Dünyada ve türkiye’de tüp bebek uygulamaları: geçmiş, günümüz, gelecek

Kasım 1977 tarihinde İngiltere’de 9 yıldır bebek sahibi olamayan Lesley-John Brown çiftine tüp bebek tedavisi uygulandı ve 9 ay daha sonra 25 Temmuz 1978’de Louise Brown doğdu. Geçtiğimiz 40 yılda tüp bebek tekniği ile doğan bebek sayısı 6 milyona yaklaştı.

Tüp Bebek Nedir?

Bebek sahibi olma isteği insanoğlunun en kuvvetli hislerinden biridir. Tüp bebek kavramının bilimsel ismi IVF yani İn Vitro Fertilizasyon olup beden haricinde döllenme manasına gelmektedir. Bayandan alınan yumurta ve erkekten alınan sperm ile laboratuvarda dölleme gerçekleşir.

Tüp Bebek Tedavisinde Muvaffakiyet son 40 yılda nasıl değişti?

Geçtiğimiz 40 yılda Tüp Bebek tedavisi alanında yaşanan gelişmeler, değişen teknolojinin sayesinde inanılmaz bir süratle muvaffakiyet oranlarını arttırdı. Birinci senelerda bütün dünyada muvaffakiyet oranları kâfi değildi. Laboratuvar ortamındaki teknolojik yenilikler, embriyo dölleme tekniklerindeki gelişmeler, embriyo tutunma oranlarını giderek arttırdı.

1992’ den beri tek bir sağlıklı sperm ile gebelik elde etme bahtımız var.

Sperm ve yumurtayı buluşturan mikroskoplarda dayanılmaz gelişmeler yaşandı. Spermi 8 bin kat büyüterek seçebiliyoruz.

Embriyoları laboratuvarda ‘sanki anne rahmindeymiş gibi’ doğala yakın ortamlarda 5. güne dek büyütebiliyoruz.

Embriyolara hiç ziyan vermeden tek bir hücresi üzerinden 46 kromozomunun sıhhat durumunu 2 gün ortasında denetim edebiliyoruz.

Ailede önemli bir genetik hastalık taşıyıcılığı var ise embriyonun bu hastalığı taşımadığından emin olup sağlıklı embriyoyu anne rahmine yerleştirebiliyoruz.

Lazer teknolojisi ile embriyonun zarını inceltip tutunmasını kolaylaştırabiliyoruz.

Elde edilen çok sayıdaki embriyoları gelecek için süratli dondurma tekniği ile saklayabiliyoruz.

Doğurganlığını kaybetme tehlikesi ile karşılaşan mesela kanser hastalarında yumurta ve spermi dondurarak sıhhatlerine kavuştukları vakit bebek sahibi yapabiliyoruz.

Artık ülkemizde de hür olan yumurta dondurma sistemi ile çalışma hayatında yer alan bayanlara meslek basamaklarında doğurganlığını erteleme imkanını sunabiliyoruz. Google ve Apple üzere firmalar bayan çalışanlarını yumurta dondurma programına girmeleri için teşvik etmektedirler.

Geçtiğimiz 10 yıl ortasında bile tüp bebek tedavisi daha sonrası canlı doğum oranları yaklaşık 2 kat artmıştır. 35 yaşından genç olan bayanların %50’si birinci denemede gebeliğe ulaşabilmektedir. Birinci denemede başarısızlık durumunda ise vaz geçmeden denemeye devam etmek önerilmektedir. Tedaviyi bırakmayan bayanların yaklaşık %90’ı ise 6. denemenin sonunda müspet sonuç elde edebilmektedir. bayanın doğurganlık kapasitesi yaşa bağlı azalmaktadır. 40 yaş üzerinde tedavi talihi önemli olarak azalmaktadır. Bu niçinle denemeye ne kadar erken yaşta ve süratli karar verilir ve vaz geçmeden tedaviye devam edilirse gebelik talihi o kadar artmaktadır.

Tüp Bebek Sistemi ile oluşan gebelikler ikiz mi oluyor?

Tedavinin verimliliğini belirleyen en kıymetli kavramlardan biri ‘TEK bir embriyo transferi’ ile gebelik elde etme oranıdır.

halbuki tüp bebeğin birinci 20 yılında oldukçalu embriyo transferi niçiniyle çoğul gebelikler çoğunlukla sorun oluyordu. Üçüz, dördüz, beşiz, altız hatta dokuzuz gebeliklere rastlamak mümkündü. Çoğul gebelikler sempatik görünse de erken doğum ve buna bağlı kuvöz gerekliliği, kalıcı sakatlıklara niye olacak biçimde kıymetli sıhhat sıkıntıları oluşturuyordu. Günümüzde bütün gelişmiş ülkelerde ‘TEK SAĞLIKLI EMBRİYO’ ile gebelik elde edilmeye çalışılmaktadır.

Türkiye Tüp Bebek Alanında Nerede?

Ülkemizde de 10 Mart 2010 tarihinden bu yana transfer edilecek embriyo sayısı 35 yaş altındaki bayanlarda 1 embriyo, 35 yaş üstü yahut 2 kezden fazla denemede başarısız olmuş şahıslarda 2 embriyo ile sonlandırılmıştır.

Türkiye’ de 160 civarı Tüp Bebek Merkezi bulunmaktadır. Bu merkezlerin bir kısmı kamu bir kısmı özel merkez statüsünde faaliyetlerini sürdürmektedir. Tüp Bebek alanında ülkemiz dünyada iddialıdır. Türkiye’ de birinci tüp bebek tedavisi ile doğum Ege Üniversitesi’nde 1988 yılında elde edilmiştir. O günden bu yana bu alanda fazlaca kıymetli bilim adamları yetiştirmeye devam ediyoruz. Tüp Bebek alanında milletlerarası kongrelerde konuşma için davet edilen saygın bilim adamlarımız Türkiye’nin başarısına büyük katkı sağlamaktadır.

Türkiye’ de istatistik ve uygulama sayıları Sıhhat Bakanlığı tarafınca her yıl toplanmaktadır. Kamuoyunda tüp bebek tedavisi ile ilgili önyargıların azalması, açılan epeyce sayıda merkez, sivil toplum kuruluşlarının tüp bebek tedavisinin yaygınlaşmasına katkıları yardımıyla her geçen yıl uygulama sayısı artmaktadır.

Türkiye sıhhat turizminde birfazlaca ülke tarafınca tercih edilmektedir. Bilhassa diş, estetik, göz ve kalp damar cerrahisi alanlarında sıhhat turizmi giderek gelişmektedir. Tüp bebek alanında da bilhassa İstanbul ve Antalya giderek daha fazla sayıda müracaat almaktadır. Fakat İzmir bu bahiste kâfi tanıtımı yapamamaktadır ve istenen seviyede müracaat almamaktadır. halbuki Tüp Bebek tedavisi Avrupa’da ülkemizdekinin 4-5 katı maliyetle yapılmaktadır.

Türkiye’ de tüp bebek merkezlerinin teknolojik donanımı, bilgi seviyesi, bilimsel perspektifi saygın bir pozisyondadır. Tüp bebek uygulamalarının hem maliyetinin azlığı birebir vakitte muvaffakiyet oranlarının yüksekliği niçiniyle ülkemiz sıhhat turizmi alanında cazibe merkezi pozisyonundadır. Bilimsel ve sektörel dernekler üzere sivil toplum kuruluşlarının gayretleri ve Sıhhat Bakanlığı’ nın takviyesi ile gelecekte bu alandaki büyük boşluğun fark edileceği ve bu alanda potansiyelini değerlendirebileceğini umut ediyorum.