İran’da şovlarla ilgili 11 şahsa idam cezası verilirken bir gösterici idam edildi
– İran’da 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin “başörtüsü kurallarına uymadığı” nedeni öne sürülerek gözaltına alınmasının akabinde hayatını kaybetmesi üzerine başlayan protestolar, yaklaşık 3 aydır kimi bölgelerde devam ediyor. Bu kapsamda, şovlarla ilgili yargılamalarda şu ana kadar 11 kişi idama mahkum edilirken, bir göstericinin cezası infaz edildi.
Ülkede 84 gündür devam eden ve ülkenin tamamına yayılan şovlar, 2009’daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden daha sonra çıkan olaylardan bu yana en tesirli şovlar olmasının yanı sıra ülkede düzenlenen en uzun idare zıddı protestolardan sayılıyor.
Gösterilerin bilhassa ülkenin batısındaki Kürdistan, kuzeybatısındaki Batı Azerbaycan ve güneydoğuda da Sünnilerin ağır olduğu Sistan-Beluçistan’da daha ağır düzenlendiği görülüyor.
Protestolarda gözaltına alınan yahut tutuklananlarla idam cezasına çarptırılanların hangi etnik yahut mezhep kümesinden olduğuna dair ise net bir bilgi yok. birebir vakitte şu ana kadar idama mahkum edilen 11 göstericiden 6’sının başşehir Tahran’daki olaylarla ilgili tutuklandığı bilgisi paylaşıldı.
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad Devriyeleri tarafınca gözaltına alındıktan daha sonra kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi, ülke idaresine karşı protestolara yol açtı. Çok sayıda vefatın meydana geldiği şovlarla ilgili resmi kaynaklardan olaylarda sivillerin ve güvenlik güçlerinin öldüğüne dair açıklamalar yapılsa da uzun müddet meyyit sayısı hakkında net bilgi verilmedi.
ilk vakit içinderda İhtilal Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri Kumandanı Tuğgeneral Buyruk Ali Hacızade, 29 Kasım’daki konuşmasında, ülkede yaklaşık 2,5 aydır devam eden protestolarda güvenlik güçlerinin de ortalarında olduğu 300’den çok kişinin ömrünü kaybettiğini deklare etti. İran Güvenlik Kurulu ise 3 Aralık’ta, toplam meyyit sayısının 200’ü aştığını duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları Kurumu (IHR) ise yayımladığı son raporda, Mahsa Emini’nin mevti daha sonrasında başlayan sokak şovlarında güvenlik güçlerinin müdahalesi kararı 458 protestocunun ömrünü kaybettiğini bildirdi.
Ülke medyasına yansıyan haberlere bakılırsa de şovlar sırasında 60’tan fazla güvenlik bakılırsavlisi hayatını yitirdi.
– Milletvekillerinden idam çağrısı
İran Meclisindeki 227 milletvekilinin imzasıyla 6 Kasım’da “gösterilerde ateşli yahut ateşsiz silahlarla insanların canına kasteden ve vefatlarına niye olan bireyler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren” bildiri yayımlandı.
İran Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei de 7 Kasım’da yaptığı açıklamada, “yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini ve sadece şovlara katılan aldatılmış şahısların özgür bırakılması gerektiğini” söylemiş oldu.
Bu açıklamanın akabinde şovlarla temaslı olarak gözaltına alınan en az 1200 kişinin hür bırakıldığı bildirildi.
Yetkililer net sayı açıklamasa da ülke medyasına yansıyan haberlere göre, şovlar sırasında binlerce kişi gözaltına alınırken Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 8 Kasım’da yaptığı açıklamada, şovlarla ilgili olaylarla ilişkili tutuklanan bireylerden 1024’ü hakkında iddianame hazırlandığını duyurdu.
Gözaltına alınanlara ait iddianamelerin hazırlanmaya başlanmasıyla bir arada ülkede göstericilere verilecek cezalar da tartışma konusu oldu.
İran önderi Ayetullah Ali Hamaney, 19 Kasım’da yaptığı bir konuşmada, protestolar sırasında suça karışanların cezalandırılması gerektiğini söylemiş oldu.
Hamaney, “Kamu malına ziyan verenler, cinayet işleyenler ve halkın huzurunu bozanlar işledikleri kabahatler oranında cezalandırılmalı. olağan olarak bu yargı aracılığıyla yapılmalıdır. Kimse keyfi olarak kimseyi cezalandıramaz.” tabirlerini kullandı.
– 6’sı Tahran’da 5’i de Elburz eyaletinde olmak üzere 11 kişi idama mahkum edildi
Tutuklanan ve haklarında davalar açılan göstericiler, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak”, “devlete karşı savaş açmak”, “ülke güvenliğine karşı cürüm işlemek emeliyle toplantı düzenlemek”, “güvenlik güçlerine saldırmak”, “kamu yahut özel mülke ziyan vermek” ve “kamu tertibi ve ulusal güvenliği bozmak” üzere hatalarla yargılanıyor.
İran Ceza Kanunu’na nazaran, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak (ifsad fi’l arz)” ve “devlete karşı savaş açmak (muharebe)” üzere kabahatlerle itham edilenler idam istemiyle yargılanıyor ve ekseriyetle haklarında idam kararları veriliyor.
Ülkede yaklaşık 3 aydır devam eden şovlarla temaslı olarak şu ana kadar 6’sı Tahran’da 5’i de Elburz eyaletinde olmak üzere 11 kişi idama mahkum edildi.
Devrim Mahkemeleri tarafınca verilen idam kararlarının Yüksek Mahkeme tarafınca onaylanması gerekiyor. Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, 6 Aralık’ta idama mahkum edilen 6 şahıstan bir kısmının cezalarının Yüksek Mahkeme’de onaylandığını ve yakında infaz edileceğini açıklamıştı.
– Sanıkların avukatsız yargılandığı iddiaları
İran’da şovlarla ilgili birinci idam sonucu 29 Ekim’de Tahran İhtilal Mahkemesi’nde verildi.
Muhammed Kubadlu isimli sanık, 21 Eylül’de Tahran eyaletine bağlı Ribatkerim ilçesindeki protestolar sırasında şovlara müdahale eden Ferid Kerempur isimli bir teğmeni araçla ezerek öldürmekle suçlandı.
Halka açık yapılan duruşmalar sırasında Kubadlu’nun kelam konusu hatası işlediğine dair sözleri devlet televizyonunda yayınlandı. Buna karşılık sanığın mahkemede avukatı olmadan söz verdiği savları, muhalif haber kaynaklarında yer aldı.
Davadan azledilen avukat Buyruk Reisiyan, 30 Ekim’de Twitter hesabından paylaştığı iletisinde, duruşmaların sanığa savunma avukatı imkanı sunulmadan gerçekleştirildiğini söz etti. Reisiyan, olayla ilgili uzman raporunun olmadığını ve yargı sürecinin tutarsız olduğunu kaydetti.
Duruşmalar kararında mahkeme sanık Kubadlu’yu hatalı bularak, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak” ve devlete karşı savaş açmak” cürümlerinden idama mahkum etti.
Yargı Erki’ne bağlı Mizan Haber Ajansı, 15 Kasım’daki haberinde, Tahran İhtilal Mahkemesi’nin, kimliği açıklanmayan bir göstericiye daha “korku ve infiale sebep olacak biçimde ateşsiz silah kullanmak suretiyle devlete savaş açmak” kabahatinden idam cezası verdiğini duyurdu.
Bir gün daha sonra 16 Kasım’da bir daha Tahran İhtilal Mahkemesi tarafınca 3 kişi hakkında idam sonucu verildi.
Tahran’daki şovlar sırasında “kasten öldürme niyetiyle arabayla polislere çarpan ve bir polisin vefatına, epey sayıda kişinin de faydalanmasına niye olan bir kişinin, “hayat ve beden bütünlüğüne karşı cürüm işlemek, ulusal güvenliği bozmaya yol açan hareketler yoluyla yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak ve kamu malına ziyan vermek” üzere kabahatlerden vefat cezasına çarptırıldığı bildirildi.
Mahkemenin, “öldürme niyetiyle bir güvenlik nazaranvlisine bıçakla saldırarak yaralamak, kamu nizamını bozmak ve bir kamu binasını kundaklamak” cürümlerinden yargılanan ikinci sanığı da “devlete karşı savaş açmak” hatasından idama mahkum ettiği kaydedildi.
Tahran İhtilal Mahkemesi’nin verdiği başka kararda ise “kamu malına ziyan vermek ve asayişi bozmak üzere hareketlerde bulunan ve şovlarda değerli rol oynadığı” tez edilen bir sanık da “devlete karşı savaş açmak” ithamıyla idama çarptırıldı.
Tahran İhtilal Mahkemesi, ekim ayında Tahran’daki Settar Han Caddesi’ndeki protestolar sırasında “soğuk silahla vatandaşları tehdit ettiği ve bir güvenlik bakılırsavlisini yaraladığı” nedeni öne sürülerek tutuklanan bir kişi hakkında daha idam sonucu verdi.
– Şovlarla ilgili birinci idam cezası infaz edildi
Gösteriler sırasında tutuklanan Muhsin Şikari’nin “ateşsiz silah taşımak, yolu kapatmak, araçları durdurmak, güvenliği ihlal etmek, milis güçlerle (Besic) çatışma, bir güvenlik gorevlisini yaralama, dehşet ve dehşet salma üzere hareketlerle devlete karşı savaş açmak” suçlamasıyla 20 Kasım’da idama mahkum edildiği açıklandı.
Söz konusu kişi hakkında verilen idam sonucu ise bu sabah infaz edildi. Muhsin Şikari, İran’da Mahsa Emini protestolarıyla kontaklı idam edilen birinci gösterici oldu.
Gösterilerle ilgili son olarak verilen idam sonucu da Elburz eyaletine bağlı Kerec kentinden geldi.
Kerec’de 3 Kasım’daki şovlar sırasında güvenlik güçlerine yönelik taarruzda İhtilal Muhafızları Ordusu’na bağlı milis gücü Besic’in bir mensubunun bıçaklanarak öldürülmesi 5 güvenlik gorevlisinin de faydalanmasıyla ilgili 16 kişinin yargılandığı davada sanıklardan 5’i, “güvenlik nazaranvlilerine taarruzda bulunmak ve kamu sistemini bozmak suretiyle yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak suçuyla” idama mahkum edildi.
– En az 21 kişi idam istemiyle yargılanıyor
Uluslararası Af Örgütü, 16 Kasım’da İran’daki idam kararlarına ait rapor yayımladı.
Raporda, şovlarla ilgili tutuklananlardan en az 21 kişinin idam istemiyle yargılandığı aktarıldı. Örgütün raporunda, idama mahkum edilen 5 kişinin isimlerinin ise Muhammed Kubadlu, Menuçehr Mihmannevaz, Mahan Sedarat Uygar, Muhammed Burugani ve Sehend Parıltı Muhammedzade olduğu bilgisine yer verildi.
Açıklamada, İran idaresi, “halk ayaklanmasını vahşice bastırmak için idam cezasını tüyler ürpertici biçimde kullanmakla” suçlandı.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
– İran’da 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin “başörtüsü kurallarına uymadığı” nedeni öne sürülerek gözaltına alınmasının akabinde hayatını kaybetmesi üzerine başlayan protestolar, yaklaşık 3 aydır kimi bölgelerde devam ediyor. Bu kapsamda, şovlarla ilgili yargılamalarda şu ana kadar 11 kişi idama mahkum edilirken, bir göstericinin cezası infaz edildi.
Ülkede 84 gündür devam eden ve ülkenin tamamına yayılan şovlar, 2009’daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden daha sonra çıkan olaylardan bu yana en tesirli şovlar olmasının yanı sıra ülkede düzenlenen en uzun idare zıddı protestolardan sayılıyor.
Gösterilerin bilhassa ülkenin batısındaki Kürdistan, kuzeybatısındaki Batı Azerbaycan ve güneydoğuda da Sünnilerin ağır olduğu Sistan-Beluçistan’da daha ağır düzenlendiği görülüyor.
Protestolarda gözaltına alınan yahut tutuklananlarla idam cezasına çarptırılanların hangi etnik yahut mezhep kümesinden olduğuna dair ise net bir bilgi yok. birebir vakitte şu ana kadar idama mahkum edilen 11 göstericiden 6’sının başşehir Tahran’daki olaylarla ilgili tutuklandığı bilgisi paylaşıldı.
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad Devriyeleri tarafınca gözaltına alındıktan daha sonra kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi, ülke idaresine karşı protestolara yol açtı. Çok sayıda vefatın meydana geldiği şovlarla ilgili resmi kaynaklardan olaylarda sivillerin ve güvenlik güçlerinin öldüğüne dair açıklamalar yapılsa da uzun müddet meyyit sayısı hakkında net bilgi verilmedi.
ilk vakit içinderda İhtilal Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri Kumandanı Tuğgeneral Buyruk Ali Hacızade, 29 Kasım’daki konuşmasında, ülkede yaklaşık 2,5 aydır devam eden protestolarda güvenlik güçlerinin de ortalarında olduğu 300’den çok kişinin ömrünü kaybettiğini deklare etti. İran Güvenlik Kurulu ise 3 Aralık’ta, toplam meyyit sayısının 200’ü aştığını duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları Kurumu (IHR) ise yayımladığı son raporda, Mahsa Emini’nin mevti daha sonrasında başlayan sokak şovlarında güvenlik güçlerinin müdahalesi kararı 458 protestocunun ömrünü kaybettiğini bildirdi.
Ülke medyasına yansıyan haberlere bakılırsa de şovlar sırasında 60’tan fazla güvenlik bakılırsavlisi hayatını yitirdi.
– Milletvekillerinden idam çağrısı
İran Meclisindeki 227 milletvekilinin imzasıyla 6 Kasım’da “gösterilerde ateşli yahut ateşsiz silahlarla insanların canına kasteden ve vefatlarına niye olan bireyler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren” bildiri yayımlandı.
İran Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei de 7 Kasım’da yaptığı açıklamada, “yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini ve sadece şovlara katılan aldatılmış şahısların özgür bırakılması gerektiğini” söylemiş oldu.
Bu açıklamanın akabinde şovlarla temaslı olarak gözaltına alınan en az 1200 kişinin hür bırakıldığı bildirildi.
Yetkililer net sayı açıklamasa da ülke medyasına yansıyan haberlere göre, şovlar sırasında binlerce kişi gözaltına alınırken Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 8 Kasım’da yaptığı açıklamada, şovlarla ilgili olaylarla ilişkili tutuklanan bireylerden 1024’ü hakkında iddianame hazırlandığını duyurdu.
Gözaltına alınanlara ait iddianamelerin hazırlanmaya başlanmasıyla bir arada ülkede göstericilere verilecek cezalar da tartışma konusu oldu.
İran önderi Ayetullah Ali Hamaney, 19 Kasım’da yaptığı bir konuşmada, protestolar sırasında suça karışanların cezalandırılması gerektiğini söylemiş oldu.
Hamaney, “Kamu malına ziyan verenler, cinayet işleyenler ve halkın huzurunu bozanlar işledikleri kabahatler oranında cezalandırılmalı. olağan olarak bu yargı aracılığıyla yapılmalıdır. Kimse keyfi olarak kimseyi cezalandıramaz.” tabirlerini kullandı.
– 6’sı Tahran’da 5’i de Elburz eyaletinde olmak üzere 11 kişi idama mahkum edildi
Tutuklanan ve haklarında davalar açılan göstericiler, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak”, “devlete karşı savaş açmak”, “ülke güvenliğine karşı cürüm işlemek emeliyle toplantı düzenlemek”, “güvenlik güçlerine saldırmak”, “kamu yahut özel mülke ziyan vermek” ve “kamu tertibi ve ulusal güvenliği bozmak” üzere hatalarla yargılanıyor.
İran Ceza Kanunu’na nazaran, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak (ifsad fi’l arz)” ve “devlete karşı savaş açmak (muharebe)” üzere kabahatlerle itham edilenler idam istemiyle yargılanıyor ve ekseriyetle haklarında idam kararları veriliyor.
Ülkede yaklaşık 3 aydır devam eden şovlarla temaslı olarak şu ana kadar 6’sı Tahran’da 5’i de Elburz eyaletinde olmak üzere 11 kişi idama mahkum edildi.
Devrim Mahkemeleri tarafınca verilen idam kararlarının Yüksek Mahkeme tarafınca onaylanması gerekiyor. Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, 6 Aralık’ta idama mahkum edilen 6 şahıstan bir kısmının cezalarının Yüksek Mahkeme’de onaylandığını ve yakında infaz edileceğini açıklamıştı.
– Sanıkların avukatsız yargılandığı iddiaları
İran’da şovlarla ilgili birinci idam sonucu 29 Ekim’de Tahran İhtilal Mahkemesi’nde verildi.
Muhammed Kubadlu isimli sanık, 21 Eylül’de Tahran eyaletine bağlı Ribatkerim ilçesindeki protestolar sırasında şovlara müdahale eden Ferid Kerempur isimli bir teğmeni araçla ezerek öldürmekle suçlandı.
Halka açık yapılan duruşmalar sırasında Kubadlu’nun kelam konusu hatası işlediğine dair sözleri devlet televizyonunda yayınlandı. Buna karşılık sanığın mahkemede avukatı olmadan söz verdiği savları, muhalif haber kaynaklarında yer aldı.
Davadan azledilen avukat Buyruk Reisiyan, 30 Ekim’de Twitter hesabından paylaştığı iletisinde, duruşmaların sanığa savunma avukatı imkanı sunulmadan gerçekleştirildiğini söz etti. Reisiyan, olayla ilgili uzman raporunun olmadığını ve yargı sürecinin tutarsız olduğunu kaydetti.
Duruşmalar kararında mahkeme sanık Kubadlu’yu hatalı bularak, “yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak” ve devlete karşı savaş açmak” cürümlerinden idama mahkum etti.
Yargı Erki’ne bağlı Mizan Haber Ajansı, 15 Kasım’daki haberinde, Tahran İhtilal Mahkemesi’nin, kimliği açıklanmayan bir göstericiye daha “korku ve infiale sebep olacak biçimde ateşsiz silah kullanmak suretiyle devlete savaş açmak” kabahatinden idam cezası verdiğini duyurdu.
Bir gün daha sonra 16 Kasım’da bir daha Tahran İhtilal Mahkemesi tarafınca 3 kişi hakkında idam sonucu verildi.
Tahran’daki şovlar sırasında “kasten öldürme niyetiyle arabayla polislere çarpan ve bir polisin vefatına, epey sayıda kişinin de faydalanmasına niye olan bir kişinin, “hayat ve beden bütünlüğüne karşı cürüm işlemek, ulusal güvenliği bozmaya yol açan hareketler yoluyla yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak ve kamu malına ziyan vermek” üzere kabahatlerden vefat cezasına çarptırıldığı bildirildi.
Mahkemenin, “öldürme niyetiyle bir güvenlik nazaranvlisine bıçakla saldırarak yaralamak, kamu nizamını bozmak ve bir kamu binasını kundaklamak” cürümlerinden yargılanan ikinci sanığı da “devlete karşı savaş açmak” hatasından idama mahkum ettiği kaydedildi.
Tahran İhtilal Mahkemesi’nin verdiği başka kararda ise “kamu malına ziyan vermek ve asayişi bozmak üzere hareketlerde bulunan ve şovlarda değerli rol oynadığı” tez edilen bir sanık da “devlete karşı savaş açmak” ithamıyla idama çarptırıldı.
Tahran İhtilal Mahkemesi, ekim ayında Tahran’daki Settar Han Caddesi’ndeki protestolar sırasında “soğuk silahla vatandaşları tehdit ettiği ve bir güvenlik bakılırsavlisini yaraladığı” nedeni öne sürülerek tutuklanan bir kişi hakkında daha idam sonucu verdi.
– Şovlarla ilgili birinci idam cezası infaz edildi
Gösteriler sırasında tutuklanan Muhsin Şikari’nin “ateşsiz silah taşımak, yolu kapatmak, araçları durdurmak, güvenliği ihlal etmek, milis güçlerle (Besic) çatışma, bir güvenlik gorevlisini yaralama, dehşet ve dehşet salma üzere hareketlerle devlete karşı savaş açmak” suçlamasıyla 20 Kasım’da idama mahkum edildiği açıklandı.
Söz konusu kişi hakkında verilen idam sonucu ise bu sabah infaz edildi. Muhsin Şikari, İran’da Mahsa Emini protestolarıyla kontaklı idam edilen birinci gösterici oldu.
Gösterilerle ilgili son olarak verilen idam sonucu da Elburz eyaletine bağlı Kerec kentinden geldi.
Kerec’de 3 Kasım’daki şovlar sırasında güvenlik güçlerine yönelik taarruzda İhtilal Muhafızları Ordusu’na bağlı milis gücü Besic’in bir mensubunun bıçaklanarak öldürülmesi 5 güvenlik gorevlisinin de faydalanmasıyla ilgili 16 kişinin yargılandığı davada sanıklardan 5’i, “güvenlik nazaranvlilerine taarruzda bulunmak ve kamu sistemini bozmak suretiyle yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak suçuyla” idama mahkum edildi.
– En az 21 kişi idam istemiyle yargılanıyor
Uluslararası Af Örgütü, 16 Kasım’da İran’daki idam kararlarına ait rapor yayımladı.
Raporda, şovlarla ilgili tutuklananlardan en az 21 kişinin idam istemiyle yargılandığı aktarıldı. Örgütün raporunda, idama mahkum edilen 5 kişinin isimlerinin ise Muhammed Kubadlu, Menuçehr Mihmannevaz, Mahan Sedarat Uygar, Muhammed Burugani ve Sehend Parıltı Muhammedzade olduğu bilgisine yer verildi.
Açıklamada, İran idaresi, “halk ayaklanmasını vahşice bastırmak için idam cezasını tüyler ürpertici biçimde kullanmakla” suçlandı.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.