Boşanma ve Çocuklar

Boşanma, çocukların potansiyel olarak gelişimlerini önemli bir formda etkileyecek bir dizi değişikliği de birlikteinde getirmektedir. Olağan ki boşanmanın kaçınılmaz olarak çocuklara ziyan vermesi üzere bir durum kelam konusu değildir. Değerli olan anne ve babanın evliliklerinin sona ermesini nasıl karşıladıkları, boşanmadan daha sonra hayatlarını ve bağlarını nasıl sürdürdükleri ve ebeveynlerin çocukları ile ilgilenmeyi nasıl devam ettirdikleridir. Çocukların boşanma üzere bir duruma ahenk sağlayarak, sağlıklı erişkinler olarak yetişmelerinde ebeveynlerin boşanma süreci ve daha sonrasını nasıl geçirmiş oldukları en kıymetli noktadır.

Çocukların her iki ebeveyne de gereksinimleri vardır. Her iki ebeveynden de hayata dair farklı şeyler öğrenirler. Bir erkek çocuk babasından babalık, karşı cinsle bağ, sorumluluk üzere davranışları öğrenirken; kız çocuk annesinden başka beşerlerle uyumlu alakalar kurmak, konut işleri, annelik, cinsel mevzularla ilgili ayrıntıları öğrenir. Her iki çocuk da karşı cins ebeveyninden karşı cinsle cinsellik dışı bir bağlantının nasıl kurulacağını öğrenir. Birtakım boşanmış çiftler birbirlerine olan hırslarını çocuklarını koz olarak kullanarak almaya çalışmaktadır. Lakin bu türlü hareket eden ebeveynler başka ebeveynle birbirlerini daha fazla kışkırtıp sıkıntılarının beklenmez bir hal almasına niye olmakla kalmayıp en büyük ziyanı küçük çocuklarına vermektedirler. Çocukların sağlıklı bir benlik imgesi geliştirebilmeleri ve beşerlerle kalıcı, sevgi dolu münasebetler kurabilmeleri, onların hayatlarındaki en değerli figürlere yani anne ve babalarına yakın olmalarına bağlıdır. Bunun sağlanması için de çocukların farklı yaşadıkları ebeveynleriyle nizamlı olarak görüşmeleri, birlikte yaşadıkları ebeveynleriyle de kaliteli bir ömür kurmaları gereklidir.

Çocukların boşanmaya ahenk sağlamasına yardımcı olabilmek için dikkat edilecek durumlar şöylekidir;


  • Ailenin kendine has şartları ortasında başka yaşama ve boşanmanın ne manaya geldiğini çocukların anlamalarını sağlamak,


  • Çocukların yaşlarına uygun bir halde boşanmanın onları nasıl etkileyeceğini somut tabirlerle açıklamak,


  • Çocukları her vakit sevileceklerine ve en güzel biçimde bakılacaklarına inandırmak ve bu tarafta davranmak,


  • Çocukları öteki ebeveyn ile keyifli ve sıcak bir ilgi sürdürmek için cesaretlendirmek ve bunun için çabalamak,


  • Eski eşle alakayı mümkün olduğu kadar sıkıntısız sürdürmek,


  • Eski eşleri çocukların önünde eleştirmemek,


  • Çocuklarla ilgili konularda eski eşle işbirliği yapmak,


  • Çocukların ebeveyn için yeri doldurulamaz ve kıymetli varlıklar olduklarını hissetmelerini sağlamak,


  • Toplumsal etraflarındaki bireylerden ve uzmanlardan yardım almak için çocuklara dayanak olmak,


  • Çocukların ebeveynlerinin akrabalarıyla, aile büyükleriyle münasebetlerinin sürmesine ihtimam göstermek,


  • Çocukları ebeveynlerin içindeki sürtüşmelerde aracı olarak, laf taşıma aracı olarak kullanmamak, başka ebeveyne karşı kışkırtmamak,


  • Çocukların önünde tartışmamaya itina göstermek,


  • Sahip olunan farklı görüş, inanç vs üzere konularda çocuklara dayatma yapmamak, öbür ebeveyne cephe almalarını sağlamaya çalışmamak.
Çocukların bu durumu nasıl öğrendiği de son derece ehemmiyet taşımaktadır. Ayrılık ve boşanmanın nasıl belirtildiğı onların bu vakitteki değişiklikleri nasıl karşılayacaklarını belirler. Çocukların bir sabah uyandığında bir ebeveyninin meskenden ayrıldığını ve dönmeyeceğini öğrenmesi onlar için büyük bir yıkımdır. Bunun için boşanmaya karar veren ebeveynlerin bu durumu çocuklarıyla onun yaşına uygun bir açıklamayla açıkça konuşup onu önünde olan sürece hazırlamaları gerekmektedir. Ayrıyeten konuşurken ebeveynlerin içindeki meselelerden ve ayrılma kararlarından onların hiç bir biçimde sorumlu olmadıklarını belirtmek de kıymetlidir. Zira çocuklar bilhassa de yaşı küçük çocuklar bu durumdan kendilerini sorumlu tutarak suçluluk hissetmektedir. Ebeveynlerin açıklamalarında hangi ebeveynin meskenden ayrılacağı, çocuğun hangi ebeveynle bir arada olacağı, ayrılan ebeveynin nerede yaşayacağı, ne yapacağı, birlikte kalınan ebeveynle nasıl bir nizam kurulacağı, çocuğun hayatında nelerin değişeceği (ev, okul vs gibi) nelerin birebir kalacağı, öbür ebeveynle bundan daha sonrasında nasıl bir ortaya gelebileceği üzere bilgiler kesinlikle yer almalıdır. Bu bilgiler yardımıyla çocuğun meçhullükten ve tasalarından kurtulmasına yardım edilebilir.

Boşanma gerçekleştikten daha sonra farklı ebeveyn ile görüşmeler ortak bir karar ile belirlenmelidir. Çocuğun ne vakit içinderda birlikte yaşadığı ebeveynle olacağını, ne vakit içinderda farklı ebeveyniyle görüşeceğini bilmesi kendisini rahat ve inançta hissetmesini sağlayacaktır. Belirlenen tarihlerde olabildiğince değişiklik yapılmamasına ihtimam gösterilmelidir. Çocuğa haber vermeksizin görüşmeye katılmamak da çocuğun terk edilme tasası yaşamasına, hem ebeveynine birebir vakitte ilerleyen devirlerde etrafındaki başka bireylere itimat duymamasına niye olabilmektedir.

Boşanma çocuğun olduğu kadar yetişkinin hayatında da büyük değişikliklere niye olmaktadır. Çocukların bu durumla başa çıkabilmeleri fakat ebeveynlerinin bu duruma sağlıklı ahenk sağlayabilmesi ile mümkündür. Bu niçinle boşanmış bireylerin kendilerine bir daha bir toplumsal ömür kurabilmeleri kıymetlidir.

Çocuklarının anne ya da babasından ayrılmış olan ebeveynler karşı cinslerle yeni alakalar yaşayacak olabilirler. bu biçimde durumlarda yaşanan ilginin kalıcı, sürecek bir bağlantı olduğundan emin olmadan bu şahıslar çocukların ömrüne sokulmamalıdır. Boşanmada olduğu üzere bir daha evlilik de çocuğun ömründe büyük değişikliğe sebep olur. Şayet yeni bir bireyle evlenmek ve çocuğa üvey ebeveynlik üzere bir durum kelam hususuysa çocuk üvey ebeveyni sevmeye ya da bu ebeveyni öz ebeveynin yerine koymaya zorlanmamalıdır.

Ailenin dağılması çocuklarda çeşitli duygusal yansılara yol açmaktadır. Bu reaksiyonlar çocukların yaşlarına göre değişmekle bir arada çoğunlukla; dehşet, telaş, ıstırap, öfke, suçluluk, yalnızlık, reddetme, gerileme, uyku sıkıntıları, kendi kendini tatmin, okul sıkıntıları, fizikî meseleler, yemek yeme ile ilgili meseleler üzere formlarda olmaktadır.

Çocuklarda görülen kimi reaksiyonlar bir uzmandan dayanak almayı gerektirebilir. Çocuğun intihardan kelam etmesi, kendisine, etraftakilere, hayvanlara ziyan vermesi, çocuğun sakarlaşması, yemek yeme, uyku üzere alışkanlıklarında önemli değişiklikler olması, tertipli olarak yinelayan (sık sık el yıkama, muhakkak bir yere dokunma vs gibi) davranışlar sergilemesi, alkol yahut uyuşturucu kullanımı, erken periyotta cinsel olarak faal olması üzere durumlarda bir uzman yardımına ihtiyaç olduğu düşünülmelidir.