amerikali
Üye
Duygu Nedir?
Psikolojik manada bir fazlaca yorum ve tarifi bulunan ‘duygu’ kavramı senelerdan beri insanların gündemi haline gelmiştir. Kendimce his, bireyde hem ruhsal tıpkı vakitte fizyolojik olarak devinim sağlayan bir olgudur. Beyin kimyasındaki bu değişimler fizyolojik olarak kişiyi tesirler. Hisleri kalıplara sığdırsak da hepimiz biricik olduğumuz için bu devinimler farklı tesirler yaratacaktır. Okuduğum bir kitapta: ‘Duyguyu adlandırış biçiminiz yaşayışınızı da tesirler.’ diyordu. Aslında doğumdan itibaren uygun birer gözlemciyizdir. Şayet bir çocuk, öfkeli olan annesinin şiddetle vazoyu yere attığını ve kaşlarını çattığını görüyorsa beyninde öfkenin bu biçimde tesirler doğurabileceğine inanmaya başlar ve kendi öfkesini bu davranışlarla göstermeye meyilli olacaktır.
İnsanların duyguyu manaya uğraşı, onları duyguyu ölçme çalışmalarına itmiştir. Crooks ve Stein (1991) duyguyu evvela ‘uyarıcı – uyarıcıya verilen reaksiyon – reaksiyonun yorumlanması‘ halinde sistematize etmiştir. Akabinde bir hayli kuram ortaya çıkmıştır. Ancak tüm bu anlamlandırma uğraşı niye kişinin direkt hisleri üzerinde denetim sahibi bulunmasına imkan tanımamıştır?
Davranışlarımız üstündeki hakimiyetiyle ünlü hislerimiz yüzlerimize yansır. bu biçimde hisler kozmiktir diyebilir miyiz? Aslında bu fikir Darwin (1872-1998) ile başlamıştır. Paul Ekman (1971) bunu kanıtlamıştır. Yüz sözlerini anlayabilmek için ‘makro’ ve ‘mikro’ ifadeleri anlayabilmek kıymetlidir. Mikro tabirler şuurlu ortaya çıkmaz, otomatiktir. Bu yüzden kültürden bağımsızdır. Makro tabirler ise aslında bizlerin erken hayat tecrübelerinden öğrendiklerimizin yüzlerimize ve davranışlarımıza yansımasıdır.
Her birey, biricik ve kendine hastır. Hisler da bu niçinle çeşitlendirilebilir. Hissettiklerimiz kimi vakit bizlere karmaşık gelebilir. Örneğin; tasa ve dehşet fizyolojik olarak emsal düzenekleri tetikler. Kalbiniz süratle çarpmaya başlar, terlersiniz.. kimi zamanse tıpkı anda bir fazlaca duyguyu birden hissedebilirsiniz.
Öyleyse insanın ne hissettiğini anlaması kadar neyi nasıl hissettiğini de anlaması değerlidir. İsimlendirdiğimiz hisler, duyguyu yaşayış biçimimizi etkiliyorsa dolaylı olarak davranışlarımızı da etkiliyor olmalı. bu biçimde hislerimizi mı davranışlarımızı mı denetim ediyoruz?
Yapılan araştırmalara bakılırsa, birey üzgün bir his durumundayken daha fazlaca olumsuz anılarını hatırlamakta ve hatırlanan olumsuz anılar bireyin daha makus hissetmesine aracılık edebilmektedir (Taesdale, 1983). Beyin bunu niye yapar? Atalarımızdan bizlere kalan mirasın bir temsili olabilir. Biz de acıdan kaçınmak için adaptasyonlar yaratırız. Tahminen de olumsuz histen uzaklaşma sistemimiz beyinlerimizde miras kalan kodlanmış bir bilgidir..
Duyguları açığa vurmak, yani davranışa dökmek, onları bastırmaktan daha yeterlidir diyebiliriz. Zira bu durum hislerimizin farkında olduğumuzu ve söz edebildiğimizi, hem beynimize birebir vakitte fizyolojimize yansıtmamıza yol açar. Ama kimi hisler epeyce güçlü olabilir. Örneğin; öfke, kıskançlık bunlardandır. Bu üzere ağır hisleri açığa vurmak kimi durumlarda iç ve dış karmaşalara niye olabilir. Burada davranış denetimi kıymetlidir. Birey hisleri üzerinde direkt hakimiyet kuramasa da davranışlarına hükmetme konusunda pek başarılıdır.
Psikolojik manada bir fazlaca yorum ve tarifi bulunan ‘duygu’ kavramı senelerdan beri insanların gündemi haline gelmiştir. Kendimce his, bireyde hem ruhsal tıpkı vakitte fizyolojik olarak devinim sağlayan bir olgudur. Beyin kimyasındaki bu değişimler fizyolojik olarak kişiyi tesirler. Hisleri kalıplara sığdırsak da hepimiz biricik olduğumuz için bu devinimler farklı tesirler yaratacaktır. Okuduğum bir kitapta: ‘Duyguyu adlandırış biçiminiz yaşayışınızı da tesirler.’ diyordu. Aslında doğumdan itibaren uygun birer gözlemciyizdir. Şayet bir çocuk, öfkeli olan annesinin şiddetle vazoyu yere attığını ve kaşlarını çattığını görüyorsa beyninde öfkenin bu biçimde tesirler doğurabileceğine inanmaya başlar ve kendi öfkesini bu davranışlarla göstermeye meyilli olacaktır.
İnsanların duyguyu manaya uğraşı, onları duyguyu ölçme çalışmalarına itmiştir. Crooks ve Stein (1991) duyguyu evvela ‘uyarıcı – uyarıcıya verilen reaksiyon – reaksiyonun yorumlanması‘ halinde sistematize etmiştir. Akabinde bir hayli kuram ortaya çıkmıştır. Ancak tüm bu anlamlandırma uğraşı niye kişinin direkt hisleri üzerinde denetim sahibi bulunmasına imkan tanımamıştır?
Davranışlarımız üstündeki hakimiyetiyle ünlü hislerimiz yüzlerimize yansır. bu biçimde hisler kozmiktir diyebilir miyiz? Aslında bu fikir Darwin (1872-1998) ile başlamıştır. Paul Ekman (1971) bunu kanıtlamıştır. Yüz sözlerini anlayabilmek için ‘makro’ ve ‘mikro’ ifadeleri anlayabilmek kıymetlidir. Mikro tabirler şuurlu ortaya çıkmaz, otomatiktir. Bu yüzden kültürden bağımsızdır. Makro tabirler ise aslında bizlerin erken hayat tecrübelerinden öğrendiklerimizin yüzlerimize ve davranışlarımıza yansımasıdır.
Her birey, biricik ve kendine hastır. Hisler da bu niçinle çeşitlendirilebilir. Hissettiklerimiz kimi vakit bizlere karmaşık gelebilir. Örneğin; tasa ve dehşet fizyolojik olarak emsal düzenekleri tetikler. Kalbiniz süratle çarpmaya başlar, terlersiniz.. kimi zamanse tıpkı anda bir fazlaca duyguyu birden hissedebilirsiniz.
Öyleyse insanın ne hissettiğini anlaması kadar neyi nasıl hissettiğini de anlaması değerlidir. İsimlendirdiğimiz hisler, duyguyu yaşayış biçimimizi etkiliyorsa dolaylı olarak davranışlarımızı da etkiliyor olmalı. bu biçimde hislerimizi mı davranışlarımızı mı denetim ediyoruz?
Yapılan araştırmalara bakılırsa, birey üzgün bir his durumundayken daha fazlaca olumsuz anılarını hatırlamakta ve hatırlanan olumsuz anılar bireyin daha makus hissetmesine aracılık edebilmektedir (Taesdale, 1983). Beyin bunu niye yapar? Atalarımızdan bizlere kalan mirasın bir temsili olabilir. Biz de acıdan kaçınmak için adaptasyonlar yaratırız. Tahminen de olumsuz histen uzaklaşma sistemimiz beyinlerimizde miras kalan kodlanmış bir bilgidir..
Duyguları açığa vurmak, yani davranışa dökmek, onları bastırmaktan daha yeterlidir diyebiliriz. Zira bu durum hislerimizin farkında olduğumuzu ve söz edebildiğimizi, hem beynimize birebir vakitte fizyolojimize yansıtmamıza yol açar. Ama kimi hisler epeyce güçlü olabilir. Örneğin; öfke, kıskançlık bunlardandır. Bu üzere ağır hisleri açığa vurmak kimi durumlarda iç ve dış karmaşalara niye olabilir. Burada davranış denetimi kıymetlidir. Birey hisleri üzerinde direkt hakimiyet kuramasa da davranışlarına hükmetme konusunda pek başarılıdır.