EYT’de kapsam genişliyor: Tarım toprağı olanlar emekli olabilecek
Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği yasal düzenleme için geri sayım başlarken, İş Kanunu’nda yer alan birtakım kıymetli detaylar da emeklilik kapısı açacak. Yasanın yeni yılda yürürlüğe girmesiyle bir arada müracaatlar başlayacak. EYT kapsamında emekli olanlar olağan emeklilere bakılırsa daha az aylık almayacak. EYT maddesinden yararlanma konusunda kamu ve özel dal ayırımı kelam konusu olmayacak.
BORÇLANMA VE HİZMET KAZANMA İLE EYT KAPSAMINA GİRECEKLER
Türkiye’de hiç sigorta girişi olmayıp 25-30 yıldır yurt haricinde yaşayanlar borçlanma ve hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilecek. SGK girişi olmayıp ismine tarım toprağı olanlar da yararlanabilecek. Fındık, çay, tütün takım Toprak Mahsulleri Ofisi’nde satanlar için 1994 yılına kadar yapılan Bağ-Kur primi kesintileri Bağ-Kur’dan alınarak sigorta girişini 28 yıl geriye çekmek mümkün olabilecek.
Kadınların doğum borçlanması yapabilmesi için sigortalı işe başladığı tarihten daha sonra doğum yapması gerekiyor. Lakin çıraklık ile işe girilen tarih içinde yapılan doğumlar için de borçlanma imkanı bulunuyor. Örneğin 2001 yılında işe başlayan bir anne 1998 yılında çıraklık yaptıktan daha sonra doğum yaptıysa bu periyodu borçlanarak EYT’den yararlanabilir.
Emeklilik planı yapanlar için kimi kritik soruların karşılıkları şu biçimde:
1- EYT kapsamında emekli olursam olağan emekliden daha az mı aylık alacağım?
Normal emeklilere bakılırsa daha az aylık alınması kelam konusu değil. İster olağan emekli olun ister EYT kapsamında, aylık bağlama hesaplaması standart olacak. Prim gün sayısı düşük olan ile fazla olan içinde alışılmış ki gelir farkı olacak. Örneğin, 5000 prim günüyle emekli olana bakılırsa 9 bin prim günüyle emekli olan daha yüksek alacak. SSK’da 2000 öncesi en düşük aylık 4 bin 678 lira olup bu tarihten daha sonra 3500 lira alanlar da var. En düşük aylıktaki taban EYT’liler için de geçerli olacak.
2- EYT’de kamu özel ayırımı kelam konusu olacak mı?
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan bayanlarda 20 hizmet yılı ve en az 5.000 prim günü, erkeklerde 25 hizmet yılı ve en az 5.000 gün prim gününü dolduranlar emekli olabilecek. EYT’li olmak için kamu ya da özel dal ayırımı kelam konusu olmayacak. Kuralları taşıyanların yüzde 87’si özel bölümde bulunuyor. Kamu çalışanları da eksik günler için borçlanabilecek. 2008 öncesi yasa kapsamında memurda borçlanma fiyatları kademe ve göstergeye nazaran değişiyor. Bağ-Kur’da borca bağlı olarak silinen günler de satın alınarak emeklilik için kullanılabilecek.
3-Yurt haricinde yaşayan Türk vatandaşı da yasal düzenlemeden yararlanabilecek mi?
Türkiye’de hiç bir sigorta girişi olmayan 25-30 yıldır yurt haricinde çalışan Türk vatandaşı borçlanma ile hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilir. Eylül 1999 öncesinde Türkiye’de sigorta girişi olup ve Avrupa’da yaşayan 200 bine yakın Türk vatandaşı bulunuyor. Örneğin işe 1995 yılında Türkiye’de başlayıp 3 yıllık primi olan bir kişi o tarihten daha sonra Almanya’da çalışmış. EYT düzenlemesindeki kaidelere sahipse Ocak 2023’te emekli olmaya hak kazanacak.
4- Çiftçi Bağ-Kur primimi 2000 yılında yatırmaya başladım. Öncesinde Toprak Mahsulleri Ofisi’nce yapılan prim kesintileri sigorta başlangıcımı öne çeker mi?
Toprak Mahsulleri Ofisi’nce üreticiden satın alınan eser bedelleri üzerinden 1 Nisan 1994 tarihinden itibaren yüzde 1 oranında Bağ-Kur primi kesilerek yasal mühleti ortasında ilgili Bağ-Kur vilayet müdürlüğü hesaplarına yatırıldı. Bu tarihte sigorta girişi olmayan, ismine tarım toprağı olup tütün, fındık, çay üzere mamüllerini Ofis’e satanlar için kesilen bu primleri almak mümkün. bu biçimdece emeklilik başlangıcı 28 yıl evvel çekilecektir.
5- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihi öne çekilebilir mi?
İşe başlanılan tarihten daha sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilir, lakin bu sigorta başlangıcını öne çekmez. bir daha de istisnai bir durum bulunuyor. Çıraklık, staj ile işe girilen tarih içinde doğum yapıldıysa bu süreyi borçlanarak başlangıç tarihini öne çekmek mümkün. Staj başlangıç tarihi emeklilik primi ve yaş hesabında dikkate alınmıyor lakin bayan sigortalılar staj daha sonrası doğumlarını borçlanabiliyor. bu biçimdece, stajdan daha sonra doğum yapan bayanların sigortalılık mühletini geri çekmesi mümkün hale geliyor.
6- EYT kapsamında emekli olup bir daha çalışmak isteyenler ne yapacak?
Emekli olup SSK’lı çalışmaya devam etmek isteyenler için 1 Ekim 2008 tarihindeki yasal düzenleme geçerli olacak. Bu tarihtilk evvel işe başlayan yahut emekli olanlar SSK’lı devam etmek için ya emekli aylığını kestirecek ya da toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışacak.
bir daha tıpkı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma periyodu başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul edilir. Lakin kıdemini almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminat alabilir. İş Kanunu’na nazaran yaşlılık aylığı almak için yaş haricindeki sigortalılık mühletini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan personel kıdem tazminatına hak kazanır.
HAZAL ATEŞ
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği yasal düzenleme için geri sayım başlarken, İş Kanunu’nda yer alan birtakım kıymetli detaylar da emeklilik kapısı açacak. Yasanın yeni yılda yürürlüğe girmesiyle bir arada müracaatlar başlayacak. EYT kapsamında emekli olanlar olağan emeklilere bakılırsa daha az aylık almayacak. EYT maddesinden yararlanma konusunda kamu ve özel dal ayırımı kelam konusu olmayacak.
BORÇLANMA VE HİZMET KAZANMA İLE EYT KAPSAMINA GİRECEKLER
Türkiye’de hiç sigorta girişi olmayıp 25-30 yıldır yurt haricinde yaşayanlar borçlanma ve hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilecek. SGK girişi olmayıp ismine tarım toprağı olanlar da yararlanabilecek. Fındık, çay, tütün takım Toprak Mahsulleri Ofisi’nde satanlar için 1994 yılına kadar yapılan Bağ-Kur primi kesintileri Bağ-Kur’dan alınarak sigorta girişini 28 yıl geriye çekmek mümkün olabilecek.
Kadınların doğum borçlanması yapabilmesi için sigortalı işe başladığı tarihten daha sonra doğum yapması gerekiyor. Lakin çıraklık ile işe girilen tarih içinde yapılan doğumlar için de borçlanma imkanı bulunuyor. Örneğin 2001 yılında işe başlayan bir anne 1998 yılında çıraklık yaptıktan daha sonra doğum yaptıysa bu periyodu borçlanarak EYT’den yararlanabilir.
Emeklilik planı yapanlar için kimi kritik soruların karşılıkları şu biçimde:
1- EYT kapsamında emekli olursam olağan emekliden daha az mı aylık alacağım?
Normal emeklilere bakılırsa daha az aylık alınması kelam konusu değil. İster olağan emekli olun ister EYT kapsamında, aylık bağlama hesaplaması standart olacak. Prim gün sayısı düşük olan ile fazla olan içinde alışılmış ki gelir farkı olacak. Örneğin, 5000 prim günüyle emekli olana bakılırsa 9 bin prim günüyle emekli olan daha yüksek alacak. SSK’da 2000 öncesi en düşük aylık 4 bin 678 lira olup bu tarihten daha sonra 3500 lira alanlar da var. En düşük aylıktaki taban EYT’liler için de geçerli olacak.
2- EYT’de kamu özel ayırımı kelam konusu olacak mı?
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan bayanlarda 20 hizmet yılı ve en az 5.000 prim günü, erkeklerde 25 hizmet yılı ve en az 5.000 gün prim gününü dolduranlar emekli olabilecek. EYT’li olmak için kamu ya da özel dal ayırımı kelam konusu olmayacak. Kuralları taşıyanların yüzde 87’si özel bölümde bulunuyor. Kamu çalışanları da eksik günler için borçlanabilecek. 2008 öncesi yasa kapsamında memurda borçlanma fiyatları kademe ve göstergeye nazaran değişiyor. Bağ-Kur’da borca bağlı olarak silinen günler de satın alınarak emeklilik için kullanılabilecek.
3-Yurt haricinde yaşayan Türk vatandaşı da yasal düzenlemeden yararlanabilecek mi?
Türkiye’de hiç bir sigorta girişi olmayan 25-30 yıldır yurt haricinde çalışan Türk vatandaşı borçlanma ile hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilir. Eylül 1999 öncesinde Türkiye’de sigorta girişi olup ve Avrupa’da yaşayan 200 bine yakın Türk vatandaşı bulunuyor. Örneğin işe 1995 yılında Türkiye’de başlayıp 3 yıllık primi olan bir kişi o tarihten daha sonra Almanya’da çalışmış. EYT düzenlemesindeki kaidelere sahipse Ocak 2023’te emekli olmaya hak kazanacak.
4- Çiftçi Bağ-Kur primimi 2000 yılında yatırmaya başladım. Öncesinde Toprak Mahsulleri Ofisi’nce yapılan prim kesintileri sigorta başlangıcımı öne çeker mi?
Toprak Mahsulleri Ofisi’nce üreticiden satın alınan eser bedelleri üzerinden 1 Nisan 1994 tarihinden itibaren yüzde 1 oranında Bağ-Kur primi kesilerek yasal mühleti ortasında ilgili Bağ-Kur vilayet müdürlüğü hesaplarına yatırıldı. Bu tarihte sigorta girişi olmayan, ismine tarım toprağı olup tütün, fındık, çay üzere mamüllerini Ofis’e satanlar için kesilen bu primleri almak mümkün. bu biçimdece emeklilik başlangıcı 28 yıl evvel çekilecektir.
5- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihi öne çekilebilir mi?
İşe başlanılan tarihten daha sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilir, lakin bu sigorta başlangıcını öne çekmez. bir daha de istisnai bir durum bulunuyor. Çıraklık, staj ile işe girilen tarih içinde doğum yapıldıysa bu süreyi borçlanarak başlangıç tarihini öne çekmek mümkün. Staj başlangıç tarihi emeklilik primi ve yaş hesabında dikkate alınmıyor lakin bayan sigortalılar staj daha sonrası doğumlarını borçlanabiliyor. bu biçimdece, stajdan daha sonra doğum yapan bayanların sigortalılık mühletini geri çekmesi mümkün hale geliyor.
6- EYT kapsamında emekli olup bir daha çalışmak isteyenler ne yapacak?
Emekli olup SSK’lı çalışmaya devam etmek isteyenler için 1 Ekim 2008 tarihindeki yasal düzenleme geçerli olacak. Bu tarihtilk evvel işe başlayan yahut emekli olanlar SSK’lı devam etmek için ya emekli aylığını kestirecek ya da toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışacak.
bir daha tıpkı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma periyodu başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul edilir. Lakin kıdemini almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminat alabilir. İş Kanunu’na nazaran yaşlılık aylığı almak için yaş haricindeki sigortalılık mühletini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan personel kıdem tazminatına hak kazanır.
HAZAL ATEŞ
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.