amerikali
Üye
Eğer bir çocuğu anlamak istiyor, onun dünyasını keşfetmek istiyorsak oynadığı oyunlara ve çizdiği fotoğraflara bakmak en hoş yoldur. Zira çocuklar birden fazla vakit kendilerini biz yetişkinler üzere manalı cümlelerle tabir edemez ama çocuklar fotoğraf yaparak ve oyunlar yaratarak kendilerini tabir edebilmektedirler. Hepimizin hüzünle yakından takip ettiği Elmalı Davası’nda çocukların yaptığı fotoğraflarda aslında fotoğrafların bize ne kadar hayli şey anlatabileceğine şahit olduk. Bu işin uzmanları olarak bizler ise biraz daha fazla şey gördük, yorumladık ve hem de epey üzüldük. Oyun ve fotoğraf çocukların kimi vakit lisana getiremedikleri, söz edemedikleri yahut tabir etmekten dert duydukları kimi vakit de bilinçaltına attıkları yaşantılarını bize gösterebildikleri alanlardır. Çocukluk periyodunda biroldukça sorun yaşanabilmektedir. Örneğin kardeş kıskançlığı, fobiler, ayrılık telaşları, yas süreçleri, özgüven eksiklikleri, tuvalet eğitimleri, travmaları, istismarları ve bunun üzere biroldukça çocukluk periyodu sorunu fotoğraf ve oyun ile birlikte çalışılarak anlaşılabilir ve tedavi edilebilmektedir. Oyunlar, konutta oynanan oyunlardan daha farklı bir biçimde bir oyun terapisi odasında gerçekleştirilmektedir. Çocukların her türlü gereksinimine yahut sorunlarına yönelik olarak ihtimamla seçilmiş birfazlaca oyuncak, sembol, boya kalemleri, kağıtlar ve kitaplar oyun terapisi odasında mevcuttur. Çocuk oyun terapisi odasında ailenin getirdiği soruna nazaran kimi vakit büsbütün özgürdür ve şartsız kabul anlayışı ile çocuğun oyunları tahlil edilirken kimi vakit de yapılandırılmış bir oyun terapisi seansı gerçekleştirilir. Bunun seçimi, çocuğun dinamiklerine ve terapiye alınma sebeplerine nazaran değişim göstermektedir. Çocuğun, bakım verenleriyle evvelde görüşme gerçekleştirildikten daha sonra ayrıntılı bilgi ve anamnez alındıktan daha sonra şayet uygun görülürse çocuk oyun terapisine başlatılmaktadır. Oyun terapisi sürecinde bakım verenlerin dayanağı fazlaca değerlidir. Birçok vakit aileye de konut ödevleri verilerek meskende oyun oynaması ve müşahedelerini bir daha sonraki seansa getirmesi istenir. Ailelerin de dahil olduğu bu sürece filial terapi ismi verilir. “Filial Terapi”, oyunu kullanarak ebeveyn çocuk alakasını güçlendirmektedir. Filial Terapi, bakım verenler ve 3-11 yaş içindeki çocuğa uygulanan ve çocuğu anlamak için geliştirilen psiko-eğitimsel bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım yardımıyla bakım verenler, çocuk ile terapötik oyun oynamayı, çocuğun oyununda ne anlatmak istediğini anlamayı, çocuğun iç dünyasına inmeyi, çocuğun gelişmenini takip etmeyi ve çocuk ile daha uygun bağlantı kurmayı deneyimlerken beraberinde öğrenirler. Çocuk ise hislerini daha güzel söz etmeyi, sorun çözme marifetlerini geliştirmeyi ve kendine olan itimadını arttırmayı öğrenir. Çocuğun hangi yaşta olduğu, çocuğun bilişsel, lisan, duygusal ve toplumsal gelişmenini takip etmek ve oynadığı oyunları, çizdiği fotoğrafları yorumlamak açısından çok kıymetlidir. Fotoğraf yaptırırken hangi çizgi periyodunda olduğuna bakılırsa kronolojik çizim hikayesi dikkate alınarak fotoğraflar konusunda öngörüde bulunulmaktadır. bununla birlikte zeka gelişimi sorunu var ise bir daha fotoğraf ve oyunlar bu üzere tüm faktörler göz önüne alınarak profesyonel bir biçimde sürece dahil edilmektedir. Fotoğraf tahlilinin sayısız yolu vardır. Çocuğun sorununa yahut saptanmak istenen bahse nazaran uzman tarafınca çizdirilmek istenen fotoğrafın konusu belirlenmektedir. Kullanılan renkler, silgi kullanması, kalemler, kâğıt tavrı, kâğıt istikameti ve bunun üzere biroldukca detay fotoğraf tahlilinde kıymet teşkil etmektedir. Her detayın bir manası vardır lakin sorunun sahiden de saptanabilmesi için sadece fotoğrafların kâfi olabileceğini söylemek yanlış bir yaklaşımdır. Fotoğraflar sadece daha fonksiyonel bir biçimde manalandırmak için kullanılan bir tekniktir. Çocuk psikolojisinin duayenlerinden olan Winnicott çocuğun çizdiği fotoğrafları ve oynamayı seçtiği oyuncaklarla tesadüfen oynamadığını ve çizmediğini söyler. Bilhassa çocuğun bakım vereninden ayrıldığı periyotta onun yerine koyduğu geçiş objeleri bizim için kıymetlidir zira bu geçiş objelerine neyi yansıtırsa daha sonrasında onu içe alacaktır. Bu yansıtmanın sağlıklı yapılması değerlidir. Çocukluk yaşantısında bu sürece uzman tarafınca eşlik edilmesi sürecin sağlıklı atlatılmasına ve çocuğun psikoseksüel periyotlarına yetişkinlik periyodunda fikse olmasını ve patolojiye yol açmasını mahzurlar niteliktedir. Çocukluk yaşantılarımızın biz yetişkinlere taraf verdiğini Varoluşçu psikoterapinin önde gelen ismi Yalom şu sözlerle epey manalı bir biçimde söz etmiştir: ‘’Aslında hepimiz olağan üzere davranmaya çalışan insanlarız…’’. Bu noktada bilhassa 3.5 – 6 yaş aralığının yetişkinlik üstündeki etkisinin yadsınamayacağı birfazlaca terapist ve psikiyatrist tarafınca da vurgulanmıştır. Hepimiz birinci çocukluk travmamızı anne karnından çıktığımızda yaşarız, daha sonrasında ise babayla yani ‘’öteki’’ ile karşılaşınca ve bu da yaklaşık 4 yaş civarına tekabül etmektedir.
Özetlemek gerekirse çocuklarla çalışırken terapötik oyun ve fotoğraf tekniklerini kullanmak çocuğun çağrışımlarını ortaya çıkarma ve bilinçdışını manaya yolunu biz uzmanlara açmaktadır. Çocuk oyun ve fotoğraflar aracılığıyla fantezilerini, isteklerini ve aslında yaşadıklarını sembolik bir lisana getirir. Tıpkı erişkinlerin hayallerinde seanslarına getirdiklerini çocuklar da oyunun farklı ögelerine biroldukca çağrışım getirdiğini görmekteyiz. Çocuğun oyun ve fotoğrafta ortaya koyduğu bu temsilin bu arkaik ve sembolik biçimleri ilkel düzenekle bağlantılıdır. Çocuk oyun ve fotoğrafta konuşmak yerine bunları aksiyona vurur. Sözlerin yerine aslında kanıların yerini alan hareketi koyar. Çocuklarla yaptığım bu çalışmaların yerini yetişkinlerle sanat terapisi alır. Sanat terapisinde de tıpkı çocukluğumuzda olduğumuz üzere özgür ve spontan oluruz. Dış dünyadan kendi içimize olan seyahate özgürce çıkarız. Örneğin dans ve hareket ile çalışırken aslında çocukluğumuzdaki üzere ‘’biri bir şey der mi acaba’’ tasası olmadan hareket ederiz, ritm tutarız. Çocukluğumuza o kadar yabancılaştık ki aslında bizim birinci lisanımız olan ‘’hareket’’ i unuttuk. Evvelce sevindiğimiz vakit içinderdaki üzere ‘’Yaşasııııın’’ derken kollarımızı iki yana açmayı, üzüldüğümüzde özgürce ağlamayı, hayır derken omzumuzu silkelemeyi unuttuk. Artık ellerimiz kollarımız hislerimizi açığa çıkarmamaya yemin etmiş üzere bedensel bir zırh giymişçesine yalnızca aşağı sallanıyor. Bunu yaparsam başkaları tarafınca ayıplanır mıyım diye düşünmekten alamıyoruz kendimizi. hayatımıza mana veren hareket ve danstan giderek soyutlandık. Bunu yapmamalısın diyen içimizdeki yargıcın sesiyle vücudumuzu ürküttük. Özümüzden uzaklaşarak yabancılaştık ve çocukken oynadığımız üzere olan o doğallığımızı ve bütünlüğümüzü kaybettik. bir daha içimizdeki o doğal çocuğu dinleyebilmek ve şema terapide bahsedilen keyifli çocuk modumuzu açığa çıkarabilmek umuduyla…
Özetlemek gerekirse çocuklarla çalışırken terapötik oyun ve fotoğraf tekniklerini kullanmak çocuğun çağrışımlarını ortaya çıkarma ve bilinçdışını manaya yolunu biz uzmanlara açmaktadır. Çocuk oyun ve fotoğraflar aracılığıyla fantezilerini, isteklerini ve aslında yaşadıklarını sembolik bir lisana getirir. Tıpkı erişkinlerin hayallerinde seanslarına getirdiklerini çocuklar da oyunun farklı ögelerine biroldukca çağrışım getirdiğini görmekteyiz. Çocuğun oyun ve fotoğrafta ortaya koyduğu bu temsilin bu arkaik ve sembolik biçimleri ilkel düzenekle bağlantılıdır. Çocuk oyun ve fotoğrafta konuşmak yerine bunları aksiyona vurur. Sözlerin yerine aslında kanıların yerini alan hareketi koyar. Çocuklarla yaptığım bu çalışmaların yerini yetişkinlerle sanat terapisi alır. Sanat terapisinde de tıpkı çocukluğumuzda olduğumuz üzere özgür ve spontan oluruz. Dış dünyadan kendi içimize olan seyahate özgürce çıkarız. Örneğin dans ve hareket ile çalışırken aslında çocukluğumuzdaki üzere ‘’biri bir şey der mi acaba’’ tasası olmadan hareket ederiz, ritm tutarız. Çocukluğumuza o kadar yabancılaştık ki aslında bizim birinci lisanımız olan ‘’hareket’’ i unuttuk. Evvelce sevindiğimiz vakit içinderdaki üzere ‘’Yaşasııııın’’ derken kollarımızı iki yana açmayı, üzüldüğümüzde özgürce ağlamayı, hayır derken omzumuzu silkelemeyi unuttuk. Artık ellerimiz kollarımız hislerimizi açığa çıkarmamaya yemin etmiş üzere bedensel bir zırh giymişçesine yalnızca aşağı sallanıyor. Bunu yaparsam başkaları tarafınca ayıplanır mıyım diye düşünmekten alamıyoruz kendimizi. hayatımıza mana veren hareket ve danstan giderek soyutlandık. Bunu yapmamalısın diyen içimizdeki yargıcın sesiyle vücudumuzu ürküttük. Özümüzden uzaklaşarak yabancılaştık ve çocukken oynadığımız üzere olan o doğallığımızı ve bütünlüğümüzü kaybettik. bir daha içimizdeki o doğal çocuğu dinleyebilmek ve şema terapide bahsedilen keyifli çocuk modumuzu açığa çıkarabilmek umuduyla…