İmtihan Korkusu İle Başa Çıkmanın Yolları

Günümüzde imtihan korkusu yaşayan öğrencilerin sayısı gitgide artıyor. Lise giriş imtihanları ve üniversite imtihanları yaklaştıkça öğrencilerde imtihan tasası belirtileri de ortaya çıkmaya başlayabiliyor. İmtihan derdi nedir? Belirtileri nelerdir? Sebepleri nelerdir? Öğrenciler bu tasayı nasıl yönetebilir? Ebeveynler bu süreçte çocuklarına nasıl dayanak olabilirler? Hangi basamakta bir uzman dayanağı almak gerekir? Uzman Klinik Psikolog Ayşe Topak bahis hakkında bilgiler verdi.

Sınav derdi DSM-IV’de (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) kişinin bilgi ve marifetlerinin aşikâr ölçütlerle incelenip değerlendirdiği durumlarda yaşadığı fonksiyon bozucu korku ve öğrenilen bilginin imtihan sırasında tesirli formda kullanılmasını engelleyen ve muvaffakiyetin düşmesine yol açan ağır dert olarak tanımlanır.

İmtihan korkusunun belirtileri içinde; tasa, manaya kuvvetliğü, dikkat dağınıklığı, gerçek manada performansın düşmesi, bilgiyi hatırlamada ve organize etmede kuvvetlik ve çeşitli kaçınma davranışları gösterilir.

Kaygının öğrencide duygusal, fizikî, düşünsel ve davranışsal sonuçları olabilir. Duygusal sonuçlara sonluluk, karamsarlık, dehşet; fizikî sonuçlara çarpıntı, terleme, nefes darlığı, uyku sorunları; düşünsel sonuçlara olumsuz inançlar (yetersizlik, beceriksizlik üzerine inançlar) ve davranışsal sonuçlara kaçma-kaçınma davranışları (ders çalışmayı erteleme, bırakma, reddetme) örnek olarak gösterilebilir. İmtihan korkusunun temel sebeplerini imtihan öncesi, anında ve daha sonrası olarak vakit içindera ayırarak ders çalışma formundaki uygunsuzluklar, öğrencinin imtihana yüklediği anlamlardaki çarpıtmalar, imtihan anında oluşan gerilimin yönetilememesi, öğrencideki çok mükemmeliyetçilik duygusu, performans telaşı ve ebeveyn baskısı olarak tanımlayabiliriz.

Tertipli bir ders çalışma programı oluşturmak, uyku, beslenme ve dinlenmeye gereken değeri göstermek öğrencilerin bu konuda alabileceği tedbirlerin başında gelir. Bunlara ek olarak progresif kas gevşetme, inançlı yer idmanı ve farkında nefes alma çalışmalarının imtihan korkusu yaşayan öğrencilere güzel geldiği istikametinde araştırmalar mevcuttur. Ebeveynlerin gerçeküstü beklentilerini azaltmaları, olumsuz geri bildirimlerden kaçınmaları, çocuğun ferdi ilgi alanlarına hürmet duymaları ve kıyaslayıcı yorumlardan kaçınmaları imtihan korkusunun oluşumunu engellemekte ve var olan korkuyu azaltmakta büyük ehemmiyet taşır.

Belli bir noktadan daha sonra imtihan telaşıyla bir arada eşlik edebilecek durumlara rağmen ruhsal – psikiyatrik takviye alınması faydalı olacaktır. Uzmanlar olarak imtihan telaşını değerlendirirken öğrencilerin imtihan öncesi, imtihan anında ve imtihan daha sonrası his, niyet ve davranışlarını ele alırız. İmtihan öncesi periyotta çalışma şartları, kendine dönük inançları, performans tasası ele alınır. İmtihan anı çalışılırken ortaya çıkabilen fizikî belirtiler, fikirler ve tavırlar kıymetlendirilir. İmtihan daha sonrası periyotta ise öğrencinin geriye dönük kendi performansını nasıl değerlendirdiği, ailesine karşı olan tavrı üzerine çalışmalar yürütülür. İmtihan derdi yaşayan çocuk ve gençlerde teklifler uygulanarak yahut takviye alınarak telaş durumunu azaltmak mümkündür.