle İlgili Yer ve Güzergahın Belirlenmesinde Temel Alınacak Kritere Ait Kural
Anayasa Mahkemesi toplantı ve şov yürüyüşünün yapılacağı yer ve güzergah belirlenirken diğer bireylerin gündelik ömrünün etkilenme boyutuna yönelik olarak kuralda öngörülen vatandaşların günlük hayatının çok ve katlanılmaz derecede zorlaştırılmaması ölçütüyle kamu sistemi ile diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin korunması gayesine ulaşma bakımından toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen sınırlamada çatışan haklar içindeki makul istikrarın sağlanmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek iptal talebini reddetmiştir.
Ç. Ulusal İstihbarat Teşkilatının (MİT) Taraf Olduğu Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Metodunun Dışına Çıkaran Kural ve MİT’i Bilgi Edinme Hakkı Kapsamı Dışına Çıkaran Kural
Anayasa Mahkemesi;
-Hukuk uyuşmazlıklarında asıl olanın dava yoluyla uyuşmazlığın tahlile kavuşturulması olduğu, saklılık unsurunun sağlanması hedefiyle MİT’in taraf olduğu uyuşmazlıklarda arabuluculuk kararlarının uygulanmamasını önbakılırsan kuralın getirdiği farklı uygulamanın MİT çalışanının kimliğinin kapalı tutularak güvenliğinin sağlanması suretiyle istihbarat hizmetlerinin sağlıklı bir biçimde yürütülmesinin emellerine ulaşma bakımından orantılı olmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
-MİT’in istihbarat niteliğinde olmayan ya da bu kapsamda olsa dahi şahısların çalışma hayatı ve meslek onuru üzere muhakkak konularda ve sırf süreç tesis eden kurumdan talep edilebilmek üzere bilgi ve evraklara erişimini sağlayan 4982 sayılı Kanun kapsamından çıkarılması suretiyle MİT bünyesindeki bilgilere ulaşılmasına yasak getirilmesinin, şahısların Anayasa’da garanti altına alınan bilgi edinme hakkını kullanma imkanını büsbütün ortadan kaldırdığı sebebi öne sürülerek kuralın iptaline,
karar vermiştir.
D. Kamu nazaranvinden Çıkarılanların Silahlarının Mülkiyetinin Kamuya Geçirilmesine İmkan Tanıyan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda rastgele bir cürümde (ya da kabahatte) kullanıldığı ya da suça (kabahate) ait faaliyetten elde edildiği yahut bizatihi kabahat konusu oluşturduğu tespit edilmediği biçimde şahısların mülkiyetinde bulunan silahların kamu bakılırsavinden çıkarılmalarına bağlı olarak üçüncü bireylere dönem imkanı tanınmaksızın ya da rastgele bir tazminat yolu öngörülmeksizin direkt devlete devredilmesinin ulusal güvenlik ve kamu nizamının korunması emellerine ulaşma bakımından gerekli olmadığı, bu istikametiyle kuralın mülkiyet hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirdiği nedeni öne sürülerek iptaline karar vermiştir.
E. Cumhuriyet Savcısına Gözaltı Önlemi Uygulaması ve Hakime İki Kereyi Aşmamak Üzere Gözaltı Mühletini Uzatma Yetkisi Tanıyan Kural ile Tutukluluğa İtiraz ve Tahliye Talepleri, Tutukluluk İncelemesine Ait Mühlet ve Yordamı Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi;
– Kuralda öngörülen kırk sekiz saat ve dört günlük müddetlerin Anayasa’nın 19. hususunun üçüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen garantilere uygun olduğu, bu istikametiyle kuralın anılan fıkraların lafına ters olduğunun söylenemeyeceği, gözaltı süreci devam ederken bunun şartlarının bağımsız ve tarafsız mahkeme tarafınca kıymetlendirilmesi, gerekirse önlemin sonlandırılması yahut müddetinin uzatılmasının Anayasa’nın 19. unsurunun beşinci fıkrasında geçen kişinin azami olarak öngörülen mühlet ortasında hakim önüne çıkarılması zorunluluğunu karşıladığı, hakim tarafınca en çok iki kere ek gözaltı mühletinin verilmesinin, kuralın geçerli olduğu müddet ve bu periyodun şartları da dikkate alındığında ceza soruşturmalarının aktif ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi hedefini gerçekleştirme bakımından kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına orantısız sınırlama getirmediği nedeni öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
-Kuralda tutukluluğa ait itirazın kuşkulu yahut sanığın dinlenilmesi suretiyle kıymetlendirilmesi için azami ve makul bir süre öngörülmeden evrak üzerinden karara bağlanmasına imkan tanınmasının, tahliye talebinin değerlendirilmesinde makul sonların ötesinde otuz günlük bir müddetnin öngörülmesinin, kuşkulu yahut sanığın tahliye talebi ve bu kapsamda lisana getireceği tutukluluk durumuna ait itirazların doksan gün boyunca duruşmasız olarak incelenmesinin mümkün kılınması niçiniyle Anayasa’nın 19. hususundaki teminatlara karşıt olarak kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirildiği nedeni öne sürülerek kuralın iptaline,
karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi kurallarda;
-Akademik işçi açığının karşılanabilmesi hedefiyle bu şahısların atamalarının Ankara, İstanbul ve İzmir haricinde öncelikli olarak 2006 yılından daha sonra kurulan yükseköğretim kurumlarına yapılacağı öngörülmüşse de kelam konusu muhtaçlığın genel, objektif ve kabul edilebilir ölçütler belirlenerek tüm öğretim elemanlarını kapsayacak bir sistem oluşturulmadan sadece nazaranvlerine iade edilen öğretim gorevlileriyle hudutlu tutularak karşılanmasının kamu hizmetinin aktif ve sağlıklı bir halde yürütülmesi emelini gerçekleştirmek bakımından zarurî bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği,
– Bireylerin iradesi haricinde hukuka karşıt olarak çalıştırılmadıkları periyoda ilişkin mali hakların ödenmesinin vazifeye başlama kuralına bağlanmasının mülkiyet hakkına yönelik haksız müdahalenin giderilmemesi ve bu suretle kelam konusu hakka getirilen sınırlamanın devam etmesi kararınu ortaya çıkardığı,
– Önlem sürecinin haksız uygulanmasından dolayı uğranabilecek maddi ve manevi ziyanları giderme konusunda şahıslara dava açma imkanı verilmemesinin devletin tesirli giderim düzeneği sağlama yükümlülüğüyle bağdaşmadığı,
gerekçeleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
G. Kamu nazaranvine İade Edilen Türk Silahlı Kuvvetlerinde (TSK) vazifeli Subay, Astsubay, Uzman Jandarmalar ile Emniyet Genel Müdürlüğünde Emniyet Hizmetleri Sınıfına Tabi Olanlar ve Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Meslek Memurlarından Ulusal Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı Bünyelerinde Kurulacak Araştırma Merkezlerinde İstihdam Edilmelerini Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi kurallarda;
-Mahkemelerce yahut olağanüstü Hal Süreçleri İnceleme Komitesince şahıslar hakkında bakılırsave iade sonucu verilmesine karşın kelam konusu önlemin sebep ögesinin ortadan kalkmadığı izlenimi doğacak biçimde bu bireylerin eski takım, rütbe yahut unvanına uygun olarak atanmalarının engellendiği, iadeyle bir arada kamu nazaranvinden çıkarma önleminin tüm neticeleriyla ortadan kaldırılması gerektiği biçimde şahısların kazanılmış hakları gözardı edilerek farklı bir statüde atanmalarına imkan tanındığı,
-Kamu bakılırsavine iade edilen şahısların bir daha atanmalarında ilgili bakanın hangi ölçütlere bakılırsa kıymetlendirme yapacağına ait bir bellilik bulunmadığı, bu mevzuda yönetime çok geniş yetki tanınmasının kamu tertibinin sağlanması ve kamu faydası hedefinin gerçekleştirilmesi bakımından mecburî bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği,
-bir daha kamu bakılırsavine iade edilen işçinin farklı statüde istihdam edilmelerini gerektirecek kabul edilebilir ölçüde tüzel ve fiili zorunlulukların gösterilmediği, bu açıdan vazifeye iade edilen bireylerin araştırma merkezlerine atanmasına imkan tanınmasının kamu faydası ve kamu nizamının sağlanması maksadı bakımından gerekli olduğunun söylenemeyeceği,
gerekçeleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
Ğ. Olağan Periyotta Disiplin Hukukunda Öngörülen Sistem haricinde Şahıslar Hakkında Meslekten Çıkarma Önleminin Uygulanması
Anayasa Mahkemesi, evvelki kararlarında bireylere meslekten (kamu nazaranvinden) çıkarma sürecinde haklarındaki isnatlara karşılık verme ve bunlara karşı kanıt sunma imkanının tanındığı bir soruşturma sürecinin yürütülmesini, bu süreç sonunda somut olgu ve olaylar çerçevesinde argüman, savunma ve kanıtların tartışılarak ulaşılan kararın dayandığı maddi ve hukuksal temelleri gösteren münasebetlerin açıklanmasını ferdileştirme için kâfi gördüğünü, kurallar kapsamında da ferdileştirme kaidesinin sağlandığı dikkate alındığında meslekten çıkarmada benimsenen adabın ulusal güvenlik ve kamu nizamının korunması, kamu hizmetinin sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesi hedeflerine ulaşma bakımından orantılı olduğunu belirterek iptal talebinin reddine karar vermiştir.
H. Haklarında Meslek Çıkarma Önlemine Yönelik Süreç Yapılanlar ile Kabahat Soruşturması yahut Kovuşturması Yürütülenlerin ve Bunların Eşlerinin Pasaportlarının İptaline İmkan Tanıyan Kural
Anayasa Mahkemesi, kuralda birebir şahıslar hakkında anılan 375 sayılı KHK’nın (A) fıkrasıyla çelişki oluşturacak biçimde yönetime takdir yetkisi verilmek suretiyle bir defa daha pasaportların iptaline imkan tanındığı, bu tarafıyla kuralın belirsizliğe yol açabilecek ölçüde farklı yorumlara ve uygulamalara elverişli olduğu, bir daha kural kapsamındaki bireylerin pasaportlarının iptal edilmesinde yönetime tanınan takdir ytesirinin kapsam ve hudutlarının da bilinmeyen olduğu, bu prestijle kuralla yurt dışına çıkma özgürlüğüne getirilen sınırlamada yasallık kaidesinin yerine getirilmediği nedeni öne sürülerek kuralın iptaline karar vermiştir.
I. TSK, Jandarma Genel Komutanlığı, Kıyı Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatından Farklı niçinlerle Ayrılan Bireylerin Rütbelerinin İptalini Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda; terör örgütlerine yahut devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelerle iltisaklı veyahut irtibatlı olduğu değerlendirilenlerin, haklarındaki isnatlara yanıt verme ve bunlara karşı kanıt sunma imkanının tanındığı bir soruşturma süreci yürütülmeden ve bu süreç sonunda somut olgu ve olaylar çerçevesinde argüman, savunma ve kanıtların tartışılarak ulaşılan kararın dayandığı maddi ve türel temelleri gösteren münasebetler açıklanmadan yetkili mercilerce rütbelerinin alınmasına imkan tanınmasının ulusal güvenlik ve kamu tertibinin sağlanması maksadı bakımından demokratik bir toplum sisteminin gereklerine uygun ve ölçülü olduğunun söylenemeyeceğini belirterek kuralın iptaline karar vermiştir.
İ. Meslekten ve Kamu nazaranvinden Çıkarma Önlemiyle İlgili nazaranvden Uzaklaştırılanlar yahut Açığa Alınanlar Hakkında Soruşturmaya Başlama, vazifeden Uzaklaştırma, Kıymetlendirme ve Savunma Hakkı Müddetleri ile Anılan Mühletlerin Dolması Halinde Uygulanacak Yordama Ait Kurallar
Anayasa Mahkemesi;
-İdari soruşturma başlatılmadan vazifeden uzaklaştırılanlar hakkında makul bir vakit ortasında soruşturma başlatılmamasının, bireylerin bilgi sahibi olmadıkları savlarla uzun müddetlerle kuşku altında kalmalarına ve mali haklarının bir kısmından mahrum bırakılmalarına niçiniyet verebileceği bu durumun şahıslar üzerinde çok bir külfet meydana getireceği nedeni öne sürülerek buna ait kuralın iptaline,
-Kanun koyucunun, terör örgütleriyle uğraş etmek üzere kamuda bunlarla kontaklı olan şahısların sağlıklı bir biçimde tespit edilmesi için kural kapsamında süreksiz müddet uygulanmak üzere olağan soruşturma yollarından ayrılarak bakılırsavden uzaklaştırma ve açığa alma müddeti için öngörülen azami iki yıllık müddet sonunda önlem sürecine devam edilmesinin mümkün olmadığı, ayrıyeten bu mühletler ortasında yetkili mercilerin her vakit bakılırsavden uzaklaştırma sonucunı kaldırabileceği hakkında soruşturma yürütülen şahısların de rastgele bir sınırlama olmaksızın önlem sonucuna itiraz edebileceği ve bu kapsamda yetkili mercilerce verilen kararların idari yargı kontrolüne tabi olduğu, bu istikametiyle önlem şartlarının yargı mercilerince her etapta kıymetlendirilebileceği sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
– Kıymetlendirme müddetleriyle ilgili olarak kuralın, yetkili mercilerce soruşturmanın her kademesinde misyondan uzaklaştırma ve açığa alınma süreçlerinin koşullarının incelenerek gerektiğinde önlemlerin bitmiş oldurebilmesi imkanını ortadan kaldırmadığı, ilgili bireylerin ceza soruşturma ve kovuşturmasında elde edilen yeni kanıtlar ya da öteki niçinlerle nazaranvden uzaklaştırma yahut açığa alınmanın kaidelerinin ortadan kalktığını ve bu niçinle önlemin bitmiş oldurilmesi gerektiğini ileri sürmelerini engelleyen bir durumun da bulunmadığı, ayrıyeten yetkili mercilerin bu kapsamda verdikleri kararlara karşı idari yargıda dava açılabilmesinin mümkün olduğu nedeni öne sürülerek bu taraftaki iptal talebinin reddine,
-Yetkili mercilere haklarında önlem sonucu bulunmayan şahıslarla ilgili önlem koşullarının üç aya kadar kıymetlendirilmesine imkan tanımasının, bu mühlet boyunca bireylerin rastgele bir önlem sonucu olmaksızın vazifeden uzaklaştırılmalarına yahut açığa alınmaları kararınu doğuracağı, olağanüstü hal periyodunda verilen önlem kararlarının devam ettiği var iseyımından hareketle bunlara atfilk evvelki önlem kararlarının bir daha karar verilinceye kadar devam edeceğinin öngörülmesinin kanun koyucu tarafınca direkt şahıslar hakkında yetkili mercilerce ferdi kıymetlendirme yapılmadan bakılırsavden uzaklaştırma yahut açığa alınma önlemlerinin uygulanması manasına geleceği sebebi öne sürülerek kuralın iptaline,
– Kuralda kamu vazifesinden ve meslekten çıkarma süreci uygulanacak şahısların tezleri öğrenmelerinden itibaren bunlara karşı beyanda bulunma ve kanıt sunmaları için belirlenen yedi günlük mühletin makul ve kâfi olmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek buna ait iptal talebinin reddine,
karar vermiştir.
J. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Kayyımlık Yetkisi Veren Kararın Yürürlüğünü Uzatan Kural
Anayasa Mahkemesi, terör örgütleriyle aidiyet, iltisak yahut irtibat seviyesindeki bir ilişki niçiniyle kayyım önlemi sonucu verilmesinin lakin bu fiillerin hata niteliğinde olması ve şahıslar hakkında bu niçinle ceza soruşturması ve kovuşturması yürütülmesi halinde kelam konusu olacağını, kural kapsamında cürüm niteliğinde olmayan aidiyet irtibat yahut iltisak fiillerinin kayyım atanmasına imkan tanıdığı söylenemeyeceği, soruşturma evresinde kayyım atanması sonucuna karşı 5271 sayılı Kanun’un 267. ve devamı hususları mucibince itiraz yoluna başvurulabilmesinin mümkün olduğu sebebi öne sürülerek iptal talebinin reddine karar vermiştir.
K. TMSF’nin Kayyım Olarak Atandığı Belgelerle İlgili Olarak Hak, Yetki, Sorumluluk ve Muafiyetleri Düzenleyen Kuralların Yürürlüğünü Uzatan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralın uygulanabilirliği ile ilgili olarak belirtilen tarihlerdilk evvel sona eren Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve TMSF’nin kayyımlık yetkisi kapsamında atananlar yahut bakılırsavlendirilenlerin bakılırsav, hak, yetki ve sorumlulukları ile şirket ve mal varlığı kıymetlerine ait, kefalet ve takip dahil tüm muafiyetleri düzenleyen öteki hangi kanun kararlarının bulunduğuna ait bir bellilik bulunmadığı sebebi öne sürülerek kuralın iptaline karar vermiştir.
L. Kayyım Atanan Şirketlerdeki Paydaşlık Hisse ve Haklarıyla İlgili Dönem ve Temlikleri Geçersiz Kılan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda kayyım atanan şirketlerde iştirak hisse ve hakkını devralan düzgün niyetli üçüncü bireylerin muvazaanın olgusal temelini oluşturan gerçek iradeye muhalif süreç tesis edildiğinin aksini tez ve ispat etme imkanlarının olmadığının söylenemeyeceği, bu istikametiyle kuralın ihdas maksadına uygun kullanılmasını sağlayacak ve bu bahisteki keyfiliği önleyecek yasal garantilerin bulunduğu sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebini reddetmiştir.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
A. Vilayet Hudutları İçinde Uygulanacak Önlemlere Yönelik Valilere Tanınan Yetkiye Ait Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda valiye tanınan takdir yetkisinde önlemin kaidelerini oluşturan olguların var olup olmadığı ya da bunların hakikaten kural kapsamında kalıp kalmadığının objektif ölçütlere göre yargı mercileri tarafınca denetlenebileceği, alınan önlemlere karşı açılacak davalarda yargı mercileri tarafınca kısa müddette karar verilmemesi ihtimalinin bu husustaki kontrolün etkisiz olduğu kararınu doğurmayacağını değerlendirmiştir. ötürüsıyla önlemin niteliği, mühleti dikkate alındığında idari yargı kontrolünün keyfi uygulamalara karşı tesirli ve tez kontrol sistemi sağladığı kararına ulaşılabileceği nedeni öne sürülerek kuralla toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı ile seyahat özgürlüğüne ölçüsüz sınırlama getirilmediği sebebi öne sürülerek iptal talebini reddetmiştir.
B. Askeri Mahallerde Yapılacak Tedbire Araması ile Bu Yerlere Giriş ve Çıkış Adabını Düzenleyen Kurallar
Anayasa Mahkemesi kurallarda; askeri merciler tarafınca verilen arama buyruğunun yirmi dört saat ortasında bakılırsavli hakim onayına sunulmasına ait garantiye yer verilmediği, kelam konusu garanti sağlanmadan askeri mahallerde bireylerin üstü, araçları, özel kağıtları ve eşyasının aranmasına imkan tanınmasının Anayasa’nın 20. hususuyla bağdaşmadığı, şahısların araçlarında yapılacak elle denetimin arama önlemi boyutuna ulaşmasını önleyecek biçimde kapsam ve hudutlarının tespit edilmediği, ötürüsıyla anılan “.aracı.” ibaresi istikametinden getirilen sınırlamanın öngörülebilir bir yasal desteğinin bulunmadığı münasebetleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
C. Vilayet ve İlçelerdeki Toplantı ve Şov Yürüyüşüyle İlgili Yer ve Güzergahın Belirlenmesinde Temel Alınacak Kritere Ait Kural
Anayasa Mahkemesi toplantı ve şov yürüyüşünün yapılacağı yer ve güzergah belirlenirken diğer bireylerin gündelik ömrünün etkilenme boyutuna yönelik olarak kuralda öngörülen vatandaşların günlük hayatının çok ve katlanılmaz derecede zorlaştırılmaması ölçütüyle kamu sistemi ile diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin korunması gayesine ulaşma bakımından toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen sınırlamada çatışan haklar içindeki makul istikrarın sağlanmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek iptal talebini reddetmiştir.
Ç. Ulusal İstihbarat Teşkilatının (MİT) Taraf Olduğu Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Metodunun Dışına Çıkaran Kural ve MİT’i Bilgi Edinme Hakkı Kapsamı Dışına Çıkaran Kural
Anayasa Mahkemesi;
-Hukuk uyuşmazlıklarında asıl olanın dava yoluyla uyuşmazlığın tahlile kavuşturulması olduğu, saklılık unsurunun sağlanması hedefiyle MİT’in taraf olduğu uyuşmazlıklarda arabuluculuk kararlarının uygulanmamasını önbakılırsan kuralın getirdiği farklı uygulamanın MİT çalışanının kimliğinin kapalı tutularak güvenliğinin sağlanması suretiyle istihbarat hizmetlerinin sağlıklı bir biçimde yürütülmesinin emellerine ulaşma bakımından orantılı olmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
-MİT’in istihbarat niteliğinde olmayan ya da bu kapsamda olsa dahi şahısların çalışma hayatı ve meslek onuru üzere muhakkak konularda ve sırf süreç tesis eden kurumdan talep edilebilmek üzere bilgi ve evraklara erişimini sağlayan 4982 sayılı Kanun kapsamından çıkarılması suretiyle MİT bünyesindeki bilgilere ulaşılmasına yasak getirilmesinin, şahısların Anayasa’da garanti altına alınan bilgi edinme hakkını kullanma imkanını büsbütün ortadan kaldırdığı sebebi öne sürülerek kuralın iptaline,
karar vermiştir.
D. Kamu nazaranvinden Çıkarılanların Silahlarının Mülkiyetinin Kamuya Geçirilmesine İmkan Tanıyan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda rastgele bir cürümde (ya da kabahatte) kullanıldığı ya da suça (kabahate) ait faaliyetten elde edildiği yahut bizatihi kabahat konusu oluşturduğu tespit edilmediği biçimde şahısların mülkiyetinde bulunan silahların kamu bakılırsavinden çıkarılmalarına bağlı olarak üçüncü bireylere dönem imkanı tanınmaksızın ya da rastgele bir tazminat yolu öngörülmeksizin direkt devlete devredilmesinin ulusal güvenlik ve kamu nizamının korunması emellerine ulaşma bakımından gerekli olmadığı, bu istikametiyle kuralın mülkiyet hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirdiği nedeni öne sürülerek iptaline karar vermiştir.
E. Cumhuriyet Savcısına Gözaltı Önlemi Uygulaması ve Hakime İki Kereyi Aşmamak Üzere Gözaltı Mühletini Uzatma Yetkisi Tanıyan Kural ile Tutukluluğa İtiraz ve Tahliye Talepleri, Tutukluluk İncelemesine Ait Mühlet ve Yordamı Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi;
– Kuralda öngörülen kırk sekiz saat ve dört günlük müddetlerin Anayasa’nın 19. hususunun üçüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen garantilere uygun olduğu, bu istikametiyle kuralın anılan fıkraların lafına ters olduğunun söylenemeyeceği, gözaltı süreci devam ederken bunun şartlarının bağımsız ve tarafsız mahkeme tarafınca kıymetlendirilmesi, gerekirse önlemin sonlandırılması yahut müddetinin uzatılmasının Anayasa’nın 19. unsurunun beşinci fıkrasında geçen kişinin azami olarak öngörülen mühlet ortasında hakim önüne çıkarılması zorunluluğunu karşıladığı, hakim tarafınca en çok iki kere ek gözaltı mühletinin verilmesinin, kuralın geçerli olduğu müddet ve bu periyodun şartları da dikkate alındığında ceza soruşturmalarının aktif ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi hedefini gerçekleştirme bakımından kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına orantısız sınırlama getirmediği nedeni öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
-Kuralda tutukluluğa ait itirazın kuşkulu yahut sanığın dinlenilmesi suretiyle kıymetlendirilmesi için azami ve makul bir süre öngörülmeden evrak üzerinden karara bağlanmasına imkan tanınmasının, tahliye talebinin değerlendirilmesinde makul sonların ötesinde otuz günlük bir müddetnin öngörülmesinin, kuşkulu yahut sanığın tahliye talebi ve bu kapsamda lisana getireceği tutukluluk durumuna ait itirazların doksan gün boyunca duruşmasız olarak incelenmesinin mümkün kılınması niçiniyle Anayasa’nın 19. hususundaki teminatlara karşıt olarak kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına ölçüsüz bir sınırlama getirildiği nedeni öne sürülerek kuralın iptaline,
karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi kurallarda;
-Akademik işçi açığının karşılanabilmesi hedefiyle bu şahısların atamalarının Ankara, İstanbul ve İzmir haricinde öncelikli olarak 2006 yılından daha sonra kurulan yükseköğretim kurumlarına yapılacağı öngörülmüşse de kelam konusu muhtaçlığın genel, objektif ve kabul edilebilir ölçütler belirlenerek tüm öğretim elemanlarını kapsayacak bir sistem oluşturulmadan sadece nazaranvlerine iade edilen öğretim gorevlileriyle hudutlu tutularak karşılanmasının kamu hizmetinin aktif ve sağlıklı bir halde yürütülmesi emelini gerçekleştirmek bakımından zarurî bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği,
– Bireylerin iradesi haricinde hukuka karşıt olarak çalıştırılmadıkları periyoda ilişkin mali hakların ödenmesinin vazifeye başlama kuralına bağlanmasının mülkiyet hakkına yönelik haksız müdahalenin giderilmemesi ve bu suretle kelam konusu hakka getirilen sınırlamanın devam etmesi kararınu ortaya çıkardığı,
– Önlem sürecinin haksız uygulanmasından dolayı uğranabilecek maddi ve manevi ziyanları giderme konusunda şahıslara dava açma imkanı verilmemesinin devletin tesirli giderim düzeneği sağlama yükümlülüğüyle bağdaşmadığı,
gerekçeleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
G. Kamu nazaranvine İade Edilen Türk Silahlı Kuvvetlerinde (TSK) vazifeli Subay, Astsubay, Uzman Jandarmalar ile Emniyet Genel Müdürlüğünde Emniyet Hizmetleri Sınıfına Tabi Olanlar ve Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Meslek Memurlarından Ulusal Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı Bünyelerinde Kurulacak Araştırma Merkezlerinde İstihdam Edilmelerini Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi kurallarda;
-Mahkemelerce yahut olağanüstü Hal Süreçleri İnceleme Komitesince şahıslar hakkında bakılırsave iade sonucu verilmesine karşın kelam konusu önlemin sebep ögesinin ortadan kalkmadığı izlenimi doğacak biçimde bu bireylerin eski takım, rütbe yahut unvanına uygun olarak atanmalarının engellendiği, iadeyle bir arada kamu nazaranvinden çıkarma önleminin tüm neticeleriyla ortadan kaldırılması gerektiği biçimde şahısların kazanılmış hakları gözardı edilerek farklı bir statüde atanmalarına imkan tanındığı,
-Kamu bakılırsavine iade edilen şahısların bir daha atanmalarında ilgili bakanın hangi ölçütlere bakılırsa kıymetlendirme yapacağına ait bir bellilik bulunmadığı, bu mevzuda yönetime çok geniş yetki tanınmasının kamu tertibinin sağlanması ve kamu faydası hedefinin gerçekleştirilmesi bakımından mecburî bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği,
-bir daha kamu bakılırsavine iade edilen işçinin farklı statüde istihdam edilmelerini gerektirecek kabul edilebilir ölçüde tüzel ve fiili zorunlulukların gösterilmediği, bu açıdan vazifeye iade edilen bireylerin araştırma merkezlerine atanmasına imkan tanınmasının kamu faydası ve kamu nizamının sağlanması maksadı bakımından gerekli olduğunun söylenemeyeceği,
gerekçeleriyle kuralların iptallerine karar vermiştir.
Ğ. Olağan Periyotta Disiplin Hukukunda Öngörülen Sistem haricinde Şahıslar Hakkında Meslekten Çıkarma Önleminin Uygulanması
Anayasa Mahkemesi, evvelki kararlarında bireylere meslekten (kamu nazaranvinden) çıkarma sürecinde haklarındaki isnatlara karşılık verme ve bunlara karşı kanıt sunma imkanının tanındığı bir soruşturma sürecinin yürütülmesini, bu süreç sonunda somut olgu ve olaylar çerçevesinde argüman, savunma ve kanıtların tartışılarak ulaşılan kararın dayandığı maddi ve hukuksal temelleri gösteren münasebetlerin açıklanmasını ferdileştirme için kâfi gördüğünü, kurallar kapsamında da ferdileştirme kaidesinin sağlandığı dikkate alındığında meslekten çıkarmada benimsenen adabın ulusal güvenlik ve kamu nizamının korunması, kamu hizmetinin sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesi hedeflerine ulaşma bakımından orantılı olduğunu belirterek iptal talebinin reddine karar vermiştir.
H. Haklarında Meslek Çıkarma Önlemine Yönelik Süreç Yapılanlar ile Kabahat Soruşturması yahut Kovuşturması Yürütülenlerin ve Bunların Eşlerinin Pasaportlarının İptaline İmkan Tanıyan Kural
Anayasa Mahkemesi, kuralda birebir şahıslar hakkında anılan 375 sayılı KHK’nın (A) fıkrasıyla çelişki oluşturacak biçimde yönetime takdir yetkisi verilmek suretiyle bir defa daha pasaportların iptaline imkan tanındığı, bu tarafıyla kuralın belirsizliğe yol açabilecek ölçüde farklı yorumlara ve uygulamalara elverişli olduğu, bir daha kural kapsamındaki bireylerin pasaportlarının iptal edilmesinde yönetime tanınan takdir ytesirinin kapsam ve hudutlarının da bilinmeyen olduğu, bu prestijle kuralla yurt dışına çıkma özgürlüğüne getirilen sınırlamada yasallık kaidesinin yerine getirilmediği nedeni öne sürülerek kuralın iptaline karar vermiştir.
I. TSK, Jandarma Genel Komutanlığı, Kıyı Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatından Farklı niçinlerle Ayrılan Bireylerin Rütbelerinin İptalini Düzenleyen Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda; terör örgütlerine yahut devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelerle iltisaklı veyahut irtibatlı olduğu değerlendirilenlerin, haklarındaki isnatlara yanıt verme ve bunlara karşı kanıt sunma imkanının tanındığı bir soruşturma süreci yürütülmeden ve bu süreç sonunda somut olgu ve olaylar çerçevesinde argüman, savunma ve kanıtların tartışılarak ulaşılan kararın dayandığı maddi ve türel temelleri gösteren münasebetler açıklanmadan yetkili mercilerce rütbelerinin alınmasına imkan tanınmasının ulusal güvenlik ve kamu tertibinin sağlanması maksadı bakımından demokratik bir toplum sisteminin gereklerine uygun ve ölçülü olduğunun söylenemeyeceğini belirterek kuralın iptaline karar vermiştir.
İ. Meslekten ve Kamu nazaranvinden Çıkarma Önlemiyle İlgili nazaranvden Uzaklaştırılanlar yahut Açığa Alınanlar Hakkında Soruşturmaya Başlama, vazifeden Uzaklaştırma, Kıymetlendirme ve Savunma Hakkı Müddetleri ile Anılan Mühletlerin Dolması Halinde Uygulanacak Yordama Ait Kurallar
Anayasa Mahkemesi;
-İdari soruşturma başlatılmadan vazifeden uzaklaştırılanlar hakkında makul bir vakit ortasında soruşturma başlatılmamasının, bireylerin bilgi sahibi olmadıkları savlarla uzun müddetlerle kuşku altında kalmalarına ve mali haklarının bir kısmından mahrum bırakılmalarına niçiniyet verebileceği bu durumun şahıslar üzerinde çok bir külfet meydana getireceği nedeni öne sürülerek buna ait kuralın iptaline,
-Kanun koyucunun, terör örgütleriyle uğraş etmek üzere kamuda bunlarla kontaklı olan şahısların sağlıklı bir biçimde tespit edilmesi için kural kapsamında süreksiz müddet uygulanmak üzere olağan soruşturma yollarından ayrılarak bakılırsavden uzaklaştırma ve açığa alma müddeti için öngörülen azami iki yıllık müddet sonunda önlem sürecine devam edilmesinin mümkün olmadığı, ayrıyeten bu mühletler ortasında yetkili mercilerin her vakit bakılırsavden uzaklaştırma sonucunı kaldırabileceği hakkında soruşturma yürütülen şahısların de rastgele bir sınırlama olmaksızın önlem sonucuna itiraz edebileceği ve bu kapsamda yetkili mercilerce verilen kararların idari yargı kontrolüne tabi olduğu, bu istikametiyle önlem şartlarının yargı mercilerince her etapta kıymetlendirilebileceği sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebinin reddine,
– Kıymetlendirme müddetleriyle ilgili olarak kuralın, yetkili mercilerce soruşturmanın her kademesinde misyondan uzaklaştırma ve açığa alınma süreçlerinin koşullarının incelenerek gerektiğinde önlemlerin bitmiş oldurebilmesi imkanını ortadan kaldırmadığı, ilgili bireylerin ceza soruşturma ve kovuşturmasında elde edilen yeni kanıtlar ya da öteki niçinlerle nazaranvden uzaklaştırma yahut açığa alınmanın kaidelerinin ortadan kalktığını ve bu niçinle önlemin bitmiş oldurilmesi gerektiğini ileri sürmelerini engelleyen bir durumun da bulunmadığı, ayrıyeten yetkili mercilerin bu kapsamda verdikleri kararlara karşı idari yargıda dava açılabilmesinin mümkün olduğu nedeni öne sürülerek bu taraftaki iptal talebinin reddine,
-Yetkili mercilere haklarında önlem sonucu bulunmayan şahıslarla ilgili önlem koşullarının üç aya kadar kıymetlendirilmesine imkan tanımasının, bu mühlet boyunca bireylerin rastgele bir önlem sonucu olmaksızın vazifeden uzaklaştırılmalarına yahut açığa alınmaları kararınu doğuracağı, olağanüstü hal periyodunda verilen önlem kararlarının devam ettiği var iseyımından hareketle bunlara atfilk evvelki önlem kararlarının bir daha karar verilinceye kadar devam edeceğinin öngörülmesinin kanun koyucu tarafınca direkt şahıslar hakkında yetkili mercilerce ferdi kıymetlendirme yapılmadan bakılırsavden uzaklaştırma yahut açığa alınma önlemlerinin uygulanması manasına geleceği sebebi öne sürülerek kuralın iptaline,
– Kuralda kamu vazifesinden ve meslekten çıkarma süreci uygulanacak şahısların tezleri öğrenmelerinden itibaren bunlara karşı beyanda bulunma ve kanıt sunmaları için belirlenen yedi günlük mühletin makul ve kâfi olmadığının söylenemeyeceği sebebi öne sürülerek buna ait iptal talebinin reddine,
karar vermiştir.
J. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Kayyımlık Yetkisi Veren Kararın Yürürlüğünü Uzatan Kural
Anayasa Mahkemesi, terör örgütleriyle aidiyet, iltisak yahut irtibat seviyesindeki bir ilişki niçiniyle kayyım önlemi sonucu verilmesinin lakin bu fiillerin hata niteliğinde olması ve şahıslar hakkında bu niçinle ceza soruşturması ve kovuşturması yürütülmesi halinde kelam konusu olacağını, kural kapsamında cürüm niteliğinde olmayan aidiyet irtibat yahut iltisak fiillerinin kayyım atanmasına imkan tanıdığı söylenemeyeceği, soruşturma evresinde kayyım atanması sonucuna karşı 5271 sayılı Kanun’un 267. ve devamı hususları mucibince itiraz yoluna başvurulabilmesinin mümkün olduğu sebebi öne sürülerek iptal talebinin reddine karar vermiştir.
K. TMSF’nin Kayyım Olarak Atandığı Belgelerle İlgili Olarak Hak, Yetki, Sorumluluk ve Muafiyetleri Düzenleyen Kuralların Yürürlüğünü Uzatan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralın uygulanabilirliği ile ilgili olarak belirtilen tarihlerdilk evvel sona eren Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve TMSF’nin kayyımlık yetkisi kapsamında atananlar yahut bakılırsavlendirilenlerin bakılırsav, hak, yetki ve sorumlulukları ile şirket ve mal varlığı kıymetlerine ait, kefalet ve takip dahil tüm muafiyetleri düzenleyen öteki hangi kanun kararlarının bulunduğuna ait bir bellilik bulunmadığı sebebi öne sürülerek kuralın iptaline karar vermiştir.
L. Kayyım Atanan Şirketlerdeki Paydaşlık Hisse ve Haklarıyla İlgili Dönem ve Temlikleri Geçersiz Kılan Kural
Anayasa Mahkemesi kuralda kayyım atanan şirketlerde iştirak hisse ve hakkını devralan düzgün niyetli üçüncü bireylerin muvazaanın olgusal temelini oluşturan gerçek iradeye muhalif süreç tesis edildiğinin aksini tez ve ispat etme imkanlarının olmadığının söylenemeyeceği, bu istikametiyle kuralın ihdas maksadına uygun kullanılmasını sağlayacak ve bu bahisteki keyfiliği önleyecek yasal garantilerin bulunduğu sebebi öne sürülerek kuralın iptali talebini reddetmiştir.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.