amerikali
Üye
Maymun Çiçeği Virüsü için Sıhhat Bakanlığı’ndan yol haritası belirlendi. Hazırlanan rehberde hastalığın belirtilerinden tedavisine her ayrıntıya yer verildi.
Dünya koronavirüsü çabucak hemen atlatamadan yeni bir salgını konuşmaya başladı. COVID-19 kadar olmasa da tasa yaratan maymun çiçeği virüsü dünyanın dört bir yanına süratle yayılmaya başlandı. O denli ki geçtiğimiz günlerde Türkiye’de de maymun çiçeği olayı tespit edildi.
Maymun çiçeği virüsüne ait şu ana kadar korkulacak seviyede bir durum ortaya çıkmadı. Buna karşın Sıhhat Bakanlığı bahse ait bir rehber hazırlayarak kamuoyunun bilgisine sundu.
Hazırlanan rehberde hastalığın mikrobiyolojisinden bulaşma yollarına belirtilerinden tedavi biçimlerine bahis ayrıntılı olarak ele alındı.
Monkeypox, Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen ve vakit zaman dünyanın öbür bölgelerine buradan kaynaklı olarak yayılan, az sayıda görülen viral bir zoonotik hastalık. Hastalığın doğal kaynağı bu virüse karşı hassas ip sincapları, ağaç sincapları, gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, primatlar üzere çeşitli hayvan çeşitleri.
Maymun çiçeği, birinci vakit içinderda 1958’de Danimarka Kopenhag’da laboratuvar hayvanlarında yapılan bir çalışmada maymunlarda gösterildi. Bu niçinle ismi maymun çiçeği (monkeypox) olarak tanımlandı. Lakin virüsün doğal rezervuarı maymunlar değil.
1970 yılından itibaren 11 Afrika ülkesinde (Benin, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Fildişi Kıyısı, Liberya, Nijerya, Kongo Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Güney Sudan) beşerde maymun çiçeği hastalığı bildirildi. O günden bu yana vakit zaman bir daha hastalık çeşitli seferler görülerek kayıtlara geçti.
Maymun çiçeği hastalığı, sadece Batı ve Orta Afrika ülkelerini değil, az ve az sayıda da olsa dünyanın geri kalan ülkelerini de etkilediği için global değeri olan bir hastalık olarak kabul edilebiliyor. Afrika haricindeki birinci maymun çiçeği hastalığı salgını Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD9 görüldü. Bu salgın ABD`de 70`in üzerinde maymun çiçeği hadisesine yol açtı.
Maymun çiçeği hastalığı ayrıyeten Eylül 2018`de Nijerya’dan İsrail ve Birleşik Krallık’a, Mayıs 2019, Aralık 2019, Mayıs 2021 ve Mayıs 2022`de Singapur`a, Temmuz ve Kasım 2021`de bir daha Nijerya’dan ABD’ye seyahat edenlerde bildirildi. Mayıs 2022`de endemik olmayan birkaç ülkede birden çok maymun çiçeği hadisesi tespit edildi. Birebir ay Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere Avrupa`da hayli sayıda olay tespit edildi. bir daha Kanada, Avustralya, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri’nde de hadiseler bildirildi.
Afrika şartlarında maymun çiçeği virüsünün hayvanlardan beşere bulaşması, enfekte hayvanların kan, beden sıvıları yahut deri yahut mukoza lezyonları ile direkt temasla yahut ısırıkla meydana gelebiliyor. Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı çabucak hemen tanımlanmadı. Fakat kemirgenler büyük olasılıkla rol oynuyor. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve enfekte hayvanların öteki hayvansal mamüllerini yemek muhtemel bir risk faktörü. Beşerden beşere bulaşma, enfekte kişinin sekresyonları ile uzun müddetli yakın temas, cilt lezyonları ile direkt bütünlüğü bozulmuş deri yahut mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) temas yahut yakın vakitte cilt lezyonlarından kontamine olmuş objelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temastan kaynaklanabiliyor. Genel olarak birebir meskeni paylaşan bireylerde, kapalı ortamlarda hayli uzun müddetli yakın uzaklıkta bulunanlarda ve enfekte bireyle temas eden sıhhat çalışanlarında risk oluşturuyor. Bulaşma, enfekte anniçin bebeğe plasenta yoluyla geçiş biçiminde de olabilir. Bu durumda doğumda ve doğumdan daha sonrasında yenidoğanda doğuştan maymun çiçeği hastalığı bulgularına yol açabilir. Annede faal enfeksiyon varlığında yenidoğan bebeğe yakın temas ile de geçiş olabilir. Enfekte bireylerden cinsel yolla bulaş bir başka risk faktörü olabilir.
Tüm bu bulaşma yollarıyla risk bulunmakla bir arada bulaşma fazlaca kolay gerçekleşmiyor. Bugüne kadarki en uzun bulaşma zinciri, altı-dokuz kişi olarak bildirildi. Maymun çiçeğinin kuluçka müddeti, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan mühlet çoklukla 6-14 gün. Fakat 5-21 gün içinde değişebiliyor. Bir hayvan ısırığı yahut tırmalaması hikayesi olan bireyler, daha kısa bir kuluçka müddetine (13’e karşı 9 gün) sahip olabilir.
Maymun çiçeği virüsünün klinik tablosuna bakıldığında ateş, ağır baş ağrısı, lenfadenopati (lenf düğümlerinin şişmesi), sırt ağrısı, miyalji (kas ağrıları) ve ağır halsizlik ile başladığı görülüyor. Bu bulgular hastalığın birinci 5 gününde bariz biçimde hissediliyor. Deri döküntüsü maymun çiçeği virüsünün bir öbür değerli belirtisi… Çoklukla ateşin ortaya çıkmasından daha sonraki 1-3 gün ortasında başlıyor. Döküntü, gövdeden çok yüz ve ekstremitelerde ağırlaşma eğiliminde oluyor. Yüz, avuçlar ve ayak tabanları en çok etkilenen yerler içinde yer alıyor. Ayrıyeten oral mukozalar, genital bölge, konjonktiva ve korneada da görülüyor.
Maymun çiçeği, ekseriyetle 2-4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalık. Şiddetli hadiseler çocukluk çağında daha sık görülüyor. Temas edilen virüs yükünün yüksekliği, kişinin altta yatan hastalıkları klinik tablonun daha ağır seyrine niye olabiliyor.
Kesin hadise ile karşılaşılması durumunda, birinci vakit içinderda standart enfeksiyon denetim tedbirleri tam olarak uygulanmalı, el yıkamaya azamî itina gösterilmeli. Beden sıvıları ile temas kuralları uygulanmalı. Hadise hastanede yatırılarak izole edilmeli. Kesin hadise tarifine uyan kişi cerrahi maske takmalı. Hasta için kullanılan yatak çarşafı, örtü üzere materyaller daha sonrasında sıvı geçirmeyen poşet içerisine konularak başka bir biçimde temizlenmeli. İşçi bu bahiste bilgilendirilmeli.
Hastanın taburculuğu daha sonrasında oda 24 saat kullanılmaz, hasta odası standart paklık yaklaşımı ile temizlenmeli. Geliştirilen kimi antivirallerin (tecovirimat, brincidofovir, cidofovir) kesin olmamakla bir arada maymun çiçeği hastalığında tesirli olabileceği belirtiliyor. Maymun çiçeği hastalığı için semptomları hafifçeletmek, komplikasyonları yönetmek ve uzun vadeli sekelleri önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmeli. Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar etkene has ve uygun biçimde tedavi edilmeli.
Çiçek hastalığına karşı aşılamanın, maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında tesirli olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlandı. Bu niçinle, öncesinde çiçek aşısı olanlar hastalığı daha yavaşça geçirebilirler ya da hastalıktan korunabiliyor. Bugün artık, çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değil. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı yeni bir aşı, 2019`da maymun çiçeğinin önlenmesi maksadı ile ABD Besin ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı aldı. birebir vakitte aşı kısıtlı olarak ulaşılabilir durumda bulunuyor. Aşı iki doz olarak uygulanıyor.
Dünya koronavirüsü çabucak hemen atlatamadan yeni bir salgını konuşmaya başladı. COVID-19 kadar olmasa da tasa yaratan maymun çiçeği virüsü dünyanın dört bir yanına süratle yayılmaya başlandı. O denli ki geçtiğimiz günlerde Türkiye’de de maymun çiçeği olayı tespit edildi.
Maymun çiçeği virüsüne ait şu ana kadar korkulacak seviyede bir durum ortaya çıkmadı. Buna karşın Sıhhat Bakanlığı bahse ait bir rehber hazırlayarak kamuoyunun bilgisine sundu.
Hazırlanan rehberde hastalığın mikrobiyolojisinden bulaşma yollarına belirtilerinden tedavi biçimlerine bahis ayrıntılı olarak ele alındı.
Monkeypox, Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen ve vakit zaman dünyanın öbür bölgelerine buradan kaynaklı olarak yayılan, az sayıda görülen viral bir zoonotik hastalık. Hastalığın doğal kaynağı bu virüse karşı hassas ip sincapları, ağaç sincapları, gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, primatlar üzere çeşitli hayvan çeşitleri.
Maymun çiçeği, birinci vakit içinderda 1958’de Danimarka Kopenhag’da laboratuvar hayvanlarında yapılan bir çalışmada maymunlarda gösterildi. Bu niçinle ismi maymun çiçeği (monkeypox) olarak tanımlandı. Lakin virüsün doğal rezervuarı maymunlar değil.
1970 yılından itibaren 11 Afrika ülkesinde (Benin, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Fildişi Kıyısı, Liberya, Nijerya, Kongo Cumhuriyeti, Sierra Leone ve Güney Sudan) beşerde maymun çiçeği hastalığı bildirildi. O günden bu yana vakit zaman bir daha hastalık çeşitli seferler görülerek kayıtlara geçti.
Maymun çiçeği hastalığı, sadece Batı ve Orta Afrika ülkelerini değil, az ve az sayıda da olsa dünyanın geri kalan ülkelerini de etkilediği için global değeri olan bir hastalık olarak kabul edilebiliyor. Afrika haricindeki birinci maymun çiçeği hastalığı salgını Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD9 görüldü. Bu salgın ABD`de 70`in üzerinde maymun çiçeği hadisesine yol açtı.
Maymun çiçeği hastalığı ayrıyeten Eylül 2018`de Nijerya’dan İsrail ve Birleşik Krallık’a, Mayıs 2019, Aralık 2019, Mayıs 2021 ve Mayıs 2022`de Singapur`a, Temmuz ve Kasım 2021`de bir daha Nijerya’dan ABD’ye seyahat edenlerde bildirildi. Mayıs 2022`de endemik olmayan birkaç ülkede birden çok maymun çiçeği hadisesi tespit edildi. Birebir ay Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere Avrupa`da hayli sayıda olay tespit edildi. bir daha Kanada, Avustralya, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri’nde de hadiseler bildirildi.
Afrika şartlarında maymun çiçeği virüsünün hayvanlardan beşere bulaşması, enfekte hayvanların kan, beden sıvıları yahut deri yahut mukoza lezyonları ile direkt temasla yahut ısırıkla meydana gelebiliyor. Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı çabucak hemen tanımlanmadı. Fakat kemirgenler büyük olasılıkla rol oynuyor. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve enfekte hayvanların öteki hayvansal mamüllerini yemek muhtemel bir risk faktörü. Beşerden beşere bulaşma, enfekte kişinin sekresyonları ile uzun müddetli yakın temas, cilt lezyonları ile direkt bütünlüğü bozulmuş deri yahut mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) temas yahut yakın vakitte cilt lezyonlarından kontamine olmuş objelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temastan kaynaklanabiliyor. Genel olarak birebir meskeni paylaşan bireylerde, kapalı ortamlarda hayli uzun müddetli yakın uzaklıkta bulunanlarda ve enfekte bireyle temas eden sıhhat çalışanlarında risk oluşturuyor. Bulaşma, enfekte anniçin bebeğe plasenta yoluyla geçiş biçiminde de olabilir. Bu durumda doğumda ve doğumdan daha sonrasında yenidoğanda doğuştan maymun çiçeği hastalığı bulgularına yol açabilir. Annede faal enfeksiyon varlığında yenidoğan bebeğe yakın temas ile de geçiş olabilir. Enfekte bireylerden cinsel yolla bulaş bir başka risk faktörü olabilir.
Tüm bu bulaşma yollarıyla risk bulunmakla bir arada bulaşma fazlaca kolay gerçekleşmiyor. Bugüne kadarki en uzun bulaşma zinciri, altı-dokuz kişi olarak bildirildi. Maymun çiçeğinin kuluçka müddeti, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan mühlet çoklukla 6-14 gün. Fakat 5-21 gün içinde değişebiliyor. Bir hayvan ısırığı yahut tırmalaması hikayesi olan bireyler, daha kısa bir kuluçka müddetine (13’e karşı 9 gün) sahip olabilir.
Maymun çiçeği virüsünün klinik tablosuna bakıldığında ateş, ağır baş ağrısı, lenfadenopati (lenf düğümlerinin şişmesi), sırt ağrısı, miyalji (kas ağrıları) ve ağır halsizlik ile başladığı görülüyor. Bu bulgular hastalığın birinci 5 gününde bariz biçimde hissediliyor. Deri döküntüsü maymun çiçeği virüsünün bir öbür değerli belirtisi… Çoklukla ateşin ortaya çıkmasından daha sonraki 1-3 gün ortasında başlıyor. Döküntü, gövdeden çok yüz ve ekstremitelerde ağırlaşma eğiliminde oluyor. Yüz, avuçlar ve ayak tabanları en çok etkilenen yerler içinde yer alıyor. Ayrıyeten oral mukozalar, genital bölge, konjonktiva ve korneada da görülüyor.
Maymun çiçeği, ekseriyetle 2-4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalık. Şiddetli hadiseler çocukluk çağında daha sık görülüyor. Temas edilen virüs yükünün yüksekliği, kişinin altta yatan hastalıkları klinik tablonun daha ağır seyrine niye olabiliyor.
Kesin hadise ile karşılaşılması durumunda, birinci vakit içinderda standart enfeksiyon denetim tedbirleri tam olarak uygulanmalı, el yıkamaya azamî itina gösterilmeli. Beden sıvıları ile temas kuralları uygulanmalı. Hadise hastanede yatırılarak izole edilmeli. Kesin hadise tarifine uyan kişi cerrahi maske takmalı. Hasta için kullanılan yatak çarşafı, örtü üzere materyaller daha sonrasında sıvı geçirmeyen poşet içerisine konularak başka bir biçimde temizlenmeli. İşçi bu bahiste bilgilendirilmeli.
Hastanın taburculuğu daha sonrasında oda 24 saat kullanılmaz, hasta odası standart paklık yaklaşımı ile temizlenmeli. Geliştirilen kimi antivirallerin (tecovirimat, brincidofovir, cidofovir) kesin olmamakla bir arada maymun çiçeği hastalığında tesirli olabileceği belirtiliyor. Maymun çiçeği hastalığı için semptomları hafifçeletmek, komplikasyonları yönetmek ve uzun vadeli sekelleri önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmeli. Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar etkene has ve uygun biçimde tedavi edilmeli.
Çiçek hastalığına karşı aşılamanın, maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında tesirli olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlandı. Bu niçinle, öncesinde çiçek aşısı olanlar hastalığı daha yavaşça geçirebilirler ya da hastalıktan korunabiliyor. Bugün artık, çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değil. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı yeni bir aşı, 2019`da maymun çiçeğinin önlenmesi maksadı ile ABD Besin ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı aldı. birebir vakitte aşı kısıtlı olarak ulaşılabilir durumda bulunuyor. Aşı iki doz olarak uygulanıyor.