Kendini Bilmenin Bağdaki faydaları

Bundan 2.400 yıl kadar evvel hayatış Yunan filozof Sokrates kendini bilmenin en büyük faziletlerden olduğunu söylemişti. Her ne kadar günümüzde genel yargı her insanın fazlaca ben-merkezci, bencil ve takıntı derecesinde kendisiyle ilgilenen bireyler olduğunu argüman etse de gerçek bundan pek farklı gözükmekte.

Aslında kendimizin, fikirlerimizin ve kim olduğumuzun pek de farkında değiliz. Araştırmalara baktığımızda bu hiç de şaşılası gözükmüyor, birden fazla yetişkin gününün fazlaca ufak bir kısmını yalnız başına ve düşünerek geçiriyor. Buradaki düşünmeyi “Akşam ne yesek sanki?” yahut “Bu ay elektrik faturası biraz fazla mı geldi?” diye algılamayın lütfen. “Ben kimin?”, “Ne yapıyorum?”, “yaşamımda değer atfettiğim fikirler, kıymetler nelerdir?” üzere sorulardan ve rahatlamak için kendimize rahat bir alan tanımaktan bahsediyorum.

Ancak tüm bunları kendime ayıracak kâfi vaktim yok mazeretiyle de geçiştiremeyiz. 2014 yılında yapılan değişik bir çalışmada (Wilson vd., 2014) araştırmacılar iştirakçilere 2 seçenek sundu: ya sessizce oturup kendileri ve hayatları hakkında düşünecekler ya da kendilerine acı verici elektrik şokları verecekler. Her 10 iştirakçiden 4’ü elektroşok seçeneğini tercih etti. Bu şahıslar kendileri, alakaları ve hayatları hakkında ne istediklerini yahut yaptıklarını düşünmenin acısındansa elektroşokun acısını daha katlanılır görmüşlerdi. özetlemek gerekirse, vaktimiz ve yerimiz olsa dahi kendimiz hakkında düşünmekten kaçınabiliyoruz. Fakat kim olduğumuzu anlamaya hayli az bir vakit ayırdığımızda hem benlik algımız birebir vakitte hayatımızdaki kıymetli şahıslarla münasebetlerimiz çok olumsuz etkilenmekte.

Peki nedir bu kendini tanıma? Burada literatürdeki bir epey kavrama değinebiliriz fakat benlik-kavramı berraklığı buradaki en değerli kavram olabilir. Bu kavram bir kişinin kendisi hakkındaki fikirlerinin ne kadar dengeli, daima, ayarlı ve berrak olduğunu tanımlar. Bu özelliği yüksek olan şahıslar kendilerini tanımlamakta epey az zorluk yaşamakta ve tarifleri vakit geçse de sabit kalmaktadır. hem de birbiriyle çelişen niyetleri daha az olmaktadır (mesela hem utangaç birebir vakitte rahat kaynaşan birisi olduğunu söylemek gibi).

Bu tıp şahıslar bir diğerine kendisini anlatırken pek zorluk yaşamazlar, niyetleri ekseriyetle muhakkak bir paralellik gösterir ve kim olduklarına dair açık bir tanımlamaları vardır. Kendileri hakkındaki görüşleri süratlice ve daima değişmez. bu biçimde bir özelliğe sahip olmanın elbette bir epeyce yararı vardır. Bu şahıslar daha az gerilimli, depresif, dertli ve evhamlıdır. hem de benlik-saygıları yüksek, hayatı daha manalı bakılırsan ve hem ömür doyumu hem da iyi-oluş halleri daha yukarda olan bireylerdir. Tüm bunlar ferdî manada işimize yaradığı üzere beraberinde bağlantımıza de fayda sağlar.

Benlik-kavramı berraklığı yüksek olan şahıslar münasebetlerinde daha fazla tatmin, sıcaklık ve bağlılık deneyimlemektedirler. Daha yüksek bir benlik-saygısına sahip oldukları için bu tesir münasebetlerine da yansımaktadır.

Bu şahıslar kendileri hakkında daha kararlı bir yargıya sahip oldukları için kendilerine kalan ekstra vakit ve enerjiyi alakaları yansıtarak onu adeta besler ve korur. Bu sebeple berraklığı yüksek olan bireylerin ilgileri de uzun sürmektedir. Şahıslar kendileri hakkında dengeli yargılara sahip oldukları için bağlantılarını de hayatlarının kıymetli bir kesimi olarak görmektelerdir.

bu biçimde bir partnere sahip olduğunuzu hayal edin. Partnerinizi fikirleri, hisleri ve kanıları fazla değişken değil, öngörülebilir ve dengeli. Ne istediğinin ve ne istemediğinin farkında. Maksatları ve bedelleri paralellik göstermekte. Olumsuz bir sürpriz ihtimali pek az. bu biçimde bir partner size de daha cazip gelmiyor mu?

Benlik-kavramı berraklığı yüksek olan bireylerin arkadaşları, partnerleri yahut etrafındaki şahıslar bu bireyleri tanımlarken emsal ve yakın sözler seçmektelerdir. Zira bu bireyler vakit, yer ve bireylere göre değişen bir benlikten çok girdiği ortamın hali ne olursa olsun kendi yapısını koruyabilen bir benliğe sahiptir. Bu da onları daha öngörülebilir, güvenilebilir ve istenilir kılmaktadır. bu biçimde şahıslarla yaşadığımız bağlantılar bizler için pek kolay, ödüllendirici ve kaygısızdır. Bu yüzden bu biçimde insanları daha cazibeli, ilgili ve yakın buluruz. Duygusal olarak öngörülemez, fikirleri tutarsız ve çarpık, davranışları belgisiz ve plansız şahıslarsa bizde korku, dehşet ve rahatsızlık hisleri ortaya çıkarır. Bu öngörülemezlik ortasında ekseriyetle kendimizi müdafaaya çalışarak bu bireylerle yakınlaşmaz yahut yakın isek ilgimizi bitiririz.

Partnerimiz ne kadar kendini düzgün tanıyorsa biz de onu o kadar uygun tanırız. Şayet kim olduğu hakkında en ufak bir fikri olmayan bir partnere sahipsek hakikaten onu tanıdığımızı ve ne yapacağını önbakılırsabildiğimizi tez edebilir miyiz?

Romantik bağlarda birçok vakit çiftler birbirlerine ilişkin özellikleri benimserler. Bu aslında istenilen ve olumlu bir durumdur. Şayet siz ve partneriniz benlik-kavramı berraklığı yüksek insanlarsanız, bu benimseme durumu çok çıkarlı bir durumdur. Zira hem kendinizin birebir vakitte partnerinizin kim olduğunu biliyorsunuz, geriye ondaki olumlu özellikleri almak ve ona kendinizdeki olumlu özellikleri vermek kalıyor. Lakin siz yahut partneriniz benlik-kavramı berraklığı düşük bireylerseniz, çarçabuk karşı tarafın benlik özelliklerini kopyalayabilir ve kendinize yabancılaşabilirsiniz. İstemediğiniz şeyleri düşünür, hisseder ve uygularsınız. Bu da kendinizi ve dünyayı okumanızı, öngörmenizi pek zorlaştırır. Sonuç olarak dertli, dehşetli ve rahatsız bir dünyanın ortasında kapana kısılmış hissedersiniz. Şayet bu biçimde hisler deneyimliyorsanız uzman bir psikologtan yardım almanız sizin için faydalı olabilir. Zira kendini keşfetmeden bir oburunu kopyalamak vakit içinde kendimizi kaybetmemize ve bizi kim olduğumuz hakkında çözülmesi güç bir belirsizliğe gdolayır. Lakin kendini tanıyan ve bilen kişi için ömrün olağan zorlukları haricinde yeni bir korku ve dehşet kaynağı epeyce yoktur. Zira hudutlarını ve potansiyelini bilen kişi zorluklarla da gayret edebilecek gücü kendine bulacaktır.