AYM’den akademik işçinin disiplin cezalarına ait kıymetli karar
Anayasa Mahkemesi 13/10/2022 tarihinde E.2022/87 numaralı belgede, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/A hususunun ikinci fıkrasının; (a) bendinin ikinci cümlesi ile (b) ve (c) bentlerinin Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
İtiraz Konusu Kurallar
İtiraz konusu kurallarla, disiplin soruşturmasında savunma hakkına ait asıllar düzenlenmiştir.
Başvuru öne sürülen sebebi
Başvuru sonucunda özetle, itiraz konusu kuralların savunma hakkını anayasal garantilere karşıt biçimde kısıtladığı ileri sürülmüştür
Değerlendirme
Anayasa’nın 129. unsurunun ikinci fıkrasında, memurlar ve öteki kamu vazifelileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemeyeceği düzenlenerek savunma hakkı garanti altına alınmıştır.
Hakkındaki isnadı bilmeyen kimsenin savunma yapması mümkün değildir. İsnat, anılan kişinin savunma yapabilmesi için şahsa bildirilmektedir. Bu niçinle de bildirimde, ilgilinin hangi fiil ile itham edildiğinin ve hangi disiplin cürmünü işlediğinin açıklanması gerekmektedir. Disiplin süreci esnasında fiilin türel niteliğinin değişmesi durumunda da ilgili bu değişiklikten haberdar edilmelidir.
İtiraz konusu ibarelerin yer aldığı (a) bendinin ikinci cümlesinde, soruşturmayı yapanın soruşturulana savunma hakkını kullanabilmesi için yedi günden az olmamak üzere savunma mühleti vereceği düzenlenmiştir. (a) bendinin lafzı bir bütün olarak ele alındığında savunması alınmadan bireye disiplin cezası verilemeyeceğinin açık olduğu, soruşturmayı yapanın savunma mühleti verme konusunda bir takdir yetkisine sahip kılınmadığı, buna bakılırsa alt hududu birebir bentte belirlenmiş formuyla minimum savunma müddetinin soruşturmacı tarafınca verileceğinin Kanun’da açıkça düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Söz konusu ibarelerin savunma hakkının anayasal teminatlarına uygun olup olmadığının ortaya konabilmesi açısından savunmaya davet yazısında yer alacak bilgilerle irtibatlı olarak ele alınması gerekmektedir. Çünkü Kanun’un 53/A hususunun ikinci fıkrasının (a) bendinde savunma için müddet verilmesinin yanında bu bentte yer alan dava konusu ibareler uyarınca soruşturmayı yapan tarafınca tayin edilecek savunma mühletinin (b) bendinde belirtilen içeriğe sahip bir savunmaya davet yazısıyla verileceği anlaşılmaktadır. Ayrıyeten disiplin sürecinde soruşturmayı yapanın vazife aldığı evre dikkate alındığında bu basamağın ilgilinin savunma için ön şart olan isnadı öğrenme hakkından gereği üzere yararlanmasına imkan verip vermediğinin kıymetlendirilmesi gerekir.
Kanun’un 53/A hususunun ikinci fıkrasının (b) bendinde, savunmaya davet yazısının içeriğinde soruşturmanın içeriği ile ilgili olarak yalnızca soruşturmaya mevzu aksiyonun ne olduğunun belirtileceği söz edilmiştir. Kanun’ un lafzından, soruşturulanın tesirli bir savunma hazırlayabilmesi açısından gerekli olabilecek bir bilginin savunmaya davet yazısında bulunması halinde yasal bir mecburilik öngörülmediği anlaşılmaktadır.
Bunun yanında savunmaya davet yazısının soruşturulana soruşturmanın çabucak başlangıcında -soruşturma evrakı çabucak hemen taban bir seviyede dahi olgunlaşmadan- gönderilip gönderilmeyeceği konusunda Kanun’da açık bir söz bulunmamakla bir arada davet yazısının içeriğinde olması mecburî bilgiler gözönünde bulundurulduğunda soruşturmacının bu bahiste rastgele bir kayıtla sonlandırılmadığı, evrakın çabucak hemen olgunlaşmadığı bir kademede da savunmanın istenebileceği anlaşılmaktadır.
Kanun’un 53/A unsurunun birinci fıkrasının (a) bendine nazaran disiplin cezası verilmesini gerektiren bir fiilin işlendiğini öğrenen disiplin amiri yazılı olarak disiplin soruşturması başlatır. Bu son kural ve ikinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinde tercih edilen kavram farklılığı dikkate alındığında soruşturmayı yapanın davet yazısında soruşturma sırasındaki tespitlerdilk evvel, yalnızca soruşturmanın başlatılmasına niye olan sav çerçevesinde bildirimde bulunulmasının kâfi görüldüğü anlaşılmaktadır. ötürüsıyla isnadın niçini (olay/olgu/eylem) kapsamında dahi kâfi bilgilendirmenin yapılmamasına imkan tanınmıştır.
2547 sayılı Kanun’un 53/A hususunun birinci fıkrasının (l) bendinde soruşturmanın gorevlendirme yazısının bildirisi tarihinden itibaren iki ay ortasında tamamlanacağı karar altına alınmıştır. Kanun’un 53/Ç unsurunun birinci fıkrasında disiplin cezası vermeye yetkili makamlar gösterilmiş, ikinci fıkrasında kelam konusu makamların soruşturmada eksiklik olduğunu tespit etmesi halinde eksikliklerin giderilmesi için belgeyi iade edebileceği düzenlenmiştir. Kelam konusu düzenlemeler bir arada değerlendirildiğinde disiplin cezası vermeye yetkili makamlara gerek görmeleri halinde tekrar savunma isteme ytesirinin soruşturma evrakı tamamlanıp teslim edildikten daha sonra verildiği anlaşılmaktadır.
normal olarak ki disiplin cezası verilmedilk evvel rastgele bir basamakta, savunma hakkının tesirli bir biçimde kullanılmasına imkan verecek biçimde soruşturulanın yine dinlenilmesi, üstte ortaya konulan eksikliğin telafisini sağlayabilir. Bu noktada 53/A hususunun (c) bendinin yönetime verdiği yetkinin niteliği kıymetli hale gelir. Kelam konusu bentte, disiplin cezası vermeye yetkili makamlara, isnat edilen fiil ve soruşturma raporunda önerilen disiplin cezasını da belirtmek suretiyle yeniden savunma isteme ytesirinin verildiği lakin bu yetkinin takdiri nitelikte olduğu görülmektedir.
Soruşturmanın başlangıcından disiplin cezasının verilmesine kadar olan süreçte uyarma, kınama, aylıktan yahut fiyattan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ya da birden çok fiyattan kesme disiplin cezaları bakımından soruşturulanın savunma hakkının bütün gerekleriyle birlikte sağlanamadığı yapılan inceleme kararında temel prestijiyle ortaya çıkmıştır. Bu durumda soruşturma evrakının tesliminden daha sonra ama disiplin cezası verilmedilk evvel ilgili makamlara tekrar savunma isteme ytesirinin takdiri olarak verilmesiyle de soruşturulanın savunma hakkının teminat altına alınmasının mümkün olmadığı açıkça anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak Anayasa’nın savunma hakkının tanınmasını takdire bırakmayan 129. hususunun ikinci fıkrası karşısında itiraz konusu kurallar, 2547 sayılı Kanun kapsamında yürütülecek disiplin soruşturması bakımından, hakkında soruşturma yapılan şahsa çeşitli disiplin cezalarından biri verilmedilk evvel savunma hakkından bütün gerekleriyle birlikte yararlanmasını temin etmemektedir.
Anayasa Mahkemesi açıklanan niçinlerle kuralların Anayasa’ya karşıt olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Anayasa Mahkemesi 13/10/2022 tarihinde E.2022/87 numaralı belgede, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/A hususunun ikinci fıkrasının; (a) bendinin ikinci cümlesi ile (b) ve (c) bentlerinin Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
İtiraz Konusu Kurallar
İtiraz konusu kurallarla, disiplin soruşturmasında savunma hakkına ait asıllar düzenlenmiştir.
Başvuru öne sürülen sebebi
Başvuru sonucunda özetle, itiraz konusu kuralların savunma hakkını anayasal garantilere karşıt biçimde kısıtladığı ileri sürülmüştür
Değerlendirme
Anayasa’nın 129. unsurunun ikinci fıkrasında, memurlar ve öteki kamu vazifelileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemeyeceği düzenlenerek savunma hakkı garanti altına alınmıştır.
Hakkındaki isnadı bilmeyen kimsenin savunma yapması mümkün değildir. İsnat, anılan kişinin savunma yapabilmesi için şahsa bildirilmektedir. Bu niçinle de bildirimde, ilgilinin hangi fiil ile itham edildiğinin ve hangi disiplin cürmünü işlediğinin açıklanması gerekmektedir. Disiplin süreci esnasında fiilin türel niteliğinin değişmesi durumunda da ilgili bu değişiklikten haberdar edilmelidir.
İtiraz konusu ibarelerin yer aldığı (a) bendinin ikinci cümlesinde, soruşturmayı yapanın soruşturulana savunma hakkını kullanabilmesi için yedi günden az olmamak üzere savunma mühleti vereceği düzenlenmiştir. (a) bendinin lafzı bir bütün olarak ele alındığında savunması alınmadan bireye disiplin cezası verilemeyeceğinin açık olduğu, soruşturmayı yapanın savunma mühleti verme konusunda bir takdir yetkisine sahip kılınmadığı, buna bakılırsa alt hududu birebir bentte belirlenmiş formuyla minimum savunma müddetinin soruşturmacı tarafınca verileceğinin Kanun’da açıkça düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Söz konusu ibarelerin savunma hakkının anayasal teminatlarına uygun olup olmadığının ortaya konabilmesi açısından savunmaya davet yazısında yer alacak bilgilerle irtibatlı olarak ele alınması gerekmektedir. Çünkü Kanun’un 53/A hususunun ikinci fıkrasının (a) bendinde savunma için müddet verilmesinin yanında bu bentte yer alan dava konusu ibareler uyarınca soruşturmayı yapan tarafınca tayin edilecek savunma mühletinin (b) bendinde belirtilen içeriğe sahip bir savunmaya davet yazısıyla verileceği anlaşılmaktadır. Ayrıyeten disiplin sürecinde soruşturmayı yapanın vazife aldığı evre dikkate alındığında bu basamağın ilgilinin savunma için ön şart olan isnadı öğrenme hakkından gereği üzere yararlanmasına imkan verip vermediğinin kıymetlendirilmesi gerekir.
Kanun’un 53/A hususunun ikinci fıkrasının (b) bendinde, savunmaya davet yazısının içeriğinde soruşturmanın içeriği ile ilgili olarak yalnızca soruşturmaya mevzu aksiyonun ne olduğunun belirtileceği söz edilmiştir. Kanun’ un lafzından, soruşturulanın tesirli bir savunma hazırlayabilmesi açısından gerekli olabilecek bir bilginin savunmaya davet yazısında bulunması halinde yasal bir mecburilik öngörülmediği anlaşılmaktadır.
Bunun yanında savunmaya davet yazısının soruşturulana soruşturmanın çabucak başlangıcında -soruşturma evrakı çabucak hemen taban bir seviyede dahi olgunlaşmadan- gönderilip gönderilmeyeceği konusunda Kanun’da açık bir söz bulunmamakla bir arada davet yazısının içeriğinde olması mecburî bilgiler gözönünde bulundurulduğunda soruşturmacının bu bahiste rastgele bir kayıtla sonlandırılmadığı, evrakın çabucak hemen olgunlaşmadığı bir kademede da savunmanın istenebileceği anlaşılmaktadır.
Kanun’un 53/A unsurunun birinci fıkrasının (a) bendine nazaran disiplin cezası verilmesini gerektiren bir fiilin işlendiğini öğrenen disiplin amiri yazılı olarak disiplin soruşturması başlatır. Bu son kural ve ikinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinde tercih edilen kavram farklılığı dikkate alındığında soruşturmayı yapanın davet yazısında soruşturma sırasındaki tespitlerdilk evvel, yalnızca soruşturmanın başlatılmasına niye olan sav çerçevesinde bildirimde bulunulmasının kâfi görüldüğü anlaşılmaktadır. ötürüsıyla isnadın niçini (olay/olgu/eylem) kapsamında dahi kâfi bilgilendirmenin yapılmamasına imkan tanınmıştır.
2547 sayılı Kanun’un 53/A hususunun birinci fıkrasının (l) bendinde soruşturmanın gorevlendirme yazısının bildirisi tarihinden itibaren iki ay ortasında tamamlanacağı karar altına alınmıştır. Kanun’un 53/Ç unsurunun birinci fıkrasında disiplin cezası vermeye yetkili makamlar gösterilmiş, ikinci fıkrasında kelam konusu makamların soruşturmada eksiklik olduğunu tespit etmesi halinde eksikliklerin giderilmesi için belgeyi iade edebileceği düzenlenmiştir. Kelam konusu düzenlemeler bir arada değerlendirildiğinde disiplin cezası vermeye yetkili makamlara gerek görmeleri halinde tekrar savunma isteme ytesirinin soruşturma evrakı tamamlanıp teslim edildikten daha sonra verildiği anlaşılmaktadır.
normal olarak ki disiplin cezası verilmedilk evvel rastgele bir basamakta, savunma hakkının tesirli bir biçimde kullanılmasına imkan verecek biçimde soruşturulanın yine dinlenilmesi, üstte ortaya konulan eksikliğin telafisini sağlayabilir. Bu noktada 53/A hususunun (c) bendinin yönetime verdiği yetkinin niteliği kıymetli hale gelir. Kelam konusu bentte, disiplin cezası vermeye yetkili makamlara, isnat edilen fiil ve soruşturma raporunda önerilen disiplin cezasını da belirtmek suretiyle yeniden savunma isteme ytesirinin verildiği lakin bu yetkinin takdiri nitelikte olduğu görülmektedir.
Soruşturmanın başlangıcından disiplin cezasının verilmesine kadar olan süreçte uyarma, kınama, aylıktan yahut fiyattan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ya da birden çok fiyattan kesme disiplin cezaları bakımından soruşturulanın savunma hakkının bütün gerekleriyle birlikte sağlanamadığı yapılan inceleme kararında temel prestijiyle ortaya çıkmıştır. Bu durumda soruşturma evrakının tesliminden daha sonra ama disiplin cezası verilmedilk evvel ilgili makamlara tekrar savunma isteme ytesirinin takdiri olarak verilmesiyle de soruşturulanın savunma hakkının teminat altına alınmasının mümkün olmadığı açıkça anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak Anayasa’nın savunma hakkının tanınmasını takdire bırakmayan 129. hususunun ikinci fıkrası karşısında itiraz konusu kurallar, 2547 sayılı Kanun kapsamında yürütülecek disiplin soruşturması bakımından, hakkında soruşturma yapılan şahsa çeşitli disiplin cezalarından biri verilmedilk evvel savunma hakkından bütün gerekleriyle birlikte yararlanmasını temin etmemektedir.
Anayasa Mahkemesi açıklanan niçinlerle kuralların Anayasa’ya karşıt olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.