AYM, öğretmeninin toplumsal medya paylaşımına verilen cezayı uygun bulmadı
İşte o Karar:
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
İKİNCİ KISIM
KARAR
HÜSEYİN ÖMER VOLKAN ÇİÇEK BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2017/39464)
Karar Tarihi: 23/2/2022
R.G. Tarih ve Sayı: 27/4/2022-31822
İKİNCİ KISIM
KARAR
Lider
:
Kadir ÖZKAYA
Üyeler
:
Engin YILDIRIM
M. Emin KUZ
Rıdvan GÜLEÇ
Basri BAĞCI
Raportör
:
Mustafa İlhan ÖZTÜRK
Müracaatçı
:
Hüseyin Ömer Volkan ÇİÇEK
Vekili
:
Av. Dilek ATAK
I. MÜRACAATIN KONUSU
1. Müracaat, öğretmen olan müracaatçının toplumsal medya hesabı üzerinden yapmış olduğu paylaşım niçiniyle kınama cezası ile cezalandırılmasının söz özgürlüğünü ihlal ettiği tezine ilişkindir.
II. MÜRACAAT SÜRECİ
2. Müracaat 6/12/2017 tarihinde yapılmıştır.
3. Müracaat, müracaat formu ve eklerinin idari taraftan yapılan ön incelemesinden daha sonra Kurula sunulmuştur.
4. Komitece müracaatın kabul edilebilirlik incelemesinin Kısım tarafınca yapılmasına karar verilmiştir.
5. Kısım Lideri tarafınca müracaatın kabul edilebilirlik ve temel incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Müracaat evraklarının bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir.
7. Müracaatçı, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.
III. OLAY VE OLGULAR
8. Müracaat formu ve eklerinde tabir edildiği biçimiyle ilgili olaylar özetle şöylekidir:
9. 1974 doğumlu olan müracaatçı paylaşımı yaptığı tarihte Adana’da bir lisede vücut eğitimi öğretmeni olarak nazaranv yapmaktadır. Müracaatçı ayrıyeten Türk Eğitim Sendikası (Sendika) Adana 2 No.lu Şube İdare Şurası üyesi ve şube sekreteridir.
10. Müracaatçının sekreterliğini yaptığı Sendikaya kayıtlı olan bir kamu nazaranvlisi, ikamet ettiği lojmanı kendisine tanınan yasal süreyi aşarak tahliye etmesi niçiniyle Vilayet Disiplin Şurasına sevk edilmiş; müracaatçı da Sendika temsilcisi sıfatıyla Heyetin anılan toplantısına katılmıştır. Toplantı bitmiş oldukten daha sonra müracaatçı, ferdî Facebook hesabından bir paylaşımda bulunmuştur. Müracaatçının anılan paylaşımı şöyledir:
“İl Disiplin Heyeti toplantısında bulunan Vali Yardımcısı, Adana Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü [T.A.] ve iki kurum müdürü, [S.] İlçe Müdürlüğünde [M.] isimli hizmetlinin lojmandan geç çıkması niçiniyle aldığı kınama cezasının verilmesi tarafında görüş bildirdiler. Aziz Milletimizin nasıl yönetildiğini görün, bilin ve takdiri siz verin diye bir vilayet müdürünün çalışanını harcanması değil sahip çıkması gerektiğini anlattık.”
11. Yapmış olduğu paylaşım ve öteki tezler niçiniyle müracaatçı hakkında disiplin soruşturması açılmıştır. Soruşturma kararında anılan paylaşım niçiniyle 14/7/1965 tarihindeki ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun (B) bendinin (a) alt bendi uyarınca rastgele bir açıklamaya yer vermeden kınama, bir siyasi partiyi tenkit mahiyetindeki öteki paylaşımları tarafından tıpkı unsurun (B) bendinin (d) alt bendi uyarınca kınama, bir gazete haberi ve imtihan istatistikleri üzerine yapmış olduğu yorum niçiniyle birebir unsurun (A) bendinin (e) alt bendi uyarınca uyarma cezasıyla tevhiden birebir unsurun (B) bendinin (d) alt bendi uyarınca kınama cezasıyla tecziyesinin teklifi üzerine müracaatçının kınama cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.
12. Müracaatçı kelam konusu idari sürecin iptali istemiyle yönetim mahkemesinde dava açmıştır. Adana 3. Yönetim Mahkemesi (Mahkeme) 26/5/2016 tarihinde, idari süreçte mevzuata ve ötürüsıyla hukuka terslik bulunmadığı kararına ulaşarak davanın reddine karar vermiştir. Mahkeme sonucunda sadece müracaatçının Facebook hesabından yapmış olduğu anılan paylaşıma (bkz. § 10) ait değerlendirmede bulunulmuştur. sonucun öne sürülen nedeninin ilgili kısmı şöylekidir:
“Yapılan incelemede davacının kamu vazifelisi sıfatıyla katılmış olduğu bir vilayet disiplin şurası toplantısına ait ayrıntıları toplumsal medya hesabı üzerinden paylaştığı görülmekle davacıya isnat edilen fiilin sübuta erdiği anlaşılmıştır. Bu durumda, davacının soruşturmaya husus öbür paylaşımlarının gazete haberlerini paylaşma niteliğinde olduğu ve bunun söz özgürlüğü kapsamında kalıp kalmayacağı tartışmalı olmakla bir arada üstte açıklanan davacının kamu vazifelisi sıfatıyla katılmış olduğu bir vilayet disiplin heyeti toplantısına ait ayrıntıları toplumsal medya hesabı üzerinden paylaşması ve tenkit boyutunu aşacak biçimde Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü hakkında “bir işçisi harcadığı’ formunda tabirler kullanımı fiili tarafından kınama cezasının verilmesinde hukuka karşıtlık bulunmadığı kararına varılmıştır.”
13. Müracaatçının itirazı üzerine belgeyi inceleyen Konya Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi (Daire) 15/3/2017 tarihinde sonucun onanmasına oyfazlacaluğu ile karar vermiştir. Muhalif üye, kelam konusu paylaşımlarda geçen sözlerin tabir ve örgütlenme özgürlükleri kapsamında kaldığını belirterek çoğunluk görüşüne katılmamıştır. Müracaatçının karar düzeltme talebi ise tıpkı Daire tarafınca 24/10/2017 tarihinde oyfazlacaluğu ile reddedilmiştir.
14. En son karar müracaatçıya 17/11/2017 tarihinde bildirim edilmiştir.
15. Müracaatçı 6/12/2017 tarihinde ferdi müracaatta bulunmuştur.
IV. İLGİLİ HUKUK
A. Ulusal Hukuk
16. 657 sayılı Kanun’un “Tarafsızlık ve devlete bağlılık” kenar başlıklı 7. hususu şöylekidir:
“Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, rastgele bir siyasi parti, kişi yahut zümrenin faydasını yahut ziyanını amaç tutan bir davranışta bulunamazlar; nazaranvlerini yerine getirirlerken lisan, ırk, cinsiyet, siyasi fikir, felsefi inanç, din ve mezhep üzere ayırım yapamazlar; hiç bir biçimde siyasi ve ideolojik gayeli beyanda ve harekette bulunamazlar ve bu hareketlere katılamazlar.
Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına ters olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren rastgele bir faaliyette bulunamazlar. Tıpkı nitelikte faaliyet gösteren rastgele bir harekete, kümeleşmeye, teşekküle yahut derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.”
17. 657 sayılı Kanun’un “Disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller” kenar başlıklı 125. hususunun ilgili kısmı şöylekidir:
“Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları ile her bir disiplin cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
…
B – Kınama : Memura, vazifesinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
Kınama cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
…
d) Hizmet haricinde Devlet memurunun prestij ve inanç hissini sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
…”
18. Öbür ulusal hukuk için bkz. Gülistan Atasoy ve öbürleri, B. No: 2017/15845, 21/1/2021, §§ 26-30; Yasin Agin ve öbürleri [GK], B. No: 2017/32534, 21/1/2021, §§ 19-25.
B. Memleketler arası Hukuk
19. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) devletin kamu hizmetinde çalışan memurları istikametinden sadakat yükümlülüğü öngörmesinin, ayrıyeten onlara ödev ve sorumluluklar yüklemesinin memurların statüleri gereği yasal bir durum olduğunu belirtmiştir. Ancak kamu nazaranvlilerinin de birey olduğunu, siyasi görüş sahibi olma, ülke meseleleriyle ilgilenme, tercih yapma üzere toplumsal istikametlerinin bulunduğunu ve bu doğrultuda Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 10. ve 11. unsurlarından yararlandıklarının kuşkudan uzak olduğunu da tabir etmiştir. tıpkı vakitte memurun bulunduğu pozisyon ve nazaranv yaptığı alanla ilgili olarak ödev ve sorumluluk derecesinin belirlenmesinde ulusal makamların bir takdir marjı olduğunu da eklemiştir (İsmail Sezer/Türkiye, B. No: 36807/07, 24/3/2015, §§ 52-54; Vogt/Almanya [BD], B. No: 17851/91, 26/9/1995, §§ 51-53; Ahmed ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 22954/93, 2/9/1998, §§ 53, 54; Otto/Almanya (k.k.), B. No: 27574/02, 24/11/2005).
20. AİHM, kamu gorevlilerine verilen disiplin cezalarıyla güdülen yasal maksadın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği tarafından sırf cezanın bir kuralla öngörülmüş olmasını kâfi bulmamakta; somut bir değerlendirmenin varlığını aramaktadır. Bu bağlamda kamu nazaranvlilerinin cezalandırılan aksiyonlarının kamu hizmetlerinin sürekliliğini ya da gereği üzere yerine getirilmesini etkilemek yahut misyon yapılan devlet kurumunun prestijini zedelemek üzere cezayı gerekli kılan sonuçlara sebep olduğunun açıkça gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir (Kula/Türkiye, B. No: 20233/06, 19/6/2018, §§ 48, 49).
V. İNCELEME VE MÜNASEBET
21. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu görüşmede müracaat incelenip gereği düşünüldü:
A. Müracaatçının Tezleri ve Bakanlık Görüşü
22. Müracaatçı, sendikal bir faaliyet gereği katıldığı Vilayet Disiplin Şurası toplantısında yaşananları Sendika üyelerini bilgilendirmek gayesiyle paylaştığını söz etmiştir. Müracaatçı; mevzuata bakılırsa lojmandan çıkmayan bir kamu işçisinin evvel uyarılması gerektiğini, çabucak sonrasında kolluk marifetiyle tahliye edilmesinin gerekeceğini tabir ederek M. isimli hizmetli hakkında verilen disiplin cezasının hukuka karşıt olduğunu ileri sürmüştür. Müracaatçı, paylaşımında hukuka karşıtlık bulunmadığını beyan ederek sendikal faaliyeti niçiniyle kendisine disiplin cezası verilmesinin sendika hakkı ile tabir özgürlüğünü ihlal ettiğini argüman etmiştir.
23. Bakanlık görüşünde; kamu nazaranvlisi olan müracaatçının yaptığı paylaşımla Disiplin Şurasında gerçekleşen tartışmaları kamuya açtığı ve verdiği oy niçiniyle Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü hakkında tenkit sonlarını aşan sözler kullandığı belirtilmiştir. Bakanlık, paylaşımın içeriği dikkate alındığında yapılan müdahalenin toplumsal bir muhtaçlığı karşılayan orantılı ve gerekli bir müdahale olduğu, yapılan aksiyonun beraberinde öbür bireylerin de haklarına yönelik bir müdahale halini aldığı ve bu sebeplerle de müracaatın açıkça destekten mahrum olduğu değerlendirmesinde bulunmuştur.
B. Kıymetlendirme
24. Anayasa Mahkemesi, olayların müracaatçı tarafınca yapılan türel nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuksal tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Müracaatçının savlarının tabir özgürlüğü kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
25. Anayasa’nın “Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” kenar başlıklı 26. hususunun ilgili kısmı şöylekidir:
“Herkes, fikir ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut öteki yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü de kapsar… .
…
Kanıyı açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak hal, koşul ve yordamlar kanunla düzenlenir.”
1. Kabul Edilebilirlik İstikametinden
26. Açıkça destekten mahrum olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek öteki bir niye de bulunmadığı anlaşılan kanıyı açıklama ve yayma özgürlüğünün ihlal edildiğine ait argümanın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Temel İstikametinden
a. Müdahalenin Varlığı
27. Müracaatçının toplumsal paylaşım sitesi üzerinden yapmış olduğu paylaşım niçiniyle kınama cezası ile cezalandırılmasının, kanıyı açıklama ve yayma özgürlüğüne yönelik bir müdahale olduğu kabul edilmelidir.
b. Müdahalenin İhlal Oluşturup Oluşturmadığı
28. Üstte anılan müdahale, Anayasa’nın 13. unsurunda belirtilen şartlara uygun olmadığı surece Anayasa’nın 26. hususunun ihlalini teşkil edecektir. Anayasa’nın 13. unsurunun ilgili kısmı şu biçimdedir:
“Temel hak ve hürriyetler, … sırf Anayasanın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve fakat kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, … demokratik toplum sisteminin … gereklerine ve ölçülülük prensibine karşıt olamaz.”
29. Bu sebeple müdahalenin Anayasa’nın 13. unsurunda öngörülen ve somut müracaata uygun düşen, kanunlar tarafınca öngörülme, Anayasa’nın ilgili hususunda belirtilen niçinlere dayanma ve demokratik toplum nizamının gereklerine uygunluk şartlarını sağlayıp sağlamadığının belirlenmesi gerekir.
i. Yasallık
30. 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (B) bendinin (d) alt bendine göre yasallık ölçütünü karşıladığı kararına varılmıştır.
ii. Yasal Hedef
31. Somut olayda ceza uygulanmasının gayesi kamu vazifelisi olan müracaatçının kamu nazaranvlisi statüsünden doğan yükümlülüklere uymasını sağlamaktır. Bu maksat da geniş manada kamu nizamının korunması yasal gayesi kapsamında yer alır. ötürüsıyla müracaatçının kınama disiplin cezasıyla cezalandırılmasına ait sonucun Anayasa’nın 26. unsurunun ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden kamu tertibinin korunmasına yönelik tedbirlerin bir modülü olduğu ve legal bir gaye taşıdığı kararına varılmıştır.
iii. Demokratik Toplum Nizamının Gereklerine Uygunluk
(1) Genel Prensipler
(a) Demokratik Toplumda Söz Özgürlüğünün Değeri
32. Söz özgürlüğü kişinin haber ve bilgilere, diğerlerinin fikirlerine serbestçe ulaşabilmesi, fikir ve kanaatlerinden dolayı kınanmaması, bunları tek başına yahut diğerleriyle bir arada çeşitli yollarla serbestçe söz edebilmesi, anlatabilmesi, savunabilmesi, diğerlerine aktarabilmesi ve yayabilmesi manasına gelir. Anayasa Mahkemesi tabir özgürlüğünün demokrasinin işleyişi için yaşamsal kıymette olduğunu daha evvel bir epeyce sonucunda açıklamıştır (Bekir Coşkun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015, §§ 33-35; Mehmet Ali Aydın [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015, §§ 42, 43; Tansel Çölaşan, B. No: 2014/6128, 7/7/2015, §§ 35-38).
(b) Demokratik Toplum Sisteminin Gereklerine Uygunluk
33. Tabir özgürlüğüne yönelik bir müdahalenin demokratik toplum nizamının gereklerine uygun kabul edilebilmesi için mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılaması ve orantılı olması gerekir (Bekir Coşkun, §§ 53-55; Mehmet Ali Aydın, §§ 70-72; AYM, E.2007/4, K.2007/81, 18/10/2007). Derece mahkemeleri, bireylerin fikirlerini tabir özgürlüğü yoluyla tabir etme hakları ile Anayasa’nın 26. unsurunun ikinci fıkrasında belirtilen legal hedefler içinde adil bir istikrar sağlamalıdır (Bekir Coşkun, §§ 44, 47, 48; Hakan Yiğit, B. No: 2015/3378, 5/7/2017, §§ 58, 61, 66). Derece mahkemeleri kelam konusu dengelemeyi yaparken ve tabir özgürlüğüne yapılan müdahalenin mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılayıp karşılamadığını değerlendirirken belli bir takdir yetkisine sahiptir (Kemal Kılıçdaroğlu, B. No: 2014/1577, 25/10/2017, § 57).
(c) Kamu vazifelisi Statüsü
34. Anayasa Mahkemesi, kamu nazaranvlisi olmanın sağladığı birtakım ayrıcalıklar ve avantajların yanında birtakım külfet ve sorumluluklara katlanmayı ve öbür şahısların tabi olmadığı sınırlamalara tabi olmayı da gerektirdiğini belirtmiştir. Kişinin kamu nazaranvine kendi isteği ile girmekle bu statünün gerektirdiği ayrıcalıklardan yararlanmayı ve külfetlere katlanmayı kabul etmiş sayıldığını, kamu hizmetinin kendine has özelliklerinin bu avantaj ve sınırlamaları zarurî kıldığını söz etmiştir (İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, § 38).
(d) Kamu vazifelilerinin Söz Özgürlüğü
35. Devletin kamu hizmetinde çalışan memurlarına bir bağlılık misyonu getirmesi, ödev ve sorumluluklar yüklemesi memurların statüleri gereği yasal kabul edilebilir bir durumdur. Ama devlet memurlarının da birer birey olduğu, siyasi görüş sahibi olma, ülke sıkıntılarıyla ilgilenme, tercih yapma üzere toplumsal taraflara sahip olma haklarının bulunduğu kuşkudan uzaktır (Hasan Güngör, B. No: 2013/6152, 24/2/2016, § 49; Ömer Yalçın, B. No: 2017/30798, 29/9/2020, § 27; Zeki Çınar, B. No: 2016/3585, 12/6/2019, §§ 34, 35).
36. tıpkı vakitte devlet memurları kelam konusu olduğunda görüşlerin istikrarlı ve siyaseten yansız olarak açıklanıp açıklanmadığı, şahsi haller sergilenip sergilenmediği ve tarafsızlıklarının teminat altında olup olmadığı tabir özgürlüğü incelemesinde değerlendirmeye alınır. Bu bağlamda memurun bulunduğu pozisyon, bakılırsav yaptığı alanla ilgili olarak ödev ve sorumluluk derecesini belirlemede ulusal makamların bir takdir marjı vardır (Hasan Güngör, § 48; Ömer Yalçın, § 26).
(2) Unsurların Olaya Uygulanması
37. Somut olayda bir toplumsal medya sitesinde yaptığı paylaşım niçiniyle disiplin soruşturması geçiren müracaatçının hakkında uygulanan disiplin cezasının demokratik toplum sisteminin gereklerine uygun olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bu kıymetlendirme için ise müracaatçının Vilayet Disiplin Konseyi toplantısında yaşananları kamuoyu ile paylaşması halindeki aksiyonu ile paylaşımın içeriği ele alınacaktır.
38. Sendika yöneticisi ve sekreteri olan müracaatçı, Sendikaya üye bir kamu çalışanına ait yapılan Disiplin Heyeti toplantısına Sendika temsilcisi olarak katılmıştır. Müracaatçı, toplantı daha sonrasında yaptığı paylaşımla Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nün kamu çalışanının ceza alması istikametindeki halini amaç almıştır.
39. Kamu kurumları tarafınca yapılan kimi toplantıların ve alınan kararların niteliği gereği saklı tutulması anlaşılabilir. birebir vakitte somut hadisede Vilayet Disiplin Şurası tarafınca alınan sonucun bilinmeyen olduğu ya da bilinmeyen kalması gerektiğine dair bir mevzuat kararı ya da teamül bulunduğu argüman edilmiş değildir. Vilayet Ulusal Eğitim Disiplin Şurasının ne biçimde ve kimlerin iştirakiyle oluştuğu, çalışma yol ve temelleri Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Somut olayda müracaatçının Disiplin Konseyi üyelerinin altına imza atarak alenileştirdikleri görüşlerini, şahsi kimi değerlendirmelerle kamuoyuna aktardığı görülmektedir. Bu niçinle müracaatçının bâtın kalması gereken birtakım ayrıntıları alenileştirdiği de söylenemeyecektir.
40. Müracaatçı paylaşımında, Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nü bir çalışanın disiplin cezası alması tarafında karar vermesi niçiniyle maksat alarak “personelini harcanması değil sahip çıkması gerektiği” biçiminde bir söz kullanmıştır. Müracaatçı, lojmandan çıkmayan bir kamu işçisinin evvel uyarılıp çabucak sonrasında kolluk marifetiyle tahliye edilmesi gerekirken hukuka alışılmamış biçimde disiplin cezasıyla cezalandırılması niçiniyle bu ifadeyi kullandığını beyan etmiştir. Müracaatçı; Sendika üyesi olan çalışanın haksızlığa uğradığını, işçinin amiri olan Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nün çalışanına sahip çıkması gerektiğini düşünmekte ve Sendika yöneticisi olarak haklarını savunmaya çalışmaktadır. Müracaatçının Heyet üyelerinin karara yansımayan, görüşmede lisana getirdikleri görüş ve kanılara dair rastgele bir paylaşımı da olmamıştır.
41. Kamu vazifelilerinin sahip oldukları statüden kaynaklanan kimi sınırlamalara tabi olmaları tabir özgürlüğü üzere temel bir özgürlüğü kamu vazifelisi olma ismine peşinen feda etmeleri gerektiği manasına gelmemelidir. Bu niçinle bir kamu bakılırsavlisi istikrarlı olmak, yürüttüğü kamu bakılırsavi bakımından tarafsızlığına gölge düşürmemek ve nazaranvini aksatmamak kaydıyla söz özgürlüğünü kullanarak tenkitte bulunabilir. Somut olayda da müracaatçının toplumsal medya hesabından paylaştığı sözlerin kamu bakılırsavlisi statüsünden kaynaklanan ödev ve sorumluluklarına karşıt ve tarafsızlığına gölge düşürecek nitelikte olmadığı, yöneticisi olduğu Sendikanın bir üyesi ile ilgili olarak gerçekleştirilen toplantıya ait görüşlerini yansıtan, tabir özgürlüğü müdafaasından yararlanması gereken tabirler olduğu kanaatine varılmıştır.
42. Üstteki değerlendirmeler gözönünde bulundurulduğunda yönetim ve mahkeme kararlarında, kamu nazaranvlisi olan müracaatçının tabir özgürlüğü ile ödev ve sorumlulukları içinde adil bir istikrar kurulmadığı, müdahaleyi oluşturan disiplin cezasının mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılamadığı değerlendirilmiştir.
43. Açıklanan münasebetlerle müracaatçının Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Unsuru İstikametinden
44. Müracaatta tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmasında tüzel fayda bulunmaktadır. Bu kapsamda sonucun gönderildiğiyargı mercilerince yapılması gereken iş bir daha yargılama süreçlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal kararına ulaştıran niçinleri gideren, ihlal sonucunda belirtilen unsurlara uygun yeni bir karar vermektir (30/3/2011 tarihindeki ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Metotları Hakkında Kanun’un 50. hususunun (2) numaralı fıkrasında düzenlenen ferdi müracaata has bir daha yargılama kurumunun özelliklerine ait kapsamlı açıklamalar için bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve başkaları (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).
VI. KARAR
Açıklanan münasebetlerle;
A. Söz özgürlüğünün ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. sonucun bir meselain tabir özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmak üzere Adana 3. Yönetim Mahkemesine (E.2015/818, K.2016/747) GÖNDERİLMESİNE,
D. 257,50 TL harç ve 4.500 TL vekalet fiyatından oluşan toplam 4.757,50 TL yargılama masrafının müracaatçıya ÖDENMESİNE,
E. Ödemenin, sonucun bildirimini takiben müracaatçının Hazine ve Maliye Bakanlığına müracaat tarihinden itibaren dört ay ortasında yapılmasına, ödemede gecikme olması halinde bu mühletin bitmiş olduği tarihten ödeme tarihine kadar geçen mühlet için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
F. sonucun bir meselain Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
İşte o Karar:
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
İKİNCİ KISIM
KARAR
HÜSEYİN ÖMER VOLKAN ÇİÇEK BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2017/39464)
Karar Tarihi: 23/2/2022
R.G. Tarih ve Sayı: 27/4/2022-31822
İKİNCİ KISIM
KARAR
Lider
:
Kadir ÖZKAYA
Üyeler
:
Engin YILDIRIM
M. Emin KUZ
Rıdvan GÜLEÇ
Basri BAĞCI
Raportör
:
Mustafa İlhan ÖZTÜRK
Müracaatçı
:
Hüseyin Ömer Volkan ÇİÇEK
Vekili
:
Av. Dilek ATAK
I. MÜRACAATIN KONUSU
1. Müracaat, öğretmen olan müracaatçının toplumsal medya hesabı üzerinden yapmış olduğu paylaşım niçiniyle kınama cezası ile cezalandırılmasının söz özgürlüğünü ihlal ettiği tezine ilişkindir.
II. MÜRACAAT SÜRECİ
2. Müracaat 6/12/2017 tarihinde yapılmıştır.
3. Müracaat, müracaat formu ve eklerinin idari taraftan yapılan ön incelemesinden daha sonra Kurula sunulmuştur.
4. Komitece müracaatın kabul edilebilirlik incelemesinin Kısım tarafınca yapılmasına karar verilmiştir.
5. Kısım Lideri tarafınca müracaatın kabul edilebilirlik ve temel incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.
6. Müracaat evraklarının bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir.
7. Müracaatçı, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.
III. OLAY VE OLGULAR
8. Müracaat formu ve eklerinde tabir edildiği biçimiyle ilgili olaylar özetle şöylekidir:
9. 1974 doğumlu olan müracaatçı paylaşımı yaptığı tarihte Adana’da bir lisede vücut eğitimi öğretmeni olarak nazaranv yapmaktadır. Müracaatçı ayrıyeten Türk Eğitim Sendikası (Sendika) Adana 2 No.lu Şube İdare Şurası üyesi ve şube sekreteridir.
10. Müracaatçının sekreterliğini yaptığı Sendikaya kayıtlı olan bir kamu nazaranvlisi, ikamet ettiği lojmanı kendisine tanınan yasal süreyi aşarak tahliye etmesi niçiniyle Vilayet Disiplin Şurasına sevk edilmiş; müracaatçı da Sendika temsilcisi sıfatıyla Heyetin anılan toplantısına katılmıştır. Toplantı bitmiş oldukten daha sonra müracaatçı, ferdî Facebook hesabından bir paylaşımda bulunmuştur. Müracaatçının anılan paylaşımı şöyledir:
“İl Disiplin Heyeti toplantısında bulunan Vali Yardımcısı, Adana Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü [T.A.] ve iki kurum müdürü, [S.] İlçe Müdürlüğünde [M.] isimli hizmetlinin lojmandan geç çıkması niçiniyle aldığı kınama cezasının verilmesi tarafında görüş bildirdiler. Aziz Milletimizin nasıl yönetildiğini görün, bilin ve takdiri siz verin diye bir vilayet müdürünün çalışanını harcanması değil sahip çıkması gerektiğini anlattık.”
11. Yapmış olduğu paylaşım ve öteki tezler niçiniyle müracaatçı hakkında disiplin soruşturması açılmıştır. Soruşturma kararında anılan paylaşım niçiniyle 14/7/1965 tarihindeki ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun (B) bendinin (a) alt bendi uyarınca rastgele bir açıklamaya yer vermeden kınama, bir siyasi partiyi tenkit mahiyetindeki öteki paylaşımları tarafından tıpkı unsurun (B) bendinin (d) alt bendi uyarınca kınama, bir gazete haberi ve imtihan istatistikleri üzerine yapmış olduğu yorum niçiniyle birebir unsurun (A) bendinin (e) alt bendi uyarınca uyarma cezasıyla tevhiden birebir unsurun (B) bendinin (d) alt bendi uyarınca kınama cezasıyla tecziyesinin teklifi üzerine müracaatçının kınama cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.
12. Müracaatçı kelam konusu idari sürecin iptali istemiyle yönetim mahkemesinde dava açmıştır. Adana 3. Yönetim Mahkemesi (Mahkeme) 26/5/2016 tarihinde, idari süreçte mevzuata ve ötürüsıyla hukuka terslik bulunmadığı kararına ulaşarak davanın reddine karar vermiştir. Mahkeme sonucunda sadece müracaatçının Facebook hesabından yapmış olduğu anılan paylaşıma (bkz. § 10) ait değerlendirmede bulunulmuştur. sonucun öne sürülen nedeninin ilgili kısmı şöylekidir:
“Yapılan incelemede davacının kamu vazifelisi sıfatıyla katılmış olduğu bir vilayet disiplin şurası toplantısına ait ayrıntıları toplumsal medya hesabı üzerinden paylaştığı görülmekle davacıya isnat edilen fiilin sübuta erdiği anlaşılmıştır. Bu durumda, davacının soruşturmaya husus öbür paylaşımlarının gazete haberlerini paylaşma niteliğinde olduğu ve bunun söz özgürlüğü kapsamında kalıp kalmayacağı tartışmalı olmakla bir arada üstte açıklanan davacının kamu vazifelisi sıfatıyla katılmış olduğu bir vilayet disiplin heyeti toplantısına ait ayrıntıları toplumsal medya hesabı üzerinden paylaşması ve tenkit boyutunu aşacak biçimde Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü hakkında “bir işçisi harcadığı’ formunda tabirler kullanımı fiili tarafından kınama cezasının verilmesinde hukuka karşıtlık bulunmadığı kararına varılmıştır.”
13. Müracaatçının itirazı üzerine belgeyi inceleyen Konya Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi (Daire) 15/3/2017 tarihinde sonucun onanmasına oyfazlacaluğu ile karar vermiştir. Muhalif üye, kelam konusu paylaşımlarda geçen sözlerin tabir ve örgütlenme özgürlükleri kapsamında kaldığını belirterek çoğunluk görüşüne katılmamıştır. Müracaatçının karar düzeltme talebi ise tıpkı Daire tarafınca 24/10/2017 tarihinde oyfazlacaluğu ile reddedilmiştir.
14. En son karar müracaatçıya 17/11/2017 tarihinde bildirim edilmiştir.
15. Müracaatçı 6/12/2017 tarihinde ferdi müracaatta bulunmuştur.
IV. İLGİLİ HUKUK
A. Ulusal Hukuk
16. 657 sayılı Kanun’un “Tarafsızlık ve devlete bağlılık” kenar başlıklı 7. hususu şöylekidir:
“Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, rastgele bir siyasi parti, kişi yahut zümrenin faydasını yahut ziyanını amaç tutan bir davranışta bulunamazlar; nazaranvlerini yerine getirirlerken lisan, ırk, cinsiyet, siyasi fikir, felsefi inanç, din ve mezhep üzere ayırım yapamazlar; hiç bir biçimde siyasi ve ideolojik gayeli beyanda ve harekette bulunamazlar ve bu hareketlere katılamazlar.
Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına ters olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren rastgele bir faaliyette bulunamazlar. Tıpkı nitelikte faaliyet gösteren rastgele bir harekete, kümeleşmeye, teşekküle yahut derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.”
17. 657 sayılı Kanun’un “Disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller” kenar başlıklı 125. hususunun ilgili kısmı şöylekidir:
“Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları ile her bir disiplin cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
…
B – Kınama : Memura, vazifesinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
Kınama cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
…
d) Hizmet haricinde Devlet memurunun prestij ve inanç hissini sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
…”
18. Öbür ulusal hukuk için bkz. Gülistan Atasoy ve öbürleri, B. No: 2017/15845, 21/1/2021, §§ 26-30; Yasin Agin ve öbürleri [GK], B. No: 2017/32534, 21/1/2021, §§ 19-25.
B. Memleketler arası Hukuk
19. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) devletin kamu hizmetinde çalışan memurları istikametinden sadakat yükümlülüğü öngörmesinin, ayrıyeten onlara ödev ve sorumluluklar yüklemesinin memurların statüleri gereği yasal bir durum olduğunu belirtmiştir. Ancak kamu nazaranvlilerinin de birey olduğunu, siyasi görüş sahibi olma, ülke meseleleriyle ilgilenme, tercih yapma üzere toplumsal istikametlerinin bulunduğunu ve bu doğrultuda Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 10. ve 11. unsurlarından yararlandıklarının kuşkudan uzak olduğunu da tabir etmiştir. tıpkı vakitte memurun bulunduğu pozisyon ve nazaranv yaptığı alanla ilgili olarak ödev ve sorumluluk derecesinin belirlenmesinde ulusal makamların bir takdir marjı olduğunu da eklemiştir (İsmail Sezer/Türkiye, B. No: 36807/07, 24/3/2015, §§ 52-54; Vogt/Almanya [BD], B. No: 17851/91, 26/9/1995, §§ 51-53; Ahmed ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 22954/93, 2/9/1998, §§ 53, 54; Otto/Almanya (k.k.), B. No: 27574/02, 24/11/2005).
20. AİHM, kamu gorevlilerine verilen disiplin cezalarıyla güdülen yasal maksadın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği tarafından sırf cezanın bir kuralla öngörülmüş olmasını kâfi bulmamakta; somut bir değerlendirmenin varlığını aramaktadır. Bu bağlamda kamu nazaranvlilerinin cezalandırılan aksiyonlarının kamu hizmetlerinin sürekliliğini ya da gereği üzere yerine getirilmesini etkilemek yahut misyon yapılan devlet kurumunun prestijini zedelemek üzere cezayı gerekli kılan sonuçlara sebep olduğunun açıkça gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir (Kula/Türkiye, B. No: 20233/06, 19/6/2018, §§ 48, 49).
V. İNCELEME VE MÜNASEBET
21. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu görüşmede müracaat incelenip gereği düşünüldü:
A. Müracaatçının Tezleri ve Bakanlık Görüşü
22. Müracaatçı, sendikal bir faaliyet gereği katıldığı Vilayet Disiplin Şurası toplantısında yaşananları Sendika üyelerini bilgilendirmek gayesiyle paylaştığını söz etmiştir. Müracaatçı; mevzuata bakılırsa lojmandan çıkmayan bir kamu işçisinin evvel uyarılması gerektiğini, çabucak sonrasında kolluk marifetiyle tahliye edilmesinin gerekeceğini tabir ederek M. isimli hizmetli hakkında verilen disiplin cezasının hukuka karşıt olduğunu ileri sürmüştür. Müracaatçı, paylaşımında hukuka karşıtlık bulunmadığını beyan ederek sendikal faaliyeti niçiniyle kendisine disiplin cezası verilmesinin sendika hakkı ile tabir özgürlüğünü ihlal ettiğini argüman etmiştir.
23. Bakanlık görüşünde; kamu nazaranvlisi olan müracaatçının yaptığı paylaşımla Disiplin Şurasında gerçekleşen tartışmaları kamuya açtığı ve verdiği oy niçiniyle Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü hakkında tenkit sonlarını aşan sözler kullandığı belirtilmiştir. Bakanlık, paylaşımın içeriği dikkate alındığında yapılan müdahalenin toplumsal bir muhtaçlığı karşılayan orantılı ve gerekli bir müdahale olduğu, yapılan aksiyonun beraberinde öbür bireylerin de haklarına yönelik bir müdahale halini aldığı ve bu sebeplerle de müracaatın açıkça destekten mahrum olduğu değerlendirmesinde bulunmuştur.
B. Kıymetlendirme
24. Anayasa Mahkemesi, olayların müracaatçı tarafınca yapılan türel nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuksal tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Müracaatçının savlarının tabir özgürlüğü kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
25. Anayasa’nın “Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” kenar başlıklı 26. hususunun ilgili kısmı şöylekidir:
“Herkes, fikir ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut öteki yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü de kapsar… .
…
Kanıyı açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak hal, koşul ve yordamlar kanunla düzenlenir.”
1. Kabul Edilebilirlik İstikametinden
26. Açıkça destekten mahrum olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek öteki bir niye de bulunmadığı anlaşılan kanıyı açıklama ve yayma özgürlüğünün ihlal edildiğine ait argümanın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.
2. Temel İstikametinden
a. Müdahalenin Varlığı
27. Müracaatçının toplumsal paylaşım sitesi üzerinden yapmış olduğu paylaşım niçiniyle kınama cezası ile cezalandırılmasının, kanıyı açıklama ve yayma özgürlüğüne yönelik bir müdahale olduğu kabul edilmelidir.
b. Müdahalenin İhlal Oluşturup Oluşturmadığı
28. Üstte anılan müdahale, Anayasa’nın 13. unsurunda belirtilen şartlara uygun olmadığı surece Anayasa’nın 26. hususunun ihlalini teşkil edecektir. Anayasa’nın 13. unsurunun ilgili kısmı şu biçimdedir:
“Temel hak ve hürriyetler, … sırf Anayasanın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve fakat kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, … demokratik toplum sisteminin … gereklerine ve ölçülülük prensibine karşıt olamaz.”
29. Bu sebeple müdahalenin Anayasa’nın 13. unsurunda öngörülen ve somut müracaata uygun düşen, kanunlar tarafınca öngörülme, Anayasa’nın ilgili hususunda belirtilen niçinlere dayanma ve demokratik toplum nizamının gereklerine uygunluk şartlarını sağlayıp sağlamadığının belirlenmesi gerekir.
i. Yasallık
30. 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (B) bendinin (d) alt bendine göre yasallık ölçütünü karşıladığı kararına varılmıştır.
ii. Yasal Hedef
31. Somut olayda ceza uygulanmasının gayesi kamu vazifelisi olan müracaatçının kamu nazaranvlisi statüsünden doğan yükümlülüklere uymasını sağlamaktır. Bu maksat da geniş manada kamu nizamının korunması yasal gayesi kapsamında yer alır. ötürüsıyla müracaatçının kınama disiplin cezasıyla cezalandırılmasına ait sonucun Anayasa’nın 26. unsurunun ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden kamu tertibinin korunmasına yönelik tedbirlerin bir modülü olduğu ve legal bir gaye taşıdığı kararına varılmıştır.
iii. Demokratik Toplum Nizamının Gereklerine Uygunluk
(1) Genel Prensipler
(a) Demokratik Toplumda Söz Özgürlüğünün Değeri
32. Söz özgürlüğü kişinin haber ve bilgilere, diğerlerinin fikirlerine serbestçe ulaşabilmesi, fikir ve kanaatlerinden dolayı kınanmaması, bunları tek başına yahut diğerleriyle bir arada çeşitli yollarla serbestçe söz edebilmesi, anlatabilmesi, savunabilmesi, diğerlerine aktarabilmesi ve yayabilmesi manasına gelir. Anayasa Mahkemesi tabir özgürlüğünün demokrasinin işleyişi için yaşamsal kıymette olduğunu daha evvel bir epeyce sonucunda açıklamıştır (Bekir Coşkun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015, §§ 33-35; Mehmet Ali Aydın [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015, §§ 42, 43; Tansel Çölaşan, B. No: 2014/6128, 7/7/2015, §§ 35-38).
(b) Demokratik Toplum Sisteminin Gereklerine Uygunluk
33. Tabir özgürlüğüne yönelik bir müdahalenin demokratik toplum nizamının gereklerine uygun kabul edilebilmesi için mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılaması ve orantılı olması gerekir (Bekir Coşkun, §§ 53-55; Mehmet Ali Aydın, §§ 70-72; AYM, E.2007/4, K.2007/81, 18/10/2007). Derece mahkemeleri, bireylerin fikirlerini tabir özgürlüğü yoluyla tabir etme hakları ile Anayasa’nın 26. unsurunun ikinci fıkrasında belirtilen legal hedefler içinde adil bir istikrar sağlamalıdır (Bekir Coşkun, §§ 44, 47, 48; Hakan Yiğit, B. No: 2015/3378, 5/7/2017, §§ 58, 61, 66). Derece mahkemeleri kelam konusu dengelemeyi yaparken ve tabir özgürlüğüne yapılan müdahalenin mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılayıp karşılamadığını değerlendirirken belli bir takdir yetkisine sahiptir (Kemal Kılıçdaroğlu, B. No: 2014/1577, 25/10/2017, § 57).
(c) Kamu vazifelisi Statüsü
34. Anayasa Mahkemesi, kamu nazaranvlisi olmanın sağladığı birtakım ayrıcalıklar ve avantajların yanında birtakım külfet ve sorumluluklara katlanmayı ve öbür şahısların tabi olmadığı sınırlamalara tabi olmayı da gerektirdiğini belirtmiştir. Kişinin kamu nazaranvine kendi isteği ile girmekle bu statünün gerektirdiği ayrıcalıklardan yararlanmayı ve külfetlere katlanmayı kabul etmiş sayıldığını, kamu hizmetinin kendine has özelliklerinin bu avantaj ve sınırlamaları zarurî kıldığını söz etmiştir (İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, § 38).
(d) Kamu vazifelilerinin Söz Özgürlüğü
35. Devletin kamu hizmetinde çalışan memurlarına bir bağlılık misyonu getirmesi, ödev ve sorumluluklar yüklemesi memurların statüleri gereği yasal kabul edilebilir bir durumdur. Ama devlet memurlarının da birer birey olduğu, siyasi görüş sahibi olma, ülke sıkıntılarıyla ilgilenme, tercih yapma üzere toplumsal taraflara sahip olma haklarının bulunduğu kuşkudan uzaktır (Hasan Güngör, B. No: 2013/6152, 24/2/2016, § 49; Ömer Yalçın, B. No: 2017/30798, 29/9/2020, § 27; Zeki Çınar, B. No: 2016/3585, 12/6/2019, §§ 34, 35).
36. tıpkı vakitte devlet memurları kelam konusu olduğunda görüşlerin istikrarlı ve siyaseten yansız olarak açıklanıp açıklanmadığı, şahsi haller sergilenip sergilenmediği ve tarafsızlıklarının teminat altında olup olmadığı tabir özgürlüğü incelemesinde değerlendirmeye alınır. Bu bağlamda memurun bulunduğu pozisyon, bakılırsav yaptığı alanla ilgili olarak ödev ve sorumluluk derecesini belirlemede ulusal makamların bir takdir marjı vardır (Hasan Güngör, § 48; Ömer Yalçın, § 26).
(2) Unsurların Olaya Uygulanması
37. Somut olayda bir toplumsal medya sitesinde yaptığı paylaşım niçiniyle disiplin soruşturması geçiren müracaatçının hakkında uygulanan disiplin cezasının demokratik toplum sisteminin gereklerine uygun olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bu kıymetlendirme için ise müracaatçının Vilayet Disiplin Konseyi toplantısında yaşananları kamuoyu ile paylaşması halindeki aksiyonu ile paylaşımın içeriği ele alınacaktır.
38. Sendika yöneticisi ve sekreteri olan müracaatçı, Sendikaya üye bir kamu çalışanına ait yapılan Disiplin Heyeti toplantısına Sendika temsilcisi olarak katılmıştır. Müracaatçı, toplantı daha sonrasında yaptığı paylaşımla Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nün kamu çalışanının ceza alması istikametindeki halini amaç almıştır.
39. Kamu kurumları tarafınca yapılan kimi toplantıların ve alınan kararların niteliği gereği saklı tutulması anlaşılabilir. birebir vakitte somut hadisede Vilayet Disiplin Şurası tarafınca alınan sonucun bilinmeyen olduğu ya da bilinmeyen kalması gerektiğine dair bir mevzuat kararı ya da teamül bulunduğu argüman edilmiş değildir. Vilayet Ulusal Eğitim Disiplin Şurasının ne biçimde ve kimlerin iştirakiyle oluştuğu, çalışma yol ve temelleri Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Somut olayda müracaatçının Disiplin Konseyi üyelerinin altına imza atarak alenileştirdikleri görüşlerini, şahsi kimi değerlendirmelerle kamuoyuna aktardığı görülmektedir. Bu niçinle müracaatçının bâtın kalması gereken birtakım ayrıntıları alenileştirdiği de söylenemeyecektir.
40. Müracaatçı paylaşımında, Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nü bir çalışanın disiplin cezası alması tarafında karar vermesi niçiniyle maksat alarak “personelini harcanması değil sahip çıkması gerektiği” biçiminde bir söz kullanmıştır. Müracaatçı, lojmandan çıkmayan bir kamu işçisinin evvel uyarılıp çabucak sonrasında kolluk marifetiyle tahliye edilmesi gerekirken hukuka alışılmamış biçimde disiplin cezasıyla cezalandırılması niçiniyle bu ifadeyi kullandığını beyan etmiştir. Müracaatçı; Sendika üyesi olan çalışanın haksızlığa uğradığını, işçinin amiri olan Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nün çalışanına sahip çıkması gerektiğini düşünmekte ve Sendika yöneticisi olarak haklarını savunmaya çalışmaktadır. Müracaatçının Heyet üyelerinin karara yansımayan, görüşmede lisana getirdikleri görüş ve kanılara dair rastgele bir paylaşımı da olmamıştır.
41. Kamu vazifelilerinin sahip oldukları statüden kaynaklanan kimi sınırlamalara tabi olmaları tabir özgürlüğü üzere temel bir özgürlüğü kamu vazifelisi olma ismine peşinen feda etmeleri gerektiği manasına gelmemelidir. Bu niçinle bir kamu bakılırsavlisi istikrarlı olmak, yürüttüğü kamu bakılırsavi bakımından tarafsızlığına gölge düşürmemek ve nazaranvini aksatmamak kaydıyla söz özgürlüğünü kullanarak tenkitte bulunabilir. Somut olayda da müracaatçının toplumsal medya hesabından paylaştığı sözlerin kamu bakılırsavlisi statüsünden kaynaklanan ödev ve sorumluluklarına karşıt ve tarafsızlığına gölge düşürecek nitelikte olmadığı, yöneticisi olduğu Sendikanın bir üyesi ile ilgili olarak gerçekleştirilen toplantıya ait görüşlerini yansıtan, tabir özgürlüğü müdafaasından yararlanması gereken tabirler olduğu kanaatine varılmıştır.
42. Üstteki değerlendirmeler gözönünde bulundurulduğunda yönetim ve mahkeme kararlarında, kamu nazaranvlisi olan müracaatçının tabir özgürlüğü ile ödev ve sorumlulukları içinde adil bir istikrar kurulmadığı, müdahaleyi oluşturan disiplin cezasının mecburî bir toplumsal gereksinimi karşılamadığı değerlendirilmiştir.
43. Açıklanan münasebetlerle müracaatçının Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Unsuru İstikametinden
44. Müracaatta tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmasında tüzel fayda bulunmaktadır. Bu kapsamda sonucun gönderildiğiyargı mercilerince yapılması gereken iş bir daha yargılama süreçlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal kararına ulaştıran niçinleri gideren, ihlal sonucunda belirtilen unsurlara uygun yeni bir karar vermektir (30/3/2011 tarihindeki ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Metotları Hakkında Kanun’un 50. hususunun (2) numaralı fıkrasında düzenlenen ferdi müracaata has bir daha yargılama kurumunun özelliklerine ait kapsamlı açıklamalar için bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve başkaları (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).
VI. KARAR
Açıklanan münasebetlerle;
A. Söz özgürlüğünün ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. sonucun bir meselain tabir özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmak üzere Adana 3. Yönetim Mahkemesine (E.2015/818, K.2016/747) GÖNDERİLMESİNE,
D. 257,50 TL harç ve 4.500 TL vekalet fiyatından oluşan toplam 4.757,50 TL yargılama masrafının müracaatçıya ÖDENMESİNE,
E. Ödemenin, sonucun bildirimini takiben müracaatçının Hazine ve Maliye Bakanlığına müracaat tarihinden itibaren dört ay ortasında yapılmasına, ödemede gecikme olması halinde bu mühletin bitmiş olduği tarihten ödeme tarihine kadar geçen mühlet için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
F. sonucun bir meselain Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.