Önden koşan piyasa ‘ofsayt’a düşer mi?
Piyasaların iki değerli kuralı var. Birincisi; piyasa abartır. Kelam konusu durum her ne ise evvelde alınır yahut satılır. daha sonrasına, gelişmelere göre bakılır. İkincisi ise piyasalar beklentileri öncesinden fiyatlar. Bundan 3-6-9-12 ay daha sonra olacaklar, olabilecekler her ne ise, bugünden mümkün olduğunca, göründüğü kadarıyla bunu fiyatlara yansıtmaya çalışır. Bu yazıdaki emsal hadisemiz, dolar… Sıkıntı dolar olunca, evvel bu paranın ana vatanına bakmamız lazım, orada neler oluyor diye… ABD iktisadında son durum sayılar prestijiyle şu biçimde:
BÜYÜME: 2022 yılının birinci çeyreğinde ülkede yüzde 1 büyüme bekleniyordu. Bu sayı yüzde 1,4 küçülme olarak gerçekleşti. Pandeminin son varyantının aktiviteyi yavaşlatması ve savaş tesiriyle bir arada, küçülme gerçekleşti.
ENFLASYON: Ülkede son açıklanan enflasyon oranı mart periyoduna ilişkin… Yıllık enflasyon yüzde 8,5 ile son 40 yılın tepesine tırmandı. Yıllık fiyat artış oranı, en son Aralık 1981’de bu kadar yüksek gelmişti.
İSTİHDAM: Tarım dışı istihdam; mart ayında 431 bin kişi arttı. İşsizlik oranı da yüzde 3,6’ya geriledi. Ortalama saatlik hasılatlar yüzde 0,4 arttı. Yıllık artış da yüzde 5,6 olarak, Mayıs 2020’den bu yana en büyük artışı kaydetti. İşgücüne iştirak oranı ise yüzde 62,3’ten yüzde 62,4’e çıktı.
FAİZ: ABD’de 10 yıllık tahvil faizleri, geçen hafta kapanışı prestijiyle yüzde 2,9’un üzerine çıkmış durumda… Bu sayı, Ağustos 2021’de 1,15’te bulunuyordu. Son 10 yıllık süreçte yüzde 3 düzeyinin üzerine de iki kez çıkılmış; 2013 ve 2018 yılında… bir daha 10 yıllık dönemde en yüksek 3,27 düzeyi görülmüş.
MARTTA BAŞLADILAR
Yukarıdaki dataları hatırladıktan daha sonra, artık dolara taraf verecek olan ABD Merkez Bankasının (FED) duruşuna bakalım. FED, haftalardır, yarın açıklanacak faiz sonucuna ait net açıklamalarda bulunuyor. Bir; faiz artacak. İki; bu en az 50 baz puan olacak… Yarın için 75 hatta 100 baz puan artış söylem edenler de var. Bu ortada haziranda da 75 baz puan ve temmuz ile eylülde ellişer baz puanlık faiz artışı beklentisi var piyasada… FED son olarak, mart ayında 25 baz puanlık faiz artışına karar vererek, siyaset faizini yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. Bugün ABD Merkez Bankası, ülkede enflasyonu düşürmek için faiz artışlarına başlayacak. Bunu yaparken, büyümenin de mümkün olduğunca sekteye uğramamasına çaba gösterecek.
MANEVRA ALANI VAR
> Her ne kadar birinci çeyrekte küçülme yaşansa da; ülkede işsizlik düşük düzeylerde, istihdam piyasası gücünü koruyor. Maaş artışları da yüksek ve bu trend devam ediyor. Buraya kadar olumlu… Öte yandan enflasyonda yükseliş beklentileri bir ölçü daha devam ediyor. Ve yüksek enflasyonun “kalıcı olma” riski çoğunlukla lisana getiriliyor. Bu ise negatif…
> Müspet datalara bakılırsa, FED’in enflasyonu düşürmek için “biraz hareket alanı var” ve bunu kullanacaklar. FED, kelamlı yönlendirmeyi hayli güzel yapan bir merkez bankası… İleriye dönük “yapmayacak olsa bile” faiz artışı bildirisi vererek, fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı onarmayı hedefliyor. Yaz aylarında itibaren enflasyonda bir durulma yaşanırsa, bu, FED’in faiz artışından epeyce; eğilimleri yönetme, yönlendirme siyasetinden kaynaklanacaktır.
TAHVİL TEPEYE YAKIN
> Halihazırda tahvillerde fiyatlanan faiz oranı, aslına bakarsanız geride kalan 10 yıllık süreçteki en yüksek düzeylere yakın seyrediyor. Yani burada bir sona yaklaşmış olabiliriz. Bu andan itibaren açıklanacak her enflasyon oranı, epeyce değerli olacak. Enflasyonun ateşi düştükçe, piyasa, faiz artışlarını da tesirlerini de unutmaya, konuşmamaya başlayacak.
> Emtia meblağları tarafında da savaşın birinci tesirlerinin azaldığını; fiyatlarda, FED’in faiz artışı beklentisiyle doruklardan dönüşün gerçekleştiğini izliyoruz. Artı; Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başlıyor. Güç talebinde bir azalma gerçekleşecek. Bütün bunlar, enflasyona ait optimist beklentileri besleyebilir.
BİLANÇO KÜÇÜLECEK
> Bir yandan da elbet büyüme sayıları ve tarım dışı istihdam bilgileri takip edilecek. FED’in operasyonu sırasında bunlar yara alırsa; bu biçimde “agresif sıkı politika” ve “kuvvetli dolar” senaryoları da zayıflayacaktır.
> FED, bilanço küçültme atağına de “start” verecek. 9 trilyon dolara yaklaşan bilançonun, iki yılda 7 trilyon dolara düşürülmesi hedefleniyor.
SONUÇ: Değeri yükselen, arzı azalan bir şeyin fiyatı da artar. Dolarda da hem faiz artışı hem arz azalışı olacak. Bu durumda “güçleniyor olması” olağan. Bugün gelinen noktada ise beklentilerin fiyatlara “epey dahil olduğunu” söylemek yanlış olmaz. Hakikaten dolar endeksinin 104’e dayanarak son yılların tepesine gitmesi, bu öngörümüzü destekliyor. Burada kilitleneceğimiz nokta, enflasyon ve büyüme olacak. Şayet “canavar güç kaybederse” yahut “büyüme birinci çeyrekteki üzere zayıf devam ederse”, bu biçimde yumuşak bir geçiş devri yaşayacağız.
TÜRKİYE’DE DURUM NE?
“İçeride dolar ne olacak” sorusunun karşılığını ararken, dolara talep ne durumda, evvel bunu anlamalıyız.
> Ocak-mart periyodunda dış ticaret açığı yüzde 120 arttı. 11,9 milyar dolardan, 26,2 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 79,9’dan yüzde 68,4’e geriledi. Artan ithalat maliyetleri ve yükselen dış açık sebebiyle, dolara talep var.
> Kur Muhafazalı Mevduat hesapları ise 22 Nisan ile biten haftada, 782 milyar TL’ye kadar yükseldi. Buradan dolara talep sınırlanıyor.
> Yazın turizm gelirlerinin artması, güç ithalatı faturasının düşmesi, emtialarda yaşanacak gerilemeyle dış alım maliyetlerinin bir ölçü gerilemesi; dolar üstündeki baskıyı hafifçeletebilecek ögeler olarak öne çıkıyor.
TCMB’nin de faizi sabit tutacağı bütün bu makro görünümde, dolarda 14,50 TL’nin aşağısı fazlaca mümkün görünmüyor. TCMB tarafınca yapılan son ankette de, yıl sonu beklentisi 16,85 TL olarak gerçekleşmişti. ABD datalarına ve FED siyasetlerine göre, içeride de “volatil” devirler olabilir
ÖMER FARUK BİNGÖL
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Piyasaların iki değerli kuralı var. Birincisi; piyasa abartır. Kelam konusu durum her ne ise evvelde alınır yahut satılır. daha sonrasına, gelişmelere göre bakılır. İkincisi ise piyasalar beklentileri öncesinden fiyatlar. Bundan 3-6-9-12 ay daha sonra olacaklar, olabilecekler her ne ise, bugünden mümkün olduğunca, göründüğü kadarıyla bunu fiyatlara yansıtmaya çalışır. Bu yazıdaki emsal hadisemiz, dolar… Sıkıntı dolar olunca, evvel bu paranın ana vatanına bakmamız lazım, orada neler oluyor diye… ABD iktisadında son durum sayılar prestijiyle şu biçimde:
BÜYÜME: 2022 yılının birinci çeyreğinde ülkede yüzde 1 büyüme bekleniyordu. Bu sayı yüzde 1,4 küçülme olarak gerçekleşti. Pandeminin son varyantının aktiviteyi yavaşlatması ve savaş tesiriyle bir arada, küçülme gerçekleşti.
ENFLASYON: Ülkede son açıklanan enflasyon oranı mart periyoduna ilişkin… Yıllık enflasyon yüzde 8,5 ile son 40 yılın tepesine tırmandı. Yıllık fiyat artış oranı, en son Aralık 1981’de bu kadar yüksek gelmişti.
İSTİHDAM: Tarım dışı istihdam; mart ayında 431 bin kişi arttı. İşsizlik oranı da yüzde 3,6’ya geriledi. Ortalama saatlik hasılatlar yüzde 0,4 arttı. Yıllık artış da yüzde 5,6 olarak, Mayıs 2020’den bu yana en büyük artışı kaydetti. İşgücüne iştirak oranı ise yüzde 62,3’ten yüzde 62,4’e çıktı.
FAİZ: ABD’de 10 yıllık tahvil faizleri, geçen hafta kapanışı prestijiyle yüzde 2,9’un üzerine çıkmış durumda… Bu sayı, Ağustos 2021’de 1,15’te bulunuyordu. Son 10 yıllık süreçte yüzde 3 düzeyinin üzerine de iki kez çıkılmış; 2013 ve 2018 yılında… bir daha 10 yıllık dönemde en yüksek 3,27 düzeyi görülmüş.
MARTTA BAŞLADILAR
Yukarıdaki dataları hatırladıktan daha sonra, artık dolara taraf verecek olan ABD Merkez Bankasının (FED) duruşuna bakalım. FED, haftalardır, yarın açıklanacak faiz sonucuna ait net açıklamalarda bulunuyor. Bir; faiz artacak. İki; bu en az 50 baz puan olacak… Yarın için 75 hatta 100 baz puan artış söylem edenler de var. Bu ortada haziranda da 75 baz puan ve temmuz ile eylülde ellişer baz puanlık faiz artışı beklentisi var piyasada… FED son olarak, mart ayında 25 baz puanlık faiz artışına karar vererek, siyaset faizini yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. Bugün ABD Merkez Bankası, ülkede enflasyonu düşürmek için faiz artışlarına başlayacak. Bunu yaparken, büyümenin de mümkün olduğunca sekteye uğramamasına çaba gösterecek.
MANEVRA ALANI VAR
> Her ne kadar birinci çeyrekte küçülme yaşansa da; ülkede işsizlik düşük düzeylerde, istihdam piyasası gücünü koruyor. Maaş artışları da yüksek ve bu trend devam ediyor. Buraya kadar olumlu… Öte yandan enflasyonda yükseliş beklentileri bir ölçü daha devam ediyor. Ve yüksek enflasyonun “kalıcı olma” riski çoğunlukla lisana getiriliyor. Bu ise negatif…
> Müspet datalara bakılırsa, FED’in enflasyonu düşürmek için “biraz hareket alanı var” ve bunu kullanacaklar. FED, kelamlı yönlendirmeyi hayli güzel yapan bir merkez bankası… İleriye dönük “yapmayacak olsa bile” faiz artışı bildirisi vererek, fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı onarmayı hedefliyor. Yaz aylarında itibaren enflasyonda bir durulma yaşanırsa, bu, FED’in faiz artışından epeyce; eğilimleri yönetme, yönlendirme siyasetinden kaynaklanacaktır.
TAHVİL TEPEYE YAKIN
> Halihazırda tahvillerde fiyatlanan faiz oranı, aslına bakarsanız geride kalan 10 yıllık süreçteki en yüksek düzeylere yakın seyrediyor. Yani burada bir sona yaklaşmış olabiliriz. Bu andan itibaren açıklanacak her enflasyon oranı, epeyce değerli olacak. Enflasyonun ateşi düştükçe, piyasa, faiz artışlarını da tesirlerini de unutmaya, konuşmamaya başlayacak.
> Emtia meblağları tarafında da savaşın birinci tesirlerinin azaldığını; fiyatlarda, FED’in faiz artışı beklentisiyle doruklardan dönüşün gerçekleştiğini izliyoruz. Artı; Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başlıyor. Güç talebinde bir azalma gerçekleşecek. Bütün bunlar, enflasyona ait optimist beklentileri besleyebilir.
BİLANÇO KÜÇÜLECEK
> Bir yandan da elbet büyüme sayıları ve tarım dışı istihdam bilgileri takip edilecek. FED’in operasyonu sırasında bunlar yara alırsa; bu biçimde “agresif sıkı politika” ve “kuvvetli dolar” senaryoları da zayıflayacaktır.
> FED, bilanço küçültme atağına de “start” verecek. 9 trilyon dolara yaklaşan bilançonun, iki yılda 7 trilyon dolara düşürülmesi hedefleniyor.
SONUÇ: Değeri yükselen, arzı azalan bir şeyin fiyatı da artar. Dolarda da hem faiz artışı hem arz azalışı olacak. Bu durumda “güçleniyor olması” olağan. Bugün gelinen noktada ise beklentilerin fiyatlara “epey dahil olduğunu” söylemek yanlış olmaz. Hakikaten dolar endeksinin 104’e dayanarak son yılların tepesine gitmesi, bu öngörümüzü destekliyor. Burada kilitleneceğimiz nokta, enflasyon ve büyüme olacak. Şayet “canavar güç kaybederse” yahut “büyüme birinci çeyrekteki üzere zayıf devam ederse”, bu biçimde yumuşak bir geçiş devri yaşayacağız.
TÜRKİYE’DE DURUM NE?
“İçeride dolar ne olacak” sorusunun karşılığını ararken, dolara talep ne durumda, evvel bunu anlamalıyız.
> Ocak-mart periyodunda dış ticaret açığı yüzde 120 arttı. 11,9 milyar dolardan, 26,2 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 79,9’dan yüzde 68,4’e geriledi. Artan ithalat maliyetleri ve yükselen dış açık sebebiyle, dolara talep var.
> Kur Muhafazalı Mevduat hesapları ise 22 Nisan ile biten haftada, 782 milyar TL’ye kadar yükseldi. Buradan dolara talep sınırlanıyor.
> Yazın turizm gelirlerinin artması, güç ithalatı faturasının düşmesi, emtialarda yaşanacak gerilemeyle dış alım maliyetlerinin bir ölçü gerilemesi; dolar üstündeki baskıyı hafifçeletebilecek ögeler olarak öne çıkıyor.
TCMB’nin de faizi sabit tutacağı bütün bu makro görünümde, dolarda 14,50 TL’nin aşağısı fazlaca mümkün görünmüyor. TCMB tarafınca yapılan son ankette de, yıl sonu beklentisi 16,85 TL olarak gerçekleşmişti. ABD datalarına ve FED siyasetlerine göre, içeride de “volatil” devirler olabilir
ÖMER FARUK BİNGÖL
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.