Uzman erbaşın mukavelesi vazifeden uzaklaştırıldığı nedeni öne sürülerek yenilenmeyebilir mi?
Uzman erbaş olarak bakılırsav yapan davacı, süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı, yargılamasının devam ettiği anlaşıldığı öne sürülen nedeni ile mukavelesi yenilenmemiştir.
İlk derece mahkemesi davayı reddetmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi bu sonucu onamıştır.
Danıştay 12. Dairesi ise bu sonucu aşağıdaki münasebet ile bozmuştur:
Davacı hakkında yürütülen disiplin soruşturmalarına mevzu fiillerin niteliği, bu soruşturmalar kararında verilen disiplin cezalarının tipi, isimli tahkikat ayrıntıları ve sicil raporlarının dava evrakında bulunan öbür bilgi ve dokümanlarla birlikte değerlendirilmesinden, davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye yanlışsız son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, ilgili mevzuat kararlarında belirtilen cürümlerden verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, nazaranv yaptığı mühlet boyunca üstleri tarafınca düzenlenen sicil notlarının olumlu olduğu, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesi için ilgili mevzuat kararlarında öngörülen şartların gerçekleşmemiştir.
İlk derece mahkemesi bu sonucunda ısrar etmiştir.
İDDK ise Danıştay 12. Dairesi sonucunı onamıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
ESAS NO: 2021/2192
KARAR NO: 2022/182
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
…Bölge Komutanlığı buyruğunda uzman çavuş olarak vazife yapan davacı tarafınca, mukavelesinin yenilenmemesine ait sürecin iptali ile süreç sebebiyle mahrum kaldığı mali haklarının yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi sonucunın özeti:
…. Yönetim Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla;
vakada mevzuat kararları ile dava evrakında yer alan bilgi ve evraklar bir arada değerlendirildiğinde; davacının Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı ve UYAP ortamında yapılan incelemede …. Ağır Ceza Mahkemesinin E:… sayılı belgesinde “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme” ve “T.C. Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut nazaranvini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” kabahatlerinden dolayı sanık sıfatıyla yargılamasının devam ettiğinin görüldüğü, bu durumda, 06/11/2017 tarihinden itibaren hakkında bakılırsavden uzaklaştırma önlemi bulunan ve …. Ağır Ceza Mahkemesinin… E. sayılı belgesinde sanık sıfatıyla yargılamasının devam ettiği anlaşılan davacının sözleşmesinin, bitmiş olduği 20/02/2019 tarihi prestijiyle yenilenmemesi sürecinde hukuka terslik bulunmadığı, öte yandan, dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı kararına varıldığından, davacının süreç niçiniyle yoksun kaldığı mali haklarının tazminine yönelik isteminin de reddi gerektiği nedeni öne sürülerek davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın özeti:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla;
istinaf müracaatına bahis …. Yönetim Mahkemesi sonucunın hukuka ve yordama uygun olduğu ve davacı tarafınca ileri sürülen tezlerin kelam konusu sonucun kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği nedeni öne sürülerek 2577 sayılı İdari Yargılama Yöntemi Kanunu’nun 45. unsurunun üçüncü fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Onikinci Dairesinin 10/12/2020 tarih ve E:2020/3438, K:2020/4201 sayılı sonucuyla;
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun “Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar” başlıklı 12. ve 19. hususlarına ve bu Kanun uyarınca çıkarılan Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin “Sözleşmenin uzatılmasında uygulanacak esaslar” başlıklı 12.maddesi ile “gorevde başarısız olma, kendilerinden istifade edilememe halleri ve kontratın feshedilmesi sebepleri” başlıklı 13.maddesine yer verilerek,
Uyuşmazlık konusu olayda, …Tersanesi Komutanlığı’nda gorevlendirilen davacının Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …/Per. İşl.Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak nazaranvden uzaklaştırıldığı anlaşılmakla bir arada davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye gerçek son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, hakkında Yönetmeliğin 13.maddesinde belirtilen kabahatlerden başlatılan rastgele bir ceza soruşturması ya da verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, “atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildiği takım vazife yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği kıymetlerini sergilemede, ikazlara karşın istenen seviyeye ulaşamaması, çok derecede borçlanması ve mazeretsiz olarak bir mukavele yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun müddet ile nazaranve gelmemesi” hallerinin kelam konusu olmadığı, bu niçinle evraktaki mevcut kanıt durumuna nazaran davacının, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesine imkan bulunmadığı, hakkında disiplin tarafından başlatılan soruşturma kararı Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası ile tecziyesi tarafında alınan bir sonucun da mevcut olmadığı, ötürüsıyla davacının Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13.maddesi kapsamında mukavelesinin feshini gerektirecek şartların somut hadisede gerçekleşmediğinin anlaşıldığı,
Bu durumda, davacı hakkında yürütülen disiplin soruşturmalarına mevzu fiillerin niteliği, bu soruşturmalar kararında verilen disiplin cezalarının çeşidi, isimli tahkikat ayrıntıları ve sicil raporlarının dava evrakında bulunan öteki bilgi ve dokümanlarla bir arada değerlendirilmesinden, davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye gerçek son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, ilgili mevzuat kararlarında belirtilen hatalardan verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, nazaranv yaptığı müddet boyunca üstleri tarafınca düzenlenen sicil notlarının olumlu olduğu, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesi için ilgili mevzuat kararlarında öngörülen şartların gerçekleşmediği anlaşıldığından, 20/02/2019 tarihi prestijiyle kontrat müddeti sona eren davacının, kendisinden istifade edilemeyeceğinden bahisle kontratının yenilenmemesine ait dava konusu süreçte hukuka uygunluk görülmediği,
Bu prestijle, davanın reddi tarafındaki Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik istinaf müracaatının reddine ait temyize mevzu …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi sonucunda hukuksal isabet bulunmadığı nedeni öne sürülerek …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucunın bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi ısrar sonucunın özeti:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla; istinaf müracaatının reddi yolundaki birinci kararda ısrar edilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davacı tarafınca, mevzuatta ilgi kesme sebeplerinin sonlu olarak sayıldığı, mukavelesinin yenilenmemesinin sayılan sebeplerden hiç birine uymadığı, FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü yahut öbür bir terör örgütü ile bir bağının olmadığı, hakikaten bu kapsamda yapılan ceza yargılamasından beraat ettiği, tesis edilen sürecin haksız olduğu, maddi-manevi büyük bir yıkıma uğradığı, istinaf ısrar sonucunın haksız olduğu, bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Temyiz isteminin kabulü ile …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi ısrar sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten daha sonra evrak tekemmül ettiğinden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
20/02/2014 tarihinde TCG Beykoz Komutanlığı buyruğunda uzman onbaşı olarak nazaranve başlayan davacı, 20/02/2015 tarihinde uzman çavuş rütbesine terfi ederek 10/01/2018 tarihine kadar TCG Beykoz Komutanlığı buyruğundaki nazaranvine devam etmiş, ardından… Tersanesi Komutanlığı’nda gorevlendirilmiş, Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …/Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak nazaranvden uzaklaştırılmış, 10/01/2018 tarihinde… Tersanesi Komutanlığı buyruğunda, 10/01/2019 tarihinde ise… Bölge Komutanlığı buyruğunda bakılırsavlendirilmiştir.
Devamında 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12/2.maddesi ile Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13/2.maddesi uyarınca “kendisinden istifade edilemeyeceğinden” bahisle 20/02/2019 tarihinde sona eren mukavelesi yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
Öte yandan, UYAP ortamında yapılan incelemede davacının …Ağır Ceza Mahkemesinin E:…sayılı belgesinde “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme” ve “TC Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut nazaranvini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” cürümlerinden dolayı sanık sıfatıyla yargılandığı ve anılan Mahkemenin …tarih ve K:…sayılı sonucu ile yüklenen cürmün davacı tarafınca işlendiğinin sabit olmaması niçiniyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223/2-e hususu uyarınca beraatine karar verildiği, anılan karara karşı yapılan istinaf müracaatının ise …Bölge Adliye Mahkemesi …. Ceza Dairesinin E:…esas sayısına kaydedildiği ve iş bu sonucun verildiği tarih prestijiyle UYAP ortamında yapılan inceleme kararı yargılama sürecinin devam etmekte olduğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun “Hizmet süresi” kenar başlıklı 5. unsurunda; “Uzman erbaşlar; iki yıldan az, beş yıldan fazla olmamak koşuluyla mukavele yaparak misyona başlar ve Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler. Bunlardan;
a) İstihdam edildikleri takımın vazife özelliklerine nazaran sınıf ve branşları ile ilgili sıhhat nitelikleri uygun olanların,
b) 12/4/1991 tarihindeki ve 3713 sayılı Terörle Çaba Kanunu kapsamında malul olanlardan istekleri, bilgi ve deneyimlerinin sınıfı için faydalı olması ve fiziki noksanlıklarını kapatabilmesi koşuluyla mensup olduğu kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı yahut Kıyı Güvenlik Komutanlığınca uygun görülenlerden, istihdam edilecekleri takımın sıhhat niteliklerini taşıyanların, müteakip kontratları, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak koşuluyla azami elliiki yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir.” kararı, “Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar” başlıklı 12. hususunun ikinci ve üçüncü fıkralarında; “nazaranvde başarısız olanlarla, atandıkları takım nazaranv yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun vadeli bir kurs yahut eğitime gönderilenlerden kurs yahut eğitimde başarısız olan yahut kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların, barışta kontrat müddetlerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar.
bakılırsavde başarısız olma, intibak edememe ve kendilerinden istifade edilememe halleri ve bunlara yapılacak süreçler, çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.” düzenlemesi bulunmakta; bahsi geçen Kanun destek alınarak yürürlüğe konulan Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin “bakılırsavde başarısız olma, kendilerinden istifade edilmeme halleri ve kontratın feshedilmesi sebepleri” başlıklı 13. unsurunda ise; “Sözleşmenin imzalanmasından daha sonra birinci beş aylık intibak periyodu içerisinde bakılırsave intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin kontratları feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile bir arada ödenen öteki tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ilişkin kısmı geri alınır.
gorevde başarısız olanlar ile kendisinden istifade edilemeyeceği (atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri takım bakılırsav yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği pahalarını sergilemede, ikazlara karşın istenen seviyeye ulaşamayan ve çok derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü doküman ile kanıtlananlar, mazeretsiz olarak bir kontrat yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun müddet ile vazifeye gelmeyenler) anlaşılan, atandıkları takım misyon yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun periyodik bir kurs yahut eğitime gönderilenlerden kurs yahut eğitimde başarısız olan uzman erbaşların, barışta mukavele mühletlerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar yedekte er kaynağına alınır.
Ayrıca;
a) Almış oldukları sicile nazaran kademe ilerlemesi yapamayanların,
b) Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse ve affa uğrasa dahi;
1) Devletin kişiselyetine karşı işlenen kabahatler ile sıradan ve nitelikli zimmet, irtikap, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı berbata kullanma, palavra yere tanıklık, palavra yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, bayan yahut erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri olağan mukarenet, dolanlı iflas üzere yüz kızartıcı yahut onur ve haysiyeti kırıcı hatalar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir yahut üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, direnç, fesat, isyan cürümlerinden dolayı mahküm olanların,
2) 1632 sayılı Kanunun 148 inci unsurunda yazılı cürümlerden mahküm olanların,
c) 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 10 uncu unsurunda açıklandıği biçimde sıhhat niçiniyle kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanların,
ç) Taksirli cürümler hariç olmak üzere öbür cürümlerden isimli yahut askeri mahkemeler tarafınca otuz günden daha fazla müddetli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahküm olanların,
d) Taksirli cürümler niçiniyle altı ay yahut daha fazla müddet ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahküm olanların,
e) Son olarak verilen de dahil olmak üzere, sonucun katılaştığı tarihten itibaren geriye gerçek son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmak yahut en son aldığı disiplin cezasından geriye yanlışsız son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kez yahut daha fazla disiplin cezası alanların,
f) Yabancı asıllı şahıslarla evlenenlerden; bu evlilikleri, 12/3/1997 tarihindeki ve 22931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yabancı Asıllı Şahıslarla Evlenen Subay, Astsubay, Kontratlı Subay, Kontratlı Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlar Hakkında Yönetmelikte belirtilen asıllar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafınca uygun görülmeyenlerin,
g) Çeşitli niçinlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yahut Türk vatandaşlığından çıkartılanların,
ğ) Haklarında yüksek disiplin konseyleri tarafınca Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası verilenlerin,
Tugay, bağımsız tugay, tümen, bölge (ve eşidi) kumandanlarınca yahut eşidi kurum amirlerince; ordu, kolorduya (ve eşidi) direkt bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirleri için kurmay liderlerince; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ile Ulusal Savunma Bakanlığına direkt bağlı birlikler için işçi liderlerince yahut yetki verilen komutanlıklarca; Kıyı Güvenlik Komutanlığında ise Kıyı Güvenlik Komutanlığınca mukaveleleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir.” kararı yer almaktadır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
vakada, davacının “kendisinden istifade edilemeyeceğinin anlaşıldığı” nedeni öne sürülerek 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer verilen kararlar uyarınca, dava konusu süreçle özetle; ” süreksiz olarak vazifeden uzaklaştırıldığı ve hali hazırda devam eden durumu sonucunda kendisinden istifade edilememesi niçiniyle 20.02.2019 tarihinde biten mukavelesinin yenilenmeyerek ilişiğinin kesilmesi” tarafında süreç tesis edildiği anlaşılmakta olup, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi açısından öncelikli olarak bu sürecin “sözleşmenin feshi” süreci mi yoksa “sözleşmenin yenilenmemesi” süreci mi olduğunun tespiti gerekmektedir.
Bu bağlamda; Türk Silahlı Kuvvetlerinde 2011 yılında nazaranve başlayan ve uzman erbaş mukavele müddeti 31/12/2014 tarihinde sona erecek olan müracaatçının, kendisinden istifa edilememesi sebebiyle 3269 sayılı Kanun’un 12. unsuru ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer alan kararlar kapsamında mukavelesi yenilenmeyerek ilişiğinin kesilmesine dair (dava konusu olayla emsal mahiyette olan) hadisede, Anayasa Mahkemesince verilen (2016/12031 müracaat numaralı, 11/09/2019 tarihindeki Ekrem Kayan Başvurusu sonucu) kararda, bu sürecin niteliği ve süreçte yönetimin takdir alanı ile ilgili olarak şu değerlendirmelerde bulunulmuştur:
(…)
27. İşçi rejimi üzere sıkı kural ve koşullara tabi bir alanda, kamu bakılırsavini yürütmekle nazaranvli şahısların hak ve özgürlüklerine rastgele bir vatandaşa uygulanamayacak sınırlamalar getirilmesi demokratik bir toplumda gerekli olabilir. Bu kapsamda kamu makamlarının, faaliyetin niteliği ve sınırlamanın gayesine göre değişen geniş bir takdir ytesirinin bulunması doğaldır. Lakin özel hayatın saklılığı hakkının mahremiyet hakkı üzere en bilinmeyen tarafları kelam konusu olduğunda kamu makamlarının takdir yetkisi daha dardır ve bu alanlara yönelik müdahalelerin haklı olduğunun kabul edilebilmesi için kamu makamlarınca bilhassa önemli münasebetlerin gösterilmesi gerekir (Ata Türkeri, § 47).
28. Ayrıyeten tesis edilen disiplin süreçlerinde ve bu süreçlerin hukuka uygunluk kontrolünün yapıldığı mahkeme kararlarında, bireylerin özel hayatlarına ait tavır ve aksiyonlarının mesleksel hayatları üstündeki tesirlerinin açıklanması, kamu hizmeti sunan ilgili kurumların işleyişi üstündeki tesirlerinin ve risklerinin ortaya konulması ve bu konulardaki değerlendirmelerin kâfi ve ikna edici münasebetlerle desteklenmesi, ayrıyeten tesis edilen süreçlerin bireylerin geçmiş mesleksel sicilleri ve muvaffakiyet durumları dikkate alınarak ölçülülük tarafından irdelenmesi gerekir (G.G. [GK], B. No: 2014/16701, 13/10/2016, § 60).
(…)
30. İncelenen müracaata husus edilen sürecin mukavelenin feshi değil mukavelenin yenilenmemesi süreci olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır. Yönetim, mukavele müddetinin bitiminden daha sonra, çalışanı bir daha istihdam edip etmeme konusunda kıymetlendirme yaparken kontrat mühleti ortasında sicil, ödül ve ceza durumu yanında çalışanın davranışlarında askerlik mesleği bedellerini sergileyip sergilemediğini, sonuç prestijiyle işçinin hizmetinden istifade edip edemeyeceğini de temel almaktadır. Askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde işçi istihdam eden yönetime, mukaveleyi yenileyip yenilememe konusunda geniş bir takdir alanı bırakılmıştır (…, § 116).
31. hadisede yönetim, müracaatçının ailevi ve ruhsal sıkıntılar yaşaması ve tedavi görmesi niçiniyle derhal mukaveleyi feshetme yoluna gitmemiştir. Yönetim, mukavele müddetinin bitiminden daha sonra başvurucuyu bir daha istihdam edip etmeme konusunda kıymetlendirme yaparken müracaatçının eşiyle yaşadığı ve kendi beyanlarıyla aleniyet kazanan olayların sıhhati ve mesleği üstündeki tesirlerini de dikkate alarak daha sonraki devirde müracaatçının hizmetinden istifade edilemeyeceği kanaatine ulaşmış, sahip olduğu takdir yetkisini mukaveleyi yenilememe istikametinde kullanmıştır. Bu prestijle müracaatçının bir daha istihdam edilmemesine yönelik sürecin demokratik toplumda gerekli ve orantılı olmadığı söylenemeyeceğinden, somut müracaatta özel hayata hürmet hakkına yönelik bir ihlalde bulunulmadığı kararına ulaşılmıştır.”
Yukarıda verilen bilgiler ışığında, davacı hakkında tesis edilen dava konusu sürecin, 3269 sayılı Kanun’un 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer verilen kararlar uyarınca davacının mevcut mukavelesinin bitim tarihi olan 20/02/2019 tarihinden itibaren yenilenmemesine ait olduğu, idarenin anılan mevzuat kapsamında işçinin davranışlarında askerlik mesleği kıymetlerini sergileyip sergilemediğini, sonuç prestijiyle çalışanın hizmetinden istifade edip edemeyeceğini de temel aldığı, askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde işçi istihdam eden yönetime, mukaveleyi yenileyip yenilememe konusunda geniş bir takdir alanı bırakıldığının kabulü gerektiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, üstte yer verilen mevzuat kararları ve Anayasa Mahkemesi sonucunda yer alan konular ile yapılan açıklamalar çerçevesinde; dava evrakındaki mevcut tüm bilgi ve dokümanların birlikte değerlendirilmesinden, davacının askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde yerine getirdiği bakılırsavin niteliği ve değeri dikkate alındığında, davacının “kendisinden istifade edilemeyeceğinin anlaşıldığı” nedeni öne sürülerek 3269 sayılı Kanun’un 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsuruna dayanılarak yönetimin sahip olduğu geniş takdir yetkisi kapsamında ve kişi faydası ile kamu faydası içindeki istikrar gözetilerek 20/02/2019 tarihinden itibaren mukavelesinin yenilenmemesi istikametinde tesis edilen dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığı kararına varılmıştır.
Öte yandan; dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı anlaşıldığından, davacının bu süreç niçiniyle mahrum kaldığı mali haklarının yasal faiziyle ödenmesine ait isteminin de reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu prestijle, davanın reddi yolunda verilen Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik istinaf müracaatının reddi yolundaki İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin temyize mevzu ısrar sonucunda kararı prestijiyle hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ait …. Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin temyize bahis …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın üstte belirtilen münasebetle ONANMASINA,
3. İsimli yardım sonucundan dolayı ertelenmiş olan temyiz kademesine ait yargılama masrafının, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. hususunun 1. fıkrası uyarınca davacıdan tahsili için Mahkemesince müzekkere yazılmasına,
4. Bu onama sonucunın taraflara bildirisini ve bir meselain de …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen evrakın …. Yönetim Mahkemesine gönderilmesine, 26/01/2022 tarihinde kesin olarak oyoldukcaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın, Danıştay Onikinci Dairesinin 10/12/2020 tarih ve E:2020/3438, K:2020/4201 sayılı sonucunda yer alan münasebet doğrultusunda bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.
KARŞI OY
XX- Dava, …Bölge Komutanlığı buyruğunda uzman çavuş olarak misyon yapan davacının kontratının yenilenmemesine ait sürecin iptali ile süreç sebebiyle mahrum kalınan mali haklarının yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dava belgesinin incelenmesinden, 20/02/2014 tarihinde TCG Beykoz Komutanlığı buyruğunda uzman onbaşı olarak bakılırsave başlayan davacının, 20/02/2015 tarihinde uzman çavuş rütbesine terfi ederek 10/01/2018 tarihine kadar TCG Beykoz Komutanlığı buyruğundaki misyonuna devam ettiği, ardından İzmir Tersanesi Komutanlığı’nda bakılırsavlendirildiği, Ulusal Savunma Bakanlığının …tarih ve …/Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı, 10/01/2018 tarihinde …Tersanesi Komutanlığı buyruğunda, 10/01/2019 tarihinde ise …Bölge Komutanlığı buyruğunda gorevlendirildiği, devamında 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12/2.maddesi ile Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13/2.maddesi uyarınca “kendisinden istifade edilemeyeceğinden” bahisle 20/02/2019 tarihinde sona eren mukavelesi yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesildiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarece savunma dilekçesinde özetle, davacı hakkında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin disiplin anlayışını temelden sarsacak “kendisinden istifade edilememe”nin tüzel sebebinin objektif olarak gerçekleştiğinden 08/02/2019 tarihinde Hizmet Dayanak Birlikleri Komutanlığı’nın …tarih ve …sayılı yazısı ile davacının kontratının yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesildiği beyanında bulunulduğu, davalı idarece bu konuya ait olarak rastgele bir bilgi yahut doküman sunulmadığı üzere Bölge Yönetim Mahkemesi tarafınca da bu istikamette bir araştırma yapılmadan karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Bölge Yönetim Mahkemesi tarafınca, üstte değinilen bilgi ve dokümanlar temin edildikten daha sonra davacının kontratının yenilenip yenilenmemesi tarafında bir kıymetlendirme yapılması gerektiğinden, bu tarafta bir araştırma yapılmadan verilen kararda türel isabet bulunmadığı, davacının temyiz isteminin kabulü ile temyiz müracaatına husus sonucun bozulması gerektiği oyuyla çoğunluk sonucuna katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Uzman erbaş olarak bakılırsav yapan davacı, süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı, yargılamasının devam ettiği anlaşıldığı öne sürülen nedeni ile mukavelesi yenilenmemiştir.
İlk derece mahkemesi davayı reddetmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi bu sonucu onamıştır.
Danıştay 12. Dairesi ise bu sonucu aşağıdaki münasebet ile bozmuştur:
Davacı hakkında yürütülen disiplin soruşturmalarına mevzu fiillerin niteliği, bu soruşturmalar kararında verilen disiplin cezalarının tipi, isimli tahkikat ayrıntıları ve sicil raporlarının dava evrakında bulunan öbür bilgi ve dokümanlarla birlikte değerlendirilmesinden, davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye yanlışsız son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, ilgili mevzuat kararlarında belirtilen cürümlerden verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, nazaranv yaptığı mühlet boyunca üstleri tarafınca düzenlenen sicil notlarının olumlu olduğu, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesi için ilgili mevzuat kararlarında öngörülen şartların gerçekleşmemiştir.
İlk derece mahkemesi bu sonucunda ısrar etmiştir.
İDDK ise Danıştay 12. Dairesi sonucunı onamıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
ESAS NO: 2021/2192
KARAR NO: 2022/182
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
…Bölge Komutanlığı buyruğunda uzman çavuş olarak vazife yapan davacı tarafınca, mukavelesinin yenilenmemesine ait sürecin iptali ile süreç sebebiyle mahrum kaldığı mali haklarının yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi sonucunın özeti:
…. Yönetim Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla;
vakada mevzuat kararları ile dava evrakında yer alan bilgi ve evraklar bir arada değerlendirildiğinde; davacının Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı ve UYAP ortamında yapılan incelemede …. Ağır Ceza Mahkemesinin E:… sayılı belgesinde “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme” ve “T.C. Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut nazaranvini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” kabahatlerinden dolayı sanık sıfatıyla yargılamasının devam ettiğinin görüldüğü, bu durumda, 06/11/2017 tarihinden itibaren hakkında bakılırsavden uzaklaştırma önlemi bulunan ve …. Ağır Ceza Mahkemesinin… E. sayılı belgesinde sanık sıfatıyla yargılamasının devam ettiği anlaşılan davacının sözleşmesinin, bitmiş olduği 20/02/2019 tarihi prestijiyle yenilenmemesi sürecinde hukuka terslik bulunmadığı, öte yandan, dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı kararına varıldığından, davacının süreç niçiniyle yoksun kaldığı mali haklarının tazminine yönelik isteminin de reddi gerektiği nedeni öne sürülerek davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın özeti:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla;
istinaf müracaatına bahis …. Yönetim Mahkemesi sonucunın hukuka ve yordama uygun olduğu ve davacı tarafınca ileri sürülen tezlerin kelam konusu sonucun kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği nedeni öne sürülerek 2577 sayılı İdari Yargılama Yöntemi Kanunu’nun 45. unsurunun üçüncü fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Onikinci Dairesinin 10/12/2020 tarih ve E:2020/3438, K:2020/4201 sayılı sonucuyla;
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun “Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar” başlıklı 12. ve 19. hususlarına ve bu Kanun uyarınca çıkarılan Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin “Sözleşmenin uzatılmasında uygulanacak esaslar” başlıklı 12.maddesi ile “gorevde başarısız olma, kendilerinden istifade edilememe halleri ve kontratın feshedilmesi sebepleri” başlıklı 13.maddesine yer verilerek,
Uyuşmazlık konusu olayda, …Tersanesi Komutanlığı’nda gorevlendirilen davacının Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …/Per. İşl.Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak nazaranvden uzaklaştırıldığı anlaşılmakla bir arada davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye gerçek son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, hakkında Yönetmeliğin 13.maddesinde belirtilen kabahatlerden başlatılan rastgele bir ceza soruşturması ya da verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, “atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildiği takım vazife yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği kıymetlerini sergilemede, ikazlara karşın istenen seviyeye ulaşamaması, çok derecede borçlanması ve mazeretsiz olarak bir mukavele yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun müddet ile nazaranve gelmemesi” hallerinin kelam konusu olmadığı, bu niçinle evraktaki mevcut kanıt durumuna nazaran davacının, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesine imkan bulunmadığı, hakkında disiplin tarafından başlatılan soruşturma kararı Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası ile tecziyesi tarafında alınan bir sonucun da mevcut olmadığı, ötürüsıyla davacının Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 13.maddesi kapsamında mukavelesinin feshini gerektirecek şartların somut hadisede gerçekleşmediğinin anlaşıldığı,
Bu durumda, davacı hakkında yürütülen disiplin soruşturmalarına mevzu fiillerin niteliği, bu soruşturmalar kararında verilen disiplin cezalarının çeşidi, isimli tahkikat ayrıntıları ve sicil raporlarının dava evrakında bulunan öteki bilgi ve dokümanlarla bir arada değerlendirilmesinden, davacının son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmadığı ve en son aldığı disiplin cezasından geriye gerçek son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kere yahut daha fazla disiplin cezası almadığı, ilgili mevzuat kararlarında belirtilen hatalardan verilen bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, nazaranv yaptığı müddet boyunca üstleri tarafınca düzenlenen sicil notlarının olumlu olduğu, “kendisinden istifade edilemeyecek” işçi olarak kıymetlendirilmesi için ilgili mevzuat kararlarında öngörülen şartların gerçekleşmediği anlaşıldığından, 20/02/2019 tarihi prestijiyle kontrat müddeti sona eren davacının, kendisinden istifade edilemeyeceğinden bahisle kontratının yenilenmemesine ait dava konusu süreçte hukuka uygunluk görülmediği,
Bu prestijle, davanın reddi tarafındaki Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik istinaf müracaatının reddine ait temyize mevzu …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi sonucunda hukuksal isabet bulunmadığı nedeni öne sürülerek …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucunın bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi ısrar sonucunın özeti:
…Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucuyla; istinaf müracaatının reddi yolundaki birinci kararda ısrar edilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davacı tarafınca, mevzuatta ilgi kesme sebeplerinin sonlu olarak sayıldığı, mukavelesinin yenilenmemesinin sayılan sebeplerden hiç birine uymadığı, FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü yahut öbür bir terör örgütü ile bir bağının olmadığı, hakikaten bu kapsamda yapılan ceza yargılamasından beraat ettiği, tesis edilen sürecin haksız olduğu, maddi-manevi büyük bir yıkıma uğradığı, istinaf ısrar sonucunın haksız olduğu, bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Temyiz isteminin kabulü ile …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi ısrar sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten daha sonra evrak tekemmül ettiğinden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
20/02/2014 tarihinde TCG Beykoz Komutanlığı buyruğunda uzman onbaşı olarak nazaranve başlayan davacı, 20/02/2015 tarihinde uzman çavuş rütbesine terfi ederek 10/01/2018 tarihine kadar TCG Beykoz Komutanlığı buyruğundaki nazaranvine devam etmiş, ardından… Tersanesi Komutanlığı’nda gorevlendirilmiş, Ulusal Savunma Bakanlığının… tarih ve …/Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak nazaranvden uzaklaştırılmış, 10/01/2018 tarihinde… Tersanesi Komutanlığı buyruğunda, 10/01/2019 tarihinde ise… Bölge Komutanlığı buyruğunda bakılırsavlendirilmiştir.
Devamında 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12/2.maddesi ile Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13/2.maddesi uyarınca “kendisinden istifade edilemeyeceğinden” bahisle 20/02/2019 tarihinde sona eren mukavelesi yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
Öte yandan, UYAP ortamında yapılan incelemede davacının …Ağır Ceza Mahkemesinin E:…sayılı belgesinde “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme” ve “TC Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut nazaranvini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” cürümlerinden dolayı sanık sıfatıyla yargılandığı ve anılan Mahkemenin …tarih ve K:…sayılı sonucu ile yüklenen cürmün davacı tarafınca işlendiğinin sabit olmaması niçiniyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223/2-e hususu uyarınca beraatine karar verildiği, anılan karara karşı yapılan istinaf müracaatının ise …Bölge Adliye Mahkemesi …. Ceza Dairesinin E:…esas sayısına kaydedildiği ve iş bu sonucun verildiği tarih prestijiyle UYAP ortamında yapılan inceleme kararı yargılama sürecinin devam etmekte olduğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun “Hizmet süresi” kenar başlıklı 5. unsurunda; “Uzman erbaşlar; iki yıldan az, beş yıldan fazla olmamak koşuluyla mukavele yaparak misyona başlar ve Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler. Bunlardan;
a) İstihdam edildikleri takımın vazife özelliklerine nazaran sınıf ve branşları ile ilgili sıhhat nitelikleri uygun olanların,
b) 12/4/1991 tarihindeki ve 3713 sayılı Terörle Çaba Kanunu kapsamında malul olanlardan istekleri, bilgi ve deneyimlerinin sınıfı için faydalı olması ve fiziki noksanlıklarını kapatabilmesi koşuluyla mensup olduğu kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı yahut Kıyı Güvenlik Komutanlığınca uygun görülenlerden, istihdam edilecekleri takımın sıhhat niteliklerini taşıyanların, müteakip kontratları, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak koşuluyla azami elliiki yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir.” kararı, “Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar” başlıklı 12. hususunun ikinci ve üçüncü fıkralarında; “nazaranvde başarısız olanlarla, atandıkları takım nazaranv yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun vadeli bir kurs yahut eğitime gönderilenlerden kurs yahut eğitimde başarısız olan yahut kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların, barışta kontrat müddetlerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar.
bakılırsavde başarısız olma, intibak edememe ve kendilerinden istifade edilememe halleri ve bunlara yapılacak süreçler, çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.” düzenlemesi bulunmakta; bahsi geçen Kanun destek alınarak yürürlüğe konulan Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin “bakılırsavde başarısız olma, kendilerinden istifade edilmeme halleri ve kontratın feshedilmesi sebepleri” başlıklı 13. unsurunda ise; “Sözleşmenin imzalanmasından daha sonra birinci beş aylık intibak periyodu içerisinde bakılırsave intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin kontratları feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile bir arada ödenen öteki tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ilişkin kısmı geri alınır.
gorevde başarısız olanlar ile kendisinden istifade edilemeyeceği (atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri takım bakılırsav yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği pahalarını sergilemede, ikazlara karşın istenen seviyeye ulaşamayan ve çok derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü doküman ile kanıtlananlar, mazeretsiz olarak bir kontrat yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun müddet ile vazifeye gelmeyenler) anlaşılan, atandıkları takım misyon yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun periyodik bir kurs yahut eğitime gönderilenlerden kurs yahut eğitimde başarısız olan uzman erbaşların, barışta mukavele mühletlerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar yedekte er kaynağına alınır.
Ayrıca;
a) Almış oldukları sicile nazaran kademe ilerlemesi yapamayanların,
b) Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse ve affa uğrasa dahi;
1) Devletin kişiselyetine karşı işlenen kabahatler ile sıradan ve nitelikli zimmet, irtikap, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı berbata kullanma, palavra yere tanıklık, palavra yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, bayan yahut erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri olağan mukarenet, dolanlı iflas üzere yüz kızartıcı yahut onur ve haysiyeti kırıcı hatalar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir yahut üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, direnç, fesat, isyan cürümlerinden dolayı mahküm olanların,
2) 1632 sayılı Kanunun 148 inci unsurunda yazılı cürümlerden mahküm olanların,
c) 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 10 uncu unsurunda açıklandıği biçimde sıhhat niçiniyle kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanların,
ç) Taksirli cürümler hariç olmak üzere öbür cürümlerden isimli yahut askeri mahkemeler tarafınca otuz günden daha fazla müddetli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahküm olanların,
d) Taksirli cürümler niçiniyle altı ay yahut daha fazla müddet ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahküm olanların,
e) Son olarak verilen de dahil olmak üzere, sonucun katılaştığı tarihten itibaren geriye gerçek son bir yıl ortasında toplamda otuz gün ve daha fazla oda mahpusu yahut hizmet yerini terk etmeme cezasına mahküm olmak yahut en son aldığı disiplin cezasından geriye yanlışsız son bir yıl ortasında en az iki disiplin amirinden toplam sekiz kez yahut daha fazla disiplin cezası alanların,
f) Yabancı asıllı şahıslarla evlenenlerden; bu evlilikleri, 12/3/1997 tarihindeki ve 22931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yabancı Asıllı Şahıslarla Evlenen Subay, Astsubay, Kontratlı Subay, Kontratlı Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlar Hakkında Yönetmelikte belirtilen asıllar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafınca uygun görülmeyenlerin,
g) Çeşitli niçinlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yahut Türk vatandaşlığından çıkartılanların,
ğ) Haklarında yüksek disiplin konseyleri tarafınca Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası verilenlerin,
Tugay, bağımsız tugay, tümen, bölge (ve eşidi) kumandanlarınca yahut eşidi kurum amirlerince; ordu, kolorduya (ve eşidi) direkt bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirleri için kurmay liderlerince; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ile Ulusal Savunma Bakanlığına direkt bağlı birlikler için işçi liderlerince yahut yetki verilen komutanlıklarca; Kıyı Güvenlik Komutanlığında ise Kıyı Güvenlik Komutanlığınca mukaveleleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir.” kararı yer almaktadır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
vakada, davacının “kendisinden istifade edilemeyeceğinin anlaşıldığı” nedeni öne sürülerek 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer verilen kararlar uyarınca, dava konusu süreçle özetle; ” süreksiz olarak vazifeden uzaklaştırıldığı ve hali hazırda devam eden durumu sonucunda kendisinden istifade edilememesi niçiniyle 20.02.2019 tarihinde biten mukavelesinin yenilenmeyerek ilişiğinin kesilmesi” tarafında süreç tesis edildiği anlaşılmakta olup, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi açısından öncelikli olarak bu sürecin “sözleşmenin feshi” süreci mi yoksa “sözleşmenin yenilenmemesi” süreci mi olduğunun tespiti gerekmektedir.
Bu bağlamda; Türk Silahlı Kuvvetlerinde 2011 yılında nazaranve başlayan ve uzman erbaş mukavele müddeti 31/12/2014 tarihinde sona erecek olan müracaatçının, kendisinden istifa edilememesi sebebiyle 3269 sayılı Kanun’un 12. unsuru ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer alan kararlar kapsamında mukavelesi yenilenmeyerek ilişiğinin kesilmesine dair (dava konusu olayla emsal mahiyette olan) hadisede, Anayasa Mahkemesince verilen (2016/12031 müracaat numaralı, 11/09/2019 tarihindeki Ekrem Kayan Başvurusu sonucu) kararda, bu sürecin niteliği ve süreçte yönetimin takdir alanı ile ilgili olarak şu değerlendirmelerde bulunulmuştur:
(…)
27. İşçi rejimi üzere sıkı kural ve koşullara tabi bir alanda, kamu bakılırsavini yürütmekle nazaranvli şahısların hak ve özgürlüklerine rastgele bir vatandaşa uygulanamayacak sınırlamalar getirilmesi demokratik bir toplumda gerekli olabilir. Bu kapsamda kamu makamlarının, faaliyetin niteliği ve sınırlamanın gayesine göre değişen geniş bir takdir ytesirinin bulunması doğaldır. Lakin özel hayatın saklılığı hakkının mahremiyet hakkı üzere en bilinmeyen tarafları kelam konusu olduğunda kamu makamlarının takdir yetkisi daha dardır ve bu alanlara yönelik müdahalelerin haklı olduğunun kabul edilebilmesi için kamu makamlarınca bilhassa önemli münasebetlerin gösterilmesi gerekir (Ata Türkeri, § 47).
28. Ayrıyeten tesis edilen disiplin süreçlerinde ve bu süreçlerin hukuka uygunluk kontrolünün yapıldığı mahkeme kararlarında, bireylerin özel hayatlarına ait tavır ve aksiyonlarının mesleksel hayatları üstündeki tesirlerinin açıklanması, kamu hizmeti sunan ilgili kurumların işleyişi üstündeki tesirlerinin ve risklerinin ortaya konulması ve bu konulardaki değerlendirmelerin kâfi ve ikna edici münasebetlerle desteklenmesi, ayrıyeten tesis edilen süreçlerin bireylerin geçmiş mesleksel sicilleri ve muvaffakiyet durumları dikkate alınarak ölçülülük tarafından irdelenmesi gerekir (G.G. [GK], B. No: 2014/16701, 13/10/2016, § 60).
(…)
30. İncelenen müracaata husus edilen sürecin mukavelenin feshi değil mukavelenin yenilenmemesi süreci olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır. Yönetim, mukavele müddetinin bitiminden daha sonra, çalışanı bir daha istihdam edip etmeme konusunda kıymetlendirme yaparken kontrat mühleti ortasında sicil, ödül ve ceza durumu yanında çalışanın davranışlarında askerlik mesleği bedellerini sergileyip sergilemediğini, sonuç prestijiyle işçinin hizmetinden istifade edip edemeyeceğini de temel almaktadır. Askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde işçi istihdam eden yönetime, mukaveleyi yenileyip yenilememe konusunda geniş bir takdir alanı bırakılmıştır (…, § 116).
31. hadisede yönetim, müracaatçının ailevi ve ruhsal sıkıntılar yaşaması ve tedavi görmesi niçiniyle derhal mukaveleyi feshetme yoluna gitmemiştir. Yönetim, mukavele müddetinin bitiminden daha sonra başvurucuyu bir daha istihdam edip etmeme konusunda kıymetlendirme yaparken müracaatçının eşiyle yaşadığı ve kendi beyanlarıyla aleniyet kazanan olayların sıhhati ve mesleği üstündeki tesirlerini de dikkate alarak daha sonraki devirde müracaatçının hizmetinden istifade edilemeyeceği kanaatine ulaşmış, sahip olduğu takdir yetkisini mukaveleyi yenilememe istikametinde kullanmıştır. Bu prestijle müracaatçının bir daha istihdam edilmemesine yönelik sürecin demokratik toplumda gerekli ve orantılı olmadığı söylenemeyeceğinden, somut müracaatta özel hayata hürmet hakkına yönelik bir ihlalde bulunulmadığı kararına ulaşılmıştır.”
Yukarıda verilen bilgiler ışığında, davacı hakkında tesis edilen dava konusu sürecin, 3269 sayılı Kanun’un 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsurunda yer verilen kararlar uyarınca davacının mevcut mukavelesinin bitim tarihi olan 20/02/2019 tarihinden itibaren yenilenmemesine ait olduğu, idarenin anılan mevzuat kapsamında işçinin davranışlarında askerlik mesleği kıymetlerini sergileyip sergilemediğini, sonuç prestijiyle çalışanın hizmetinden istifade edip edemeyeceğini de temel aldığı, askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde işçi istihdam eden yönetime, mukaveleyi yenileyip yenilememe konusunda geniş bir takdir alanı bırakıldığının kabulü gerektiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, üstte yer verilen mevzuat kararları ve Anayasa Mahkemesi sonucunda yer alan konular ile yapılan açıklamalar çerçevesinde; dava evrakındaki mevcut tüm bilgi ve dokümanların birlikte değerlendirilmesinden, davacının askeri disiplinin gerekleri açısından daha sıkı kuralların geçerli olduğu bir statüde yerine getirdiği bakılırsavin niteliği ve değeri dikkate alındığında, davacının “kendisinden istifade edilemeyeceğinin anlaşıldığı” nedeni öne sürülerek 3269 sayılı Kanun’un 12. hususu ve Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13. unsuruna dayanılarak yönetimin sahip olduğu geniş takdir yetkisi kapsamında ve kişi faydası ile kamu faydası içindeki istikrar gözetilerek 20/02/2019 tarihinden itibaren mukavelesinin yenilenmemesi istikametinde tesis edilen dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığı kararına varılmıştır.
Öte yandan; dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı anlaşıldığından, davacının bu süreç niçiniyle mahrum kaldığı mali haklarının yasal faiziyle ödenmesine ait isteminin de reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu prestijle, davanın reddi yolunda verilen Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik istinaf müracaatının reddi yolundaki İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin temyize mevzu ısrar sonucunda kararı prestijiyle hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ait …. Yönetim Mahkemesi sonucuna yönelik yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin temyize bahis …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın üstte belirtilen münasebetle ONANMASINA,
3. İsimli yardım sonucundan dolayı ertelenmiş olan temyiz kademesine ait yargılama masrafının, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. hususunun 1. fıkrası uyarınca davacıdan tahsili için Mahkemesince müzekkere yazılmasına,
4. Bu onama sonucunın taraflara bildirisini ve bir meselain de …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen evrakın …. Yönetim Mahkemesine gönderilmesine, 26/01/2022 tarihinde kesin olarak oyoldukcaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- …Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar sonucunın, Danıştay Onikinci Dairesinin 10/12/2020 tarih ve E:2020/3438, K:2020/4201 sayılı sonucunda yer alan münasebet doğrultusunda bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.
KARŞI OY
XX- Dava, …Bölge Komutanlığı buyruğunda uzman çavuş olarak misyon yapan davacının kontratının yenilenmemesine ait sürecin iptali ile süreç sebebiyle mahrum kalınan mali haklarının yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dava belgesinin incelenmesinden, 20/02/2014 tarihinde TCG Beykoz Komutanlığı buyruğunda uzman onbaşı olarak bakılırsave başlayan davacının, 20/02/2015 tarihinde uzman çavuş rütbesine terfi ederek 10/01/2018 tarihine kadar TCG Beykoz Komutanlığı buyruğundaki misyonuna devam ettiği, ardından İzmir Tersanesi Komutanlığı’nda bakılırsavlendirildiği, Ulusal Savunma Bakanlığının …tarih ve …/Per. İşl. Ş. sayılı süreci ile 06/11/2017 tarihinden itibaren süreksiz olarak bakılırsavden uzaklaştırıldığı, 10/01/2018 tarihinde …Tersanesi Komutanlığı buyruğunda, 10/01/2019 tarihinde ise …Bölge Komutanlığı buyruğunda gorevlendirildiği, devamında 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 12/2.maddesi ile Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin 13/2.maddesi uyarınca “kendisinden istifade edilemeyeceğinden” bahisle 20/02/2019 tarihinde sona eren mukavelesi yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesildiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarece savunma dilekçesinde özetle, davacı hakkında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin disiplin anlayışını temelden sarsacak “kendisinden istifade edilememe”nin tüzel sebebinin objektif olarak gerçekleştiğinden 08/02/2019 tarihinde Hizmet Dayanak Birlikleri Komutanlığı’nın …tarih ve …sayılı yazısı ile davacının kontratının yenilenmeyerek Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesildiği beyanında bulunulduğu, davalı idarece bu konuya ait olarak rastgele bir bilgi yahut doküman sunulmadığı üzere Bölge Yönetim Mahkemesi tarafınca da bu istikamette bir araştırma yapılmadan karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Bölge Yönetim Mahkemesi tarafınca, üstte değinilen bilgi ve dokümanlar temin edildikten daha sonra davacının kontratının yenilenip yenilenmemesi tarafında bir kıymetlendirme yapılması gerektiğinden, bu tarafta bir araştırma yapılmadan verilen kararda türel isabet bulunmadığı, davacının temyiz isteminin kabulü ile temyiz müracaatına husus sonucun bozulması gerektiği oyuyla çoğunluk sonucuna katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.