Çocuklar İçin Beslenme Psikolojisi Rehberi

Beslenme insan hayatı için en hayati süreçlerden biridir. Beslenme fizyolojik bir harekettir. Lakin kültürel faktörlerden, duygulanım süreçlerinden, ebeveyn ile olan yaşantılardan dolayı beslenme yalnızca fizyolojik bir aksiyon olmaktan çıkıp, ruhsal faktörlerin yer aldığı bir surece dönüşmüştür.

Özellikle anne ile çocuk içindeki birinci “bağ” beslenme yardımıyla olur. Anne çabucak hemen rahimde olan çocuğu beslerken ona hislerini ve hormonlarını da ileterek ortak bir bağ alanı oluşturur. Bu sebeple gebelik sürecinin nasıl geçirildiği beslenme psikolojisi açısından hayli değerlidir. Anne, rahmindeki çocuğu yalnızca “yemek” ile beslenmez, hisleri ve hormonları ile de beslenir. çabucak sonrasında çocuk dünyaya geldiğinde anne göğsü yahut biberon ile tanışır. Tam bu tanışmada bir daha beslenme yalnızca fizyolojik bir olay değildir zira anne çocuğu beslerken beraberinde onun benliğini de oluşturmaya başlar. Bebekler emerken muhakkak periodlarla göz ucuyla annelerine bakarlar. Annenin bebeğini hangi jest ve mimiklerle, hangi hislerle yahut neyle ilgilenirken beslediği epey kıymetlidir. Bebeğin benliği anne ve beslenme içindeki ilgiden oluşmaya başlar. Bu sebeple çocukların ve yetişkinlerin beslenme biçimleri o denli rastgele vâr olmaz. Bilhassa çocuklara ve onların beslenme örüntülerine bu hassasiyetle yaklaşmamız gerekir. Bir bebeği-çocuğu beslerken onun yalnızca karnını değil, zihnini, benliğini, hislerini da beslememiz gerekir. Bunun için ebeveynin yumuşak ve sıcak dokunuşlarla bebeği beslenmesi, biberonla besleniyorsa bile cilt cilde temas için annenin göğsünün açık olması ve bebeği emer konumda beslemesi, daha büyük çocuklar için oyalayıcı uyaranlardan fazla ebeveynle sıcak temasla beslenmesi hayli değerlidir.

Bebekler ve çocuklar tıpkı yetişkinler üzere besinlerden haz almak isterler. Bu sebeple sağlıklı, sıcak bir temas çocukları yedikleri şeyden haz almaya iter. Yapılan araştırmalar annenin hislerinin sütün tadını, kokusunu ve rengini değiştirdiğini göstermiştir. Bu sebeple her yaştan çocuğu beslerken sağlıklı bağlar ve hisler değerlidir.

Yemeğe yalnızca yemek olarak bakmamak hayati bir sorundur. Yemek, anne ile bebek içindeki birinci bağ, birinci kontaktır.

Çocukları Beslerken Dikkat Edilmesi Gereken Süreçler

1. Çocuğun beslenmesini anne rahminden itibaren düşünmek gerekir.
Kendi çocuğunuz yahut öteki bir çocuk için birinci düşünmeniz gereken şey çocuğun anne rahminde nasıl beslendiğidir.

Gıda olarak annenin ne ile beslendiği fazlaca değerlidir. Ağır ve nizamlı olarak karbonhidrat, şeker ve yağdan varlıklı beslenmek yeme bağımlılığına yol açmaktadır. Günlük alınması gereken oranın epeyce fazla üstüne çıkmak ve bunu nizamlı olarak sürdürmek yeme bağımlılığı yaratacağı üzere beyindeki ödül merkezini fazla uyarır, bu da dopaminin muhtaçlık fazlası biçimde salgılanmasına sebep olur. Dopamin gereksinim fazlası biçimde salgılandığında hayli önemli tahribatlara yol açmaktadır. Yeme bağımlılığı olan bir annenin bebeği yeme bağlılığı ile doğar. Yeme bağımlılığı beyinde uyuşturucu bağımlılığı ile benzeri tahribatlar meydana getirir. Bu sebeple gebelikte beslenme hayli değerlidir.

Gebelikte annenin hissettikleri de besin açısından değerlidir. Her his vücutta farklı hormonâl tesir yaratır. Annenin fazlaca gerilimli olması, ağır dehşet yaşaması, yüksek düzeyde dert hissetmesi bebeğe hormon aracılığıyla geçer. Bu sebeple bebekler doğduklarında birbirlerinden farklı ferdi özelliklere sahip olurlar. Bebeğin anne rahminde hangi hormonlarla beslenmesi fazlaca değerlidir.

2. Bebek-meme bağını düşünmek gerekir. Meme yalnızca çocuğun karnını doyuran bir araç değildir.

Meme, bebeğin anneye ulaşması için bağlayıcı bir objedir.

Meme, bebeği sakinleştiren uyarandır.

Meme, deri cilde temas için bir yoldur.

Meme, inançtır.

Meme, bir çocuk için bir epeyce mana söz. İster süt gelsin, ister gelmesin her bebek ve çocuk anne göğsüne ulaşabilmelidir. Göğüs, bebek birinci konutundan ayrıldıktan daha sonra kordon yerine geçen en değerli anneye ulaşma yoludur. Bu sebeple anne sütünün değeri haricinde göğsün değerini kavramak ve göğsün süt haricinde da ulaşılabilir olması epeyce değerlidir.

Bebeğin göğüsle alakası annesiyle ilgisidir. Bebeğin ve daha büyük çocukların göğüsle olan bağlantısını gözlemlerseniz, anneyle olan ilgileriyle paralel gittiğini nazaranceksiniz. Bilhassa büyük çocuklar için anneye kızdıklarında memeyi ısırdığını görürsünüz, anneyle keyifli bir müddetç yaşıyorsa daha aşkla temas ettiğini fark edersiniz.

Memeden ayrılmış, hatta ortadan yıllar geçmiş olsa bile çocuklar annelerinin göğüslerine dokunmak isterler. Bir çocuk için göğüs yalnızca “süt” demek değildir.

3. Göğüsten ayrılmak-anniçin ayrılmak olmamalıdır. Her şey yolundaysa çocukların 2 yaşına kadar emmeleri gelişim için istenir. Yeni devir şefkatli yaklaşımlar çocuğu özgürce emzirmenin değerini savunmaktadır. Hangi yaş diliminde olursa olsun göğüsten “sağlıklı” ayrılmak bir çocuk için hayli kıymetlidir.

Memeden ayrılmadan evvel bunun yalnızca “süt” üzerine olduğunu ve aslında bırakılanın “emme” davranışı olduğu konusunda kendi içimizde muahedeye varmamız gerekir. Göğüs her vakit çocuk için ulaşılabilir olmalıdır.

Memeden ayrılma için evvel travma oluşturabilecek klâsik prosedürlerden sıyrılmamız gerekir. Salça sürmek, göğse bant yapıştırmak, emzirme taşı kullanmak, sakız yapıştırmak vb. üzere formüller çocuk üzerinde olumsuz bir tesir yaratır.

Bir çocuğu göğüsten ayırmaya karar verdiğimizde evvel bağımıza bakmamız gerekir. Çocukla ilgimiz nasıl? Göğüs haricinde cilt deriye temasımız var mı? Bize her istediğinde rahatça ulaşabiliyor mu? His düzenleme maharetleri nasıl? Ek bir uyaran olmadan çocuğun hislerini düzenleyebiliyor muyuz? Hayat kurallarımız şu anda nasıl? Çocuğun ömründe yahut ebeveynlerin ömründe değerli bir değişiklik oldu mu yahut olacak mı? Çocuğu şu anda zorlayan özel bir şeyler var mı? Anne kendini buna hazır hissediyor mu?

Tüm koşullar sağlandıktan daha sonra çocuğun emmesi gözlemlenmeli. Hangi saat aralığında, hangi şartlarda, hangi hislere karşılık emmek istiyor? Evvel uzun bir vakit diliminde bunu gözlemlemek gerekiyor. Bu esnada ebeveyn-çocuk oyununu arttırmak, çocuğa daha fazla deri cilde temas sunmak, hisleri üzerine konuşmak hayli değerlidir. Tüm bunlar sağlandıktan daha sonra yavaş yavaş emme sıklığını azaltmak değerlidir. Örneğin; günde 4 defa göğüs isteyen bir çocuk için en evvel 3 sefer emme sunmak, 4. Sefer istediğinde onu oyalamadan, dikkatini dağıtmadan cilt deriye temas sunmak, hatta memeyi sunmak ama şu anda emmeye uygun olmadığını belirtmek kıymetlidir. Bu sıklık giderek azaltılabilir. Evvel gündüz emmelerin azaltılması, daha sonra birebir rutinin gece emmeleri için uygulanması değerlidir.

Emmeden ayrılmanın en kıymetli kısmı çocuğa cilt cilde temas sunmaktır. Zira çocuklar ek besine geçtikten daha sonra karnını doyurmak için değil, ruhlarını doyurmak için emerler. Gece emmenin azaltılması için çabalarken de kesinlikle annenin azaltma süreçlerinde temas sunması epey değerlidir.

Emmeyi bırakmanın kimi çocuklar için epeyce güç bir müddetç olabileceğini bilmek ve ortaya çıkabilecek hisleri kucaklamak gerekir.

Bu süreçte çıkmazda hissettiğinizde lütfen dayanak alınız.

4. Ek besin sürecini problem haline getirmemek. Bir bebeğin-çocuğun beslenmesi ebeveynin yeterliliğini yahut yetersizliliğini göstermez. Bu sebeple bilhassa birinci ek besin sürecinde hassas olmak kıymetlidir. Bebek için bunun farklı bir tecrübe olacağını ve vakit içinde alışılacak bir müddetç olduğunu kabul etmek gerekir.

Bebeklere-çocuklara yemek üzerinde denetim vermek değerlidir. Bebeği-çocuğu bir mama sandalyesine hapsedip, ağzına daima besin vermek dirençle karşılaşılmasına sebep olur. Bebeğin-çocuğun yemek üzerinden denetimlerinin olması ileriki ömürde “kontrolsüz yeme” davranışlarının ortadan kalkması için fazlaca kıymetlidir.

Ek besin sürecinin başından itibaren yemeği bebeğin keşfetmesine müsaade vermek gerekir. Farklı bir tabağa yedirilen besinden biraz koymak, bebeğin ona dokunmasına müsaade vermek kıymetlidir. Tüm canlılar yemeklerini hissederek yemek isterler. Hissedilerek yenilmeyen yemeklerde denetimsiz yeme yahut dirençler ortaya çıkar. BLW bilhassa sağlıklı bir yeme örüntüsü oluşturmak için epeyce değerlidir. Daha büyük çocuklar için elleriyle yemek yemeleri, yemeğe dokunmaları hem haz için, tıpkı vakitte vücut duyumlarını hissetmeleri için kıymetlidir.

Bebekler-çocuklar hareket etmeyi severler. Yemek yerken onlara “sınırlandırılmış” hareket alanı sunmak gerekir. Bilhassa daha büyük çocuklar için mama sandalyesi yerine bir örtü ya da daha rahat hareket edebilecekleri farklı bir masada olabildiğince hareket özgürlüğü vererek beslenmek kıymetlidir. Bu hareket özgürlüğü muhakkak hudutlar çerçevesinde olmalıdır. Örneğin, yere bir örtü sermek, bu örtünün çocuğun hareket edebileceği genişlikte olması, bu örtü üzerinde dökmenin özgür olması değerli olur.

Ek besin sürecinde ve daha büyük çocuklar için beslenme vaktinde kandırmalar, zorlamalar, bir şeyler izletmeler çocukların denetimlerini kaybettikleri süreçlerdir ve beslenme örüntülerinin sıkıntılı oluşmasına sebep olur.

bir daha çocukları beslerken onların biyolojik saatlerine odaklanmak gerekir. Her çocuğun bir biyolojik saati vardır. Her çocuk farklı vakit dilimlerinde yemek yemeyi sever. Çocuğun yemeye gereksinim duyduğu vakit dilimlerini belirlemek gerekir. Yemeğin fizyolojik bir sorun olduğunu çocuğa hissettirmemiz için onu acıktığı vakit dilimlerinde beslemek değerlidir. Bu durum yenidoğan için geçerli değildir.

Bazı çocuklar uyanır uyanmaz aç olurken, birtakım çocuklar yeni uyandıklarında yemek yiyemezler, kimi çocuklar öğle saatlerinde epeyce acıkırlar, birtakım çocuklar akşam saatine yemek yemeyi severler. Çocukların biyolojik saatini gözlemlemek ve ona hürmet duymak kıymetlidir. Biz yetişkinler aç olmadığımız biçimde ağzımız boş durmasın diye yemek yemeyi çocukluk periyodundaki biyolojik saatlerimizin bozulmasından ve zorla daima yemek yemek zorunda kaldığımız için geliştirdik.

5. Çocukların “genel” besin tercihleri vardır. Öncelikle çocukların bizler üzere sevdikleri ve sevmedikleri yemekler olacaktır. Bizler nasıl sevdiğimiz şeyleri yemeyi tercih ediyorsak çocukların da buna hakkı vardır. Çocukları büyüten şey yalnızca yemek değildir. Her şeyden yemezse gelişmez algısı gerçek değildir.

Çocuklar ortalama olarak her yerde yiyebilecekleri, sabit görünümlü, ortalama tatları olan besinleri tercih ederler. Örneğin, köfte. Köfte, genelde her çocuğun tercih ettiği, ortalama olarak her yerde benzeri tadı ve görünüşü olan bir yemektedir. Genel olarak çocukların tercih ettiği yemeklere baktığımızda ortalama olarak emsal olduğunu fark edeceksiniz. Köfte, patates, hamburger, tavuk, makarna, pilav..

Çocuklar karışık görünümlü ve ağır kokuları olan besinlerden hoşlanmazlar. Bu sebeple besinleri farklı formlarda çocuğa sunmak, bilhassa onun tercih ettiği forma getirmek kıymetlidir. Brokoliyi direk verdiğinizde yemiyorsa, püre haline getirmek, köfte yapmak üzere..

Yemeği çocukla birlikte hazırlamak, onun da katkısının olması gıdayı daha kabul edilebilir hale getirir.

Çocukların bizim sandığımız kadar epey yemeğe muhtaçlıklarının olmadıklarını bilmek gerekir. Çocuklar ön ergenliğe kadar genelde zayıf bir görünüme sahiptirler. Nizamlı olarak çocuk hekimine gitmek, gelişim için değerlidir. Bir çocuğun gelişmenine bakılırsa uzunluk ve kilosunun uygun olup olmadığını çocuk tabibinin söylemesi bizim için hakikat olandır.

Gelişimsel olarak bir gerilik yoksa çocukların aslına bakarsanız mide kapasiteleri fazlaca küçüktür ve onların vücut duyumlarını bozmadıysak fizyolojik gereksinimleri kadar yerler.


6. Abur-cubur-fast food tüketimini yasaklamak yahut korkutmak yerine vücuda paha vermeyi öğretmek. Çocukların sistemli olarak abur-cubur tüketmesi olağan olarak sıhhate ziyanlıdır. Bu sebeple ebeveynler hudut koyma-kısıtma getirmek zorunda hissederler kendilerini. Lakin yapılan araştırmalar çocukluk devrindeki besin kısıtlamalarının ileriki ömürde denetimsiz yemeye yol açtığını göstermektedir. Pekala ne yapmalıyız? Çocuklara her şeyi sınırsız mı vermeliyiz? Hayır!

Öncelikle çocuğunuz beslenme örüntülerinde gördüğünüz sorunlar var ise bunları değiştirmek ve dönüştürmek için çabalamalısınız. Kâfi olmadığını hissettiğiniz noktalarda takviye almalısınız. Tüm bu süreçlerin yoluna girmesi için sizin beslenme örüntülerinizin de sağlıklı olması gerektiğini unutmayın
☺


Her şeyin yolunda gittiğinden emin olduktan daha sonra besinlerin beden için faydalarını ve ziyanlarını esneklik içerecek biçimde çocuğa aktarmanız gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken iki değerli faktör vardır; birincisi çocuğa suçluluk hissettirmemek. Örneğin; kola içtiğin için hasta oldun demek çocuğa hatalı hissettirebilir. Bunun yerine haftada iki bardaktan fazla kola içmek mideni rahatsız edebilir demek daha değerlidir. Başka değerli olan alan ise esnekliktir. Bedene yaptığımız her şeyin geri dönülmez ziyanlar vermeyeceğini, vücudun birden fazla şeyi tolere edebileceğini öğretmek değerlidir.

Öncelikle çocukla vücut üzerine konuşmak, bedenin-organların fonksiyonları üzerine konuşmak, vücudun değerini anlatmak, vücuda şefkat duymak üzerine konuşmak ve çocuğun bakışını buraya çekmek kıymetlidir. hiç bir çocuk vücuduna âlâ gelmeyen şeyleri yemek istemez. Bu durum şefkatli bir biçimde anlatıldığında çocuklar hudutlara uyma eğilim gösterecektir.

7. Sakinleşmek için besini kullanmamak gerekir. Duygusal yemelerin temelleri çocuklukta atılır. Bu sebeple çocuğu ödüllendirmek, cezalandırmak yahut hislerini yatıştırmak için besin kullanılmamalıdır. Yemeğin yalnızca fizyolojik bir gereksinim olduğunu çocuğa öğretmek ve deneyimletmek gerekir. Ödül olarak çikolata vermek, ceza olarak fasülye yedirmek, çocuk üzgün diye ona dondurma almak duygusal yemenin temellerini atmak demektir.

Çocuğun yaşadığı sıkıntı hisleri fark eder ve çocuğu desteklersek yemeği kendini yatıştırmak için kullanmaz. Çocuklar ve yetişkinler hislerini düzenleyemedikleri vakit yemeği sakinleştirici olarak kullanırlar.