amerikali
Üye
hızla gelişen teknolojinin hayatın tüm alanlarında yaygınlaşmasıyla birlikte herkes üzere çocukların da televizyon, tablet, bilgisayar, telefon üzere ekranlar üzerinden harcadığı müddetler daha hayli artmaya başlamıştır.
Ekrana maruz kalmak yediden yetmişe herkesi etkilese de erken çocukluk periyodu; bilişsel, lisan, toplumsal, duygusal, öz bakım ve psiko motor gelişim alanları dediğimiz temel gelişimsel yapı taşları ismine pek kritik bir devirdir. Erken çocukluk olarak söz edilen 0-6 yaş devrinin çocuk gelişmeninde kritik olmasının niçini, çocukların etkileşim ortasında oldukları her türlü uyaranın onların gelişim temellerinin atılmasında kuvvetli bir tesire sahip olmasından kaynaklanır.
Sonuç olarak çocuklar için kritik gelişim evrelerini içeren 0-6 yaş devri erken cocuklukta ekran kullanması olmalı mı yoksa kullanılmaması mı gerektiği ebeveynler tarafınca merak edilen bir soru haline gelmektedir.
Çocuk gelişmeninde Ekrana Ayrılan Süreyi Nasıl Ayarlamak Gerekir?
Ebeveynler, çocuklarının ekran kullanımları hakkındaki sorulara yanıt ararlarken, ekran kullanmasının da tüm tesirlerini göz önünde bulundurmalıdırlar.
Günümüz şartlarında erken çocuklukta ekran kullanması çoklukla olumsuz tesirleri ile göz önünde olsa da yavaş yavaş ekran kullanmasının çeşitli biçimlerde fırsata çevrilebilmesi de gündeme gelmektedir. Bilhassa pandemi periyoduyla birlikte dijital çağın tesirlerini hayatımızın ortasında daha da fazla hissederek neredeyse hepimiz çocuklarımız için ekranı eğitime, toplumsal imkanlara ve oyuna aracı etmiş bulunmaktayız.
Bu müddet içerisinde ebeveynler ekran kullanmasıyla ilgili olarak çocuğun kaliteli vakit geçirmesini sağlamak ile çocuğun vakit öldürmesine göz yummak durumlarının içindeki ayrımı epeyce düzgün yapabildiklerinde ekran kullanmasının artık olumlu tesirlerinden de bahsetmek mümkün olabilmiştir. Fakat ekran kullanmasın olumlu tesirlerinden kelam edebilmek için her şeydilk evvel ekranı ‘‘amaç’’ olarak değil ‘‘araç’’ olarak görmek içindeki ayrımı profesyonelce yapmak gerekir.
Ekranı Hedef Edinmek ile Araç Edinmek içindeki Fark Nedir?
Bu iki kavram içindeki en büyük farklılığı şu biçimde açıklayabiliriz. Ekranı maksat olarak kullandığınızda çocuklarımız ekranın arasındakilere hizmet eden asosyal varlıklara dönüşürken, araç olarak kullanabildiğimizde ekranın çocuklarımıza hizmet ettiği ve çocuklarımızın toplumsal taraflarını devam ettirebildikleri bir araca dönüşmektedir. Bu niçinle ekran kullanan çocukların evvel ekran üzerinde ne ile vakit geçirdiklerini ve bunların çocuklarımıza nasıl tesirleri olduğunu anlamak gerekir. bu biçimdece ekrana ne kadar maruz kalması gerektiğine yönelik sorunun karşılığını lakin bunu bilerek verebiliriz. Zira çocuğu tembelleştiren, çocuğun vakit içinde asosyalleşmesine niye olan, ekran bağımlılığına kaymasını tetikleyen tüm platform ve oyunlara maruz kalmak ile ekranın olumsuz tesirlerine maruz kalmak birebir manaya gelmektedir.
Ancak ebeveyn denetiminde online olarak çocuğun toplumsallaşmasını sağlayan bireylerle aşikâr bir süre görüşmek ya da çocuğun okul, park, arkadaş kümeleri üzere toplumsal ortamlarda da etkin vakit geçirdikten daha sonra eğlenmek için hudutlu müddette ekran üzerinden yaşına uygun bir görüntü açması, sinema izlemesi yahut oyun oynayabilmesi, toplumsal gelişmenini destekleyen online mesken çalışmaları ile marifet kazanımı sağlatan online aktiviteler yapabilmesi çocuğun ekranı araç olarak kullanımını sağlamaktadır. bu biçimdece çocuk ekranı kendi toplumsal gelişmenine hizmet eden bir araç olarak kullandığı için bunların çocukta bağımlılık oluşturmadan tolere edilebildiği düşünülmektedir. Bu niçinle de bağımlılık yaratan içeriklerin tam bilakis eğitici içeriklerin olduğu ekrana maruz kalmak çocuğun bilişsel, duygusal ve davranışsal süreçlerine yansıyan olumsuz tesirlerini de daha epeyce azaltmaktadır.
Çocuk gelişmeninde Ekrana Ayrılan Sağlıklı bir süre Ne Kadardır?
Uzmanlar tarafınca erken çocukluk devrinde çocukların gün içerisinde 1 saatten daha fazla ekran kullanmasına maruz kalması tavsiye edilmemektedir. Lakin çocuklarda ekrana maruz kalma mühleti 1 saat halinde kesin bir kural da değildir. Bu müddet yaşa bağlı olarak 1 saatten daha az olabilir.
Örneğin 0-2 yaş ortası bebekler için ekran kullanması epey daha hassas bir bahistir. Bu yaş aralığında ekran yalnızca bebeğin yaş gelişmenine uygun ninni, müzik, masal, dans, müzik üzere duyusal gelişmenini destekleyici içeriklere ulaşmak ismine araç olarak kullanılmalıdır.
Bu yaş aralığında bebeğin tek başına ekrana bakması katiyetle önerilmez. Bunun yerine ebeveynin ekranı kullanarak gerekli görürse ekran aracılığıyla bebeğin öğrenme süreçlerini toplumsal gelişmenini destekleyen müzikleri dinlemesi, sesleri duyması ve ebeveyniyle birlikte ritim tutması, müzik söylemesi, hayvan seslerini, hisleri aşikâr eden sesleri taklit etmeye yönlendirilmesi üzere aktiviteler tavsiye edilir.
Bu yüzden 0-2 yaş içinde ekran kullanması yalnızca ebeveynler tarafınca yapılmalı ve bebek ebeveyninin elinde de ekranı uzun mühlet görmemelidir. Zira bu durum bebeğin ekrana karşı olan merakını arttırabilir.
Bu yüzden 0-2 yaş içindeki çocuklar için ekran kullanması yalnızca bebeğin gelişmenini destekleyen, sıradan bakılırsavlere dayanan epey hudutlu kısa müddet içermelidir. Bu niçinle bu yaş aralığında ekran, yalnızca ebeveynin elinde durmalı ve her vakit ebeveynin denetiminde kalmalıdır.
Ancak imajlı bağlantı kurma durumu kelam konusu olursa, bebeğin karşısında yani ekranın öteki ucunda bebekle ilgilenen, onunla bağlantı kurmaya çalışan, ses tonunu, vücut lisanını, jest ve mimiklerini bebeğe has bir biçimde faal olarak kullanan canlı bir birey var ise bu durum bebeğin bağlantı maharetlerini destekleyebileceği için ve karşılıklı etkileşim içerebileceğinden dolayı 1 yaşından daha sonra ebeveyn denetiminde kısa bir süre bebeğin ekrana bakmasına müsaade verilebilir.
Genellikle erken çocuklukta 2-6 yaş içinde da tek seferde bir saat ekrana maruz kalmak çocukların hem göz sıhhati için birebir vakitte psiko-sosyal gelişimi için önerilen bir durum değildir.
İletişim ve göz teması kurma hünerleri sağlıklı biçimde gelişmiş 2-6 yaş periyodu çocukların yaş devrine nazaran 15’er dakikalık periyodlarla farklı vakit dilimleri içerisinde günde 4 kerede ya da yarım saatlik periyodlarla günde 2 kezde toplam en çok 1 saat olarak ekrana maruz kalmaları ekseriyetle uzmanların önerdiği ülkü sürelerdir. olağan olarak bu mühlet idaresinin ve ekran içeriğinin bir daha ebeveynlerin nezareti altında olması gerekir.
Ancak ekrana maruz kalmaya yönelik müddet aşımları olduğunda ve çocuğun o an faal bir ekran kullanması kelam konusu değilse ekrana maruz kaldığı mühletten daha fazla süreyi çocukla etkin biçimde oyun oynayarak, ona zihinsel ve toplumsal marifetlerini kullanabileceği ortamlar hazırlayarak çocuğu desteklemek gerekir.
Örneğin bir çocuk 1 saat pasif biçimde eğitici içerikte olmayan görüntüler izlediğinde, hem ekranın tıpkı vakitte sanal ortamın olumsuz tesirlerini çocuk için nötr hale getirebilmek ismine o çocuğa en az 1- 1buçuk saat etkin oyun oynayabildiği ve bağlantı kurabildiği toplumsal bir ortam yaratmak gerekebilir.
bu biçimdece pasif ve fonksiyonsuz içerikli ekran kullanması müddetince çocukta bastırılan hünerleri, etkin oyunun getirdiği kazanımlarla destekleyerek çocuğun psiko-sosyal gelişmeninin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmeye çalışılır. Bu yüzden de şuurlu ekran kullanması ve ekranı araç olarak kullanmak fazlaca değerlidir.
Tüm bu bilgiler doğrultusunda çocuklar için ekranları kullanıp kullanmamak kimi vakit ebeveynlerin elinde üzere görülse de dijital periyodun koşulları da göz önünde bulundurduğunda ekranların kullanılması kaçınılmaz bir son hatta birtakım noktalarda gereklilik olarak kıymetlendirilebilir.
Ancak bu durumda ebeveynlerin, erken çocuklukta ekran kullanma yahut kullanmama seçeneklerinden birinde karar kılmaktan fazla ekranın nasıl ve ne kadar kullanılması gerektiği üzerine ağırlaşmaları daha sağlıklı ve gerçekçi bir karar olabilir.
Ekranların çocuklar tarafınca nasıl kullanılması gerektiği sorusunun karşılığını daha ayrıntılı anlatmadan evvel ekran kullanması hakkında yapılan araştırmalarla ilgili ebeveynlerin bilgi sahibi olmaları gerekir.
Erken çocuklukta ekran kullanması hakkında yapılan araştırma sonuçları ebeveynler tarafınca incelendikten daha sonra ekranların fonksiyonel kullanım biçiminin seçilmesi çocukların gelişim basamaklarını itimatla çıkmalarına yardımcı olmaktadır. Zira ekran kullanmasının erken çocukluktaki gelişimsel tesirleri hakkında yapılmış bilimsel araştırma neticelerindan haberdar olmak ebeveynlerin bu konuda en hakikat ayrıntıları edinmelerini sağlamaktadır.
Bu sayede ekran kullanmasında şahsi tercihler yahut yaşantılar kararı öğrenilenlere göre değil, bilimsel gerçekliklere dayalı olarak uygun hudutlar belirlenir. Erken çocuklukta ekran kullanması bilimsel araştırmalar ışığında incelendikten daha sonra çocukların yaşlarına uygun sonların ne olması gerektiği hakkında verilecek bilgiler ebeveynlerin başlarındaki soru işaretlerini cevaplayacaktır.
Erken Çocuklukta Ekran kullanması Hakkında Yapılan Araştırmalar Ne Diyor?
Erken çocuklukta şuurlu ekran kullanmasına bağlı olarak yapılan araştırmalar olumlu sonuçları ortaya çıkartırken, bilinçsiz ve ağır ekran kullanması ise çocukların gelişimsel sürecinde olumsuz sonuçlara niye olmaktadır.
Bu etkileşimlerin de çocukların toplumsal tecrübe kazanma fırsatları ile birlikte öz inançlarını de arttırdığı görülmektedir. Örneğin ekran aracılığı ile çocuklar sevdiği çizgi sinema karakterini yaratan kişiyi ya da sevdiği şarkıyı besteleyen sanatçıyı, müzikçiyi tanıyabilir, onun hakkında bilgi sahibi olabilir, hatta ebeveyn denetiminde onun canlı yayın görüntülerine katılarak ona soru sorma, onunla tanışma yahut konuşma fırsatı bile bulabilmektedirler.
bu biçimdece çocuğun vakit ve yer olarak fizikî biçimde bulunamadığı ortamlara çocuk, interaktif biçimde katılabilir. Lakin çocuğun uygun olmayan şahıslarla oluşabilecek irtibatlarını önlemek ismine bu cins etkileşimlerin sadece ebeveyn denetiminde olması fazlaca kıymetlidir.
Bu çalışmalara bakılırsa bilhassa oynanan oyunun ve ekran aracılığıyla çocuğa gösterilen içeriklerin strateji çeşidinde olması da çocukların planlama ve sorun çözme maharetlerine takviye sağlamaktadır.
Çünkü ne yazık ki ekranlar birçok vakit çocuğun fazlaca fazla düşünmesine gerek duymadığı hazır içerikleri, hazır görselleri ve hazır ayrıntıları sunarlar. Bu niçinle çocukların edilgin değil de faal bir halde zihinsel maharetlerini kullandığı ekran etkileşimi onların bilişsel gelişmenini destekleyebilmektedir.
Bu durum çocuğun lisan gelişmenini destekleyen aktivitelerin ve toplumsallaşma süreçlerinin online kanal üzerinden de yürütülebilecek biçimde bilimsel olarak evrilmesiyle ilgilidir.
Dil gelişmenini destekleyen oyunlar, dinleme ve tekrar etmeye yönelik lisan aktiviteleri, 5N 1K soru-cevap alıştırmaları ve gerekli görüldüğünde çocuk için bir uzmandan ya da öğretmenden online dayanak alabilme durumu da aktif bağlantısı sağlayarak çocuğun lisan gelişmenini olumlu manada etkileyen bir başka durumdur.
Özellikle erken çocukluk devrinde ekran başında sanal olarak geçirilen müddet içerisinde çocukların muhtaçlıkları olandan epey daha fazla sayıda uyarana maruz kaldıkları vurgulanmaktadır.
Araştırmanın kararında ortaya çıkan, çocukların televizyonu dikkatlerini vererek seyretmeden bile birebir ortamda televizyon sesine maruz kaldıklarında da lisan gelişimlerinde geride kaldıkları bulgusu, dikkate pahadır.
Çünkü konuşma marifeti karşılıklılık algısıyla gelişen bir marifettir. Yani çocuğa konuşmayı öğretebilmek için yalnızca çocuğa yönelik konuşarak, onunla birebir uzunlukta durarak, onunla göz teması kurarak, onu sağlıklı dokunuşlarla destekleyerek, ses tonu ve vücut lisanını çocuğun yaş gelişmenine uygun seviyede kullanarak konuşulanların yalnızca çocuğa mahsus olarak yansıtılması gerekir.
bu biçimdece çocuğu konuşmaya teşvik edici biçimde olumlu etkileyerek, ona sağlıklı model olarak, onunla duygusal bağ kurarak ondan da manalı konuşma reaksiyonu almayı sağlayabiliriz. Fakat televizyondaki tüm konuşmalar ne kadar ağır sözler içerse de çocuk kendisiyle özel olarak etkileşime girildiğini hissedemez ve lisan maharetlerini geliştirmek ismine aktif bir diyalog pekiştirmesi yapamaz.
Çocukların uyuması gereken kaliteli uyku sağlanamadığında kısa vadede çocukların zihinsel fonksiyonlarında bozulmalar ve gün içerisindeki öğrenme potansiyelinde aksamalar meydana gelmektedir. Uzun vadede ise kaliteli uykunun büsbütün bozulmasıyla büyüme hormonunun kâfi seviyede salgılanamaması sebebiyle çocuğun gelişmeninde gerilikler görülebilmektedir.
Erken Çocuklukta Ekran kullanması Hakkında Ebeveynlerin Baş Karışıklıkları Nelerdir?
Erken çocuklukta ekran kullanması hakkındaki araştırmalar ağır olarak ekranın olumsuz tesirleri üzerinde dururken yakın vakitte yapılan yeni araştırmalar ise ekranı araç olarak hudutlu ölçülerde kullandığımızda, çocuklar ismine fırsata çevrilebileceğine vurgu yapmaktadır.
Yukarıda da açıklandıği üzere birtakım araştırmalar ekran kullanmasını katiyetle ziyanlı bulurken, kimi araştırmaların ise ekran kullanmasının çocuklarda gelişimsel özelliklerinin destekleyici bir öge olarak kullanılabileceğinin vurgulaması kararında ebeveynlerin aklı karışabilmektedir. Üstelik ortasında bulunduğumuz dijital periyodun günlük şartlarında ekransız bir ömür biçiminin çocuklar için mümkün olmamasına karşın ekrandan büsbütün yoksun kalmak da çağın getirilerine ahenk sağlayamama formunda kendini gösterebilir.
Öyleyse ekranların bir epeyce olumsuz tesiri herkes tarafınca bilinirken, ekranlardan büsbütün uzaklaşabilmenin de gerçekçi olmaması sebebiyle erken çocuklukta ekran kullanmasına hangi açıdan yaklaşmak daha yanlışsız olur?
Aslında ekran kullanmasının hali, müddeti ve bağlamının incelenmesi kararında bu soruya yanıt vermek gerekir. Bu sebeple uygun koşullar korunarak çocukları ekranlarla tanıştırmak onlar için en muteber ve destekleyici tercih olacaktır.0-6 yaş devrinde ekran kullanmasında uygun kurallar korunduğu sürece teknolojik aletler çocukları ziyanlı taraflarıyla etkilemek yerine çocukların hayatında destekleyici bir faktör olarak yer alması amaçlanmaktadır.
Erken Çocukluk Periyodunda Ekran Kullanımları Nasıl Olmalıdır?
Erken çocuklukta ekran kullanmasının yaş sınırlamaları, içeriği ve mühleti üzere ayrıntılara dair yapılan araştırmalar çerçevesinde ve çağın gereklilikleri de göz önünde bulundurulduğunda bilimsel etraflarda yeni kararlar geçerli olmaktadır.
Örneğin Amerikan Pediatri Derneği yapmış olduğu çalışmalarda 2 yaşından küçük çocukların ekranlardan uzak tutulmasını tavsiye ederken, 18 aydan küçük çocuklar için ise ebeveyn denetiminde yalnızca manzaralı sohbet uygulamalarının kullanılmasını uygun bulmuştur.
(Aşağıda verilen tavsiyeler Amerikan Pediatri Derneği’nin tekliflerine dayanmaktadır.)
Geçmiş yaşantılar, inançlar, günlük ömür zorlukları, çocukla baş edilemeyen kriz ve inatlaşma ortamları üzere sebeplerle bu teklifleri uygulamakta kuvvetlik çekiyorsanız alacağınız psikoterapi ve psiko-eğitim takviyesi ile birlikte bu süreci hem çocuğunuz tıpkı vakitte kendiniz için sağlıklı halde yönetebilirsiniz.
Mutlu ve Sağlıklı Bir Hayat Sürmeniz Dileğiyle…
Ekrana maruz kalmak yediden yetmişe herkesi etkilese de erken çocukluk periyodu; bilişsel, lisan, toplumsal, duygusal, öz bakım ve psiko motor gelişim alanları dediğimiz temel gelişimsel yapı taşları ismine pek kritik bir devirdir. Erken çocukluk olarak söz edilen 0-6 yaş devrinin çocuk gelişmeninde kritik olmasının niçini, çocukların etkileşim ortasında oldukları her türlü uyaranın onların gelişim temellerinin atılmasında kuvvetli bir tesire sahip olmasından kaynaklanır.
Sonuç olarak çocuklar için kritik gelişim evrelerini içeren 0-6 yaş devri erken cocuklukta ekran kullanması olmalı mı yoksa kullanılmaması mı gerektiği ebeveynler tarafınca merak edilen bir soru haline gelmektedir.
Çocuk gelişmeninde Ekrana Ayrılan Süreyi Nasıl Ayarlamak Gerekir?
Ebeveynler, çocuklarının ekran kullanımları hakkındaki sorulara yanıt ararlarken, ekran kullanmasının da tüm tesirlerini göz önünde bulundurmalıdırlar.
Günümüz şartlarında erken çocuklukta ekran kullanması çoklukla olumsuz tesirleri ile göz önünde olsa da yavaş yavaş ekran kullanmasının çeşitli biçimlerde fırsata çevrilebilmesi de gündeme gelmektedir. Bilhassa pandemi periyoduyla birlikte dijital çağın tesirlerini hayatımızın ortasında daha da fazla hissederek neredeyse hepimiz çocuklarımız için ekranı eğitime, toplumsal imkanlara ve oyuna aracı etmiş bulunmaktayız.
Bu müddet içerisinde ebeveynler ekran kullanmasıyla ilgili olarak çocuğun kaliteli vakit geçirmesini sağlamak ile çocuğun vakit öldürmesine göz yummak durumlarının içindeki ayrımı epeyce düzgün yapabildiklerinde ekran kullanmasının artık olumlu tesirlerinden de bahsetmek mümkün olabilmiştir. Fakat ekran kullanmasın olumlu tesirlerinden kelam edebilmek için her şeydilk evvel ekranı ‘‘amaç’’ olarak değil ‘‘araç’’ olarak görmek içindeki ayrımı profesyonelce yapmak gerekir.
Ekranı Hedef Edinmek ile Araç Edinmek içindeki Fark Nedir?
Bu iki kavram içindeki en büyük farklılığı şu biçimde açıklayabiliriz. Ekranı maksat olarak kullandığınızda çocuklarımız ekranın arasındakilere hizmet eden asosyal varlıklara dönüşürken, araç olarak kullanabildiğimizde ekranın çocuklarımıza hizmet ettiği ve çocuklarımızın toplumsal taraflarını devam ettirebildikleri bir araca dönüşmektedir. Bu niçinle ekran kullanan çocukların evvel ekran üzerinde ne ile vakit geçirdiklerini ve bunların çocuklarımıza nasıl tesirleri olduğunu anlamak gerekir. bu biçimdece ekrana ne kadar maruz kalması gerektiğine yönelik sorunun karşılığını lakin bunu bilerek verebiliriz. Zira çocuğu tembelleştiren, çocuğun vakit içinde asosyalleşmesine niye olan, ekran bağımlılığına kaymasını tetikleyen tüm platform ve oyunlara maruz kalmak ile ekranın olumsuz tesirlerine maruz kalmak birebir manaya gelmektedir.
Ancak ebeveyn denetiminde online olarak çocuğun toplumsallaşmasını sağlayan bireylerle aşikâr bir süre görüşmek ya da çocuğun okul, park, arkadaş kümeleri üzere toplumsal ortamlarda da etkin vakit geçirdikten daha sonra eğlenmek için hudutlu müddette ekran üzerinden yaşına uygun bir görüntü açması, sinema izlemesi yahut oyun oynayabilmesi, toplumsal gelişmenini destekleyen online mesken çalışmaları ile marifet kazanımı sağlatan online aktiviteler yapabilmesi çocuğun ekranı araç olarak kullanımını sağlamaktadır. bu biçimdece çocuk ekranı kendi toplumsal gelişmenine hizmet eden bir araç olarak kullandığı için bunların çocukta bağımlılık oluşturmadan tolere edilebildiği düşünülmektedir. Bu niçinle de bağımlılık yaratan içeriklerin tam bilakis eğitici içeriklerin olduğu ekrana maruz kalmak çocuğun bilişsel, duygusal ve davranışsal süreçlerine yansıyan olumsuz tesirlerini de daha epeyce azaltmaktadır.
Çocuk gelişmeninde Ekrana Ayrılan Sağlıklı bir süre Ne Kadardır?
Uzmanlar tarafınca erken çocukluk devrinde çocukların gün içerisinde 1 saatten daha fazla ekran kullanmasına maruz kalması tavsiye edilmemektedir. Lakin çocuklarda ekrana maruz kalma mühleti 1 saat halinde kesin bir kural da değildir. Bu müddet yaşa bağlı olarak 1 saatten daha az olabilir.
Örneğin 0-2 yaş ortası bebekler için ekran kullanması epey daha hassas bir bahistir. Bu yaş aralığında ekran yalnızca bebeğin yaş gelişmenine uygun ninni, müzik, masal, dans, müzik üzere duyusal gelişmenini destekleyici içeriklere ulaşmak ismine araç olarak kullanılmalıdır.
Bu yaş aralığında bebeğin tek başına ekrana bakması katiyetle önerilmez. Bunun yerine ebeveynin ekranı kullanarak gerekli görürse ekran aracılığıyla bebeğin öğrenme süreçlerini toplumsal gelişmenini destekleyen müzikleri dinlemesi, sesleri duyması ve ebeveyniyle birlikte ritim tutması, müzik söylemesi, hayvan seslerini, hisleri aşikâr eden sesleri taklit etmeye yönlendirilmesi üzere aktiviteler tavsiye edilir.
Bu yüzden 0-2 yaş içinde ekran kullanması yalnızca ebeveynler tarafınca yapılmalı ve bebek ebeveyninin elinde de ekranı uzun mühlet görmemelidir. Zira bu durum bebeğin ekrana karşı olan merakını arttırabilir.
Bu yüzden 0-2 yaş içindeki çocuklar için ekran kullanması yalnızca bebeğin gelişmenini destekleyen, sıradan bakılırsavlere dayanan epey hudutlu kısa müddet içermelidir. Bu niçinle bu yaş aralığında ekran, yalnızca ebeveynin elinde durmalı ve her vakit ebeveynin denetiminde kalmalıdır.
Ancak imajlı bağlantı kurma durumu kelam konusu olursa, bebeğin karşısında yani ekranın öteki ucunda bebekle ilgilenen, onunla bağlantı kurmaya çalışan, ses tonunu, vücut lisanını, jest ve mimiklerini bebeğe has bir biçimde faal olarak kullanan canlı bir birey var ise bu durum bebeğin bağlantı maharetlerini destekleyebileceği için ve karşılıklı etkileşim içerebileceğinden dolayı 1 yaşından daha sonra ebeveyn denetiminde kısa bir süre bebeğin ekrana bakmasına müsaade verilebilir.
Genellikle erken çocuklukta 2-6 yaş içinde da tek seferde bir saat ekrana maruz kalmak çocukların hem göz sıhhati için birebir vakitte psiko-sosyal gelişimi için önerilen bir durum değildir.
İletişim ve göz teması kurma hünerleri sağlıklı biçimde gelişmiş 2-6 yaş periyodu çocukların yaş devrine nazaran 15’er dakikalık periyodlarla farklı vakit dilimleri içerisinde günde 4 kerede ya da yarım saatlik periyodlarla günde 2 kezde toplam en çok 1 saat olarak ekrana maruz kalmaları ekseriyetle uzmanların önerdiği ülkü sürelerdir. olağan olarak bu mühlet idaresinin ve ekran içeriğinin bir daha ebeveynlerin nezareti altında olması gerekir.
Ancak ekrana maruz kalmaya yönelik müddet aşımları olduğunda ve çocuğun o an faal bir ekran kullanması kelam konusu değilse ekrana maruz kaldığı mühletten daha fazla süreyi çocukla etkin biçimde oyun oynayarak, ona zihinsel ve toplumsal marifetlerini kullanabileceği ortamlar hazırlayarak çocuğu desteklemek gerekir.
Örneğin bir çocuk 1 saat pasif biçimde eğitici içerikte olmayan görüntüler izlediğinde, hem ekranın tıpkı vakitte sanal ortamın olumsuz tesirlerini çocuk için nötr hale getirebilmek ismine o çocuğa en az 1- 1buçuk saat etkin oyun oynayabildiği ve bağlantı kurabildiği toplumsal bir ortam yaratmak gerekebilir.
bu biçimdece pasif ve fonksiyonsuz içerikli ekran kullanması müddetince çocukta bastırılan hünerleri, etkin oyunun getirdiği kazanımlarla destekleyerek çocuğun psiko-sosyal gelişmeninin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmeye çalışılır. Bu yüzden de şuurlu ekran kullanması ve ekranı araç olarak kullanmak fazlaca değerlidir.
Tüm bu bilgiler doğrultusunda çocuklar için ekranları kullanıp kullanmamak kimi vakit ebeveynlerin elinde üzere görülse de dijital periyodun koşulları da göz önünde bulundurduğunda ekranların kullanılması kaçınılmaz bir son hatta birtakım noktalarda gereklilik olarak kıymetlendirilebilir.
Ancak bu durumda ebeveynlerin, erken çocuklukta ekran kullanma yahut kullanmama seçeneklerinden birinde karar kılmaktan fazla ekranın nasıl ve ne kadar kullanılması gerektiği üzerine ağırlaşmaları daha sağlıklı ve gerçekçi bir karar olabilir.
Ekranların çocuklar tarafınca nasıl kullanılması gerektiği sorusunun karşılığını daha ayrıntılı anlatmadan evvel ekran kullanması hakkında yapılan araştırmalarla ilgili ebeveynlerin bilgi sahibi olmaları gerekir.
Erken çocuklukta ekran kullanması hakkında yapılan araştırma sonuçları ebeveynler tarafınca incelendikten daha sonra ekranların fonksiyonel kullanım biçiminin seçilmesi çocukların gelişim basamaklarını itimatla çıkmalarına yardımcı olmaktadır. Zira ekran kullanmasının erken çocukluktaki gelişimsel tesirleri hakkında yapılmış bilimsel araştırma neticelerindan haberdar olmak ebeveynlerin bu konuda en hakikat ayrıntıları edinmelerini sağlamaktadır.
Bu sayede ekran kullanmasında şahsi tercihler yahut yaşantılar kararı öğrenilenlere göre değil, bilimsel gerçekliklere dayalı olarak uygun hudutlar belirlenir. Erken çocuklukta ekran kullanması bilimsel araştırmalar ışığında incelendikten daha sonra çocukların yaşlarına uygun sonların ne olması gerektiği hakkında verilecek bilgiler ebeveynlerin başlarındaki soru işaretlerini cevaplayacaktır.
Erken Çocuklukta Ekran kullanması Hakkında Yapılan Araştırmalar Ne Diyor?
Erken çocuklukta şuurlu ekran kullanmasına bağlı olarak yapılan araştırmalar olumlu sonuçları ortaya çıkartırken, bilinçsiz ve ağır ekran kullanması ise çocukların gelişimsel sürecinde olumsuz sonuçlara niye olmaktadır.
Erken Çocuklukta Ekran kullanmasına Yönelik Olumlu Araştırmalar:
Bilinçli Ekran kullanması Çocukların Psiko-Sosyal gelişmenini Destekleyebilir.
Bilinçli Ekran kullanması Çocukların Özgüveninin Artmasında Olumlu Rol Oynayabilir.
Bu etkileşimlerin de çocukların toplumsal tecrübe kazanma fırsatları ile birlikte öz inançlarını de arttırdığı görülmektedir. Örneğin ekran aracılığı ile çocuklar sevdiği çizgi sinema karakterini yaratan kişiyi ya da sevdiği şarkıyı besteleyen sanatçıyı, müzikçiyi tanıyabilir, onun hakkında bilgi sahibi olabilir, hatta ebeveyn denetiminde onun canlı yayın görüntülerine katılarak ona soru sorma, onunla tanışma yahut konuşma fırsatı bile bulabilmektedirler.
bu biçimdece çocuğun vakit ve yer olarak fizikî biçimde bulunamadığı ortamlara çocuk, interaktif biçimde katılabilir. Lakin çocuğun uygun olmayan şahıslarla oluşabilecek irtibatlarını önlemek ismine bu cins etkileşimlerin sadece ebeveyn denetiminde olması fazlaca kıymetlidir.
Bilinçli Ekran kullanması Çocukların Sorun Çözme ve Planlama Marifetlerini Geliştirmesini Destekleyebilir.
Bu çalışmalara bakılırsa bilhassa oynanan oyunun ve ekran aracılığıyla çocuğa gösterilen içeriklerin strateji çeşidinde olması da çocukların planlama ve sorun çözme maharetlerine takviye sağlamaktadır.
Bilinçli Ekran kullanması Çocukların Empati Maharetlerini Geliştirebilir.
Çünkü ne yazık ki ekranlar birçok vakit çocuğun fazlaca fazla düşünmesine gerek duymadığı hazır içerikleri, hazır görselleri ve hazır ayrıntıları sunarlar. Bu niçinle çocukların edilgin değil de faal bir halde zihinsel maharetlerini kullandığı ekran etkileşimi onların bilişsel gelişmenini destekleyebilmektedir.
Bilinçli Ekran kullanması Çocukların Lisan gelişmenine Olumlu Katkı Sağlayabilir.
Bu durum çocuğun lisan gelişmenini destekleyen aktivitelerin ve toplumsallaşma süreçlerinin online kanal üzerinden de yürütülebilecek biçimde bilimsel olarak evrilmesiyle ilgilidir.
Dil gelişmenini destekleyen oyunlar, dinleme ve tekrar etmeye yönelik lisan aktiviteleri, 5N 1K soru-cevap alıştırmaları ve gerekli görüldüğünde çocuk için bir uzmandan ya da öğretmenden online dayanak alabilme durumu da aktif bağlantısı sağlayarak çocuğun lisan gelişmenini olumlu manada etkileyen bir başka durumdur.
Erken Çocuklukta Ekran kullanmasına Yönelik Olumsuz Araştırmalar:
Özellikle erken çocukluk devrinde ekran başında sanal olarak geçirilen müddet içerisinde çocukların muhtaçlıkları olandan epey daha fazla sayıda uyarana maruz kaldıkları vurgulanmaktadır.
Yoğun Ekran kullanması Çocukların Dikkat Maharetlerini Zayıflatabilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocuklarda Toplumsal Marifet Eksikliğine niye Olabilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocukların Hayal Gücü ve Yaratıcılıklarını Köreltebilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocuklarda Otizm Riskini Arttırabilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocukların Lisan gelişmenini Olumsuz Tarafta Etkileyebilir!
Araştırmanın kararında ortaya çıkan, çocukların televizyonu dikkatlerini vererek seyretmeden bile birebir ortamda televizyon sesine maruz kaldıklarında da lisan gelişimlerinde geride kaldıkları bulgusu, dikkate pahadır.
Çünkü konuşma marifeti karşılıklılık algısıyla gelişen bir marifettir. Yani çocuğa konuşmayı öğretebilmek için yalnızca çocuğa yönelik konuşarak, onunla birebir uzunlukta durarak, onunla göz teması kurarak, onu sağlıklı dokunuşlarla destekleyerek, ses tonu ve vücut lisanını çocuğun yaş gelişmenine uygun seviyede kullanarak konuşulanların yalnızca çocuğa mahsus olarak yansıtılması gerekir.
bu biçimdece çocuğu konuşmaya teşvik edici biçimde olumlu etkileyerek, ona sağlıklı model olarak, onunla duygusal bağ kurarak ondan da manalı konuşma reaksiyonu almayı sağlayabiliriz. Fakat televizyondaki tüm konuşmalar ne kadar ağır sözler içerse de çocuk kendisiyle özel olarak etkileşime girildiğini hissedemez ve lisan maharetlerini geliştirmek ismine aktif bir diyalog pekiştirmesi yapamaz.
Yoğun Ekran kullanması Çocuklarda Obeziteyi ve Başka Yeme Bozukluklarını Tetikleyebilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocukların Kaliteli Uyku Uyumalarına Mani Olabilir!
Çocukların uyuması gereken kaliteli uyku sağlanamadığında kısa vadede çocukların zihinsel fonksiyonlarında bozulmalar ve gün içerisindeki öğrenme potansiyelinde aksamalar meydana gelmektedir. Uzun vadede ise kaliteli uykunun büsbütün bozulmasıyla büyüme hormonunun kâfi seviyede salgılanamaması sebebiyle çocuğun gelişmeninde gerilikler görülebilmektedir.
Yoğun Ekran kullanması Çocukların Kemik ve Kas Gelişimleri ile Göz Sıhhatlerini Olumsuz Etkileyebilir!
Yoğun Ekran kullanması Çocuklarda Saldırgan Davranışları Arttırabilir!
Erken Çocuklukta Ekran kullanması Hakkında Ebeveynlerin Baş Karışıklıkları Nelerdir?
Erken çocuklukta ekran kullanması hakkındaki araştırmalar ağır olarak ekranın olumsuz tesirleri üzerinde dururken yakın vakitte yapılan yeni araştırmalar ise ekranı araç olarak hudutlu ölçülerde kullandığımızda, çocuklar ismine fırsata çevrilebileceğine vurgu yapmaktadır.
Yukarıda da açıklandıği üzere birtakım araştırmalar ekran kullanmasını katiyetle ziyanlı bulurken, kimi araştırmaların ise ekran kullanmasının çocuklarda gelişimsel özelliklerinin destekleyici bir öge olarak kullanılabileceğinin vurgulaması kararında ebeveynlerin aklı karışabilmektedir. Üstelik ortasında bulunduğumuz dijital periyodun günlük şartlarında ekransız bir ömür biçiminin çocuklar için mümkün olmamasına karşın ekrandan büsbütün yoksun kalmak da çağın getirilerine ahenk sağlayamama formunda kendini gösterebilir.
Öyleyse ekranların bir epeyce olumsuz tesiri herkes tarafınca bilinirken, ekranlardan büsbütün uzaklaşabilmenin de gerçekçi olmaması sebebiyle erken çocuklukta ekran kullanmasına hangi açıdan yaklaşmak daha yanlışsız olur?
Aslında ekran kullanmasının hali, müddeti ve bağlamının incelenmesi kararında bu soruya yanıt vermek gerekir. Bu sebeple uygun koşullar korunarak çocukları ekranlarla tanıştırmak onlar için en muteber ve destekleyici tercih olacaktır.0-6 yaş devrinde ekran kullanmasında uygun kurallar korunduğu sürece teknolojik aletler çocukları ziyanlı taraflarıyla etkilemek yerine çocukların hayatında destekleyici bir faktör olarak yer alması amaçlanmaktadır.
Erken Çocukluk Periyodunda Ekran Kullanımları Nasıl Olmalıdır?
Erken çocuklukta ekran kullanmasının yaş sınırlamaları, içeriği ve mühleti üzere ayrıntılara dair yapılan araştırmalar çerçevesinde ve çağın gereklilikleri de göz önünde bulundurulduğunda bilimsel etraflarda yeni kararlar geçerli olmaktadır.
Örneğin Amerikan Pediatri Derneği yapmış olduğu çalışmalarda 2 yaşından küçük çocukların ekranlardan uzak tutulmasını tavsiye ederken, 18 aydan küçük çocuklar için ise ebeveyn denetiminde yalnızca manzaralı sohbet uygulamalarının kullanılmasını uygun bulmuştur.
(Aşağıda verilen tavsiyeler Amerikan Pediatri Derneği’nin tekliflerine dayanmaktadır.)
18 ay öncesindeki çocukların ekrana bakarak maruz kalmaları durumunun yalnızca ebeveynlerinin denetiminde aile yakınlarıyla imajlı görüşme yapmaya dair uygulamaları kullanmaları halinde olması gerektiği önerilmektedir.
18-24 ay periyodunda çocukların ekranla tanışması için gelişim devirlerine uygun inançlı uygulamalar ve programlar seçilmelidir. Çocuklar için seçilen uygulama ve programların ise daha epeyce eğitici ve gelişimi destekleyici içerikte olması önerilir. Ekran kullanmasında ebeveynler çocuklarının yanında olmalı ve ekrandaki içerikler hakkında çocuklarına geri dönütler vermelidirler. Bu geri dönütler içeriğe uygun olacak çeşitli bakış ve mimikler, ses, söz yahut cümleler, muhakkak vücut hareketleri olabilir. bu biçimdece çocuk ekran karşısında pasifize edilmemiş olur.
2-6 yaş devrinde ekranla geçirilen müddet 1 saatle sonlandırılmalıdır. Müddet aşımları durumunda ise bu mühletin katiyetle 2 saate ulaşması önerilmemektedir.
Ebeveynlerin ekran kullanım teknikleri ve müddetleri ile çocuklarına örnek olmaları kıymetlidir.
Çocukların ekran kullanım yeri, vakti, içeriği, niteliği ve mühleti belirli kurallara bağlanmalıdır.
Erken çocuklukta ekran kullanmasının ekseriyetle oturma odası üzere günlük olarak vakit geçirilen bir yerde ve ebeveyn denetiminde olması önerilir.
Çocukların yaşına uygun olmayan içeriklere maruz kalmamaları ismine internet kullanması için oluşturulmuş çeşitli aile güvenlik sistemlerinin kullanılması faydalı olabilir.
Çocukların uyku kalitesini arttırmak için uyku vaktinden en az bir ya da bir buçuk saat evvel ekran kullanmasını bırakmaları kıymetlidir.
Çocukla ebeveyn etkileşimi içerisindeyken teknolojik aletlerin mümkünse ortamdan uzak tutulması yahut etkileşimi etkilemeyecek biçimde ortamda bulundurulması önerilir.
Çocukların toplumsal duygusal gelişimi için akranları yahut aile üyeleri üzere bireylerle bir ortada olacakları vakit içinderın varlığına dikkat edilmelidir.
Çocukların fizikî, duygusal ve toplumsal muhtaçlıklarını karşılayabileceği vakit içinderın ve gerçek kaynakların varlığından emin olunmalıdır.
Çocuklara ekran kullanması hakkında hudut koyulurken şayet yaş seviyesi uygunsa bu kurallar niçinleri açıklanarak ve çocuklarla birlikte belirlenmelidir.
Çocuklara ekran kullanması konusunda asla değişmeyen katı hudutlar yahut yasaklar koymaktan fazla, muhtaçlık hallerinde küçük esneme hissesi yapılabilecek ve çocuk-ebeveyn işbirliğini destekleyecek tavırların tercih edilmesi önerilir.
Ekranların; çocuğa yemek yedirmek, onun duygusal muhtaçlıklarını karşılamak yahut dikkatini dağıtmak için kullanılmaması gerekir.
Çocuklarda ekran kullanmasının ebeveynin dinlenmesi için uzun periyodik bir araç haline gelmesi önerilmez.
Çocukla sık vakit geçirilen ortamlarda televizyon üzere teknolojik aletlerin daima çalışır pozisyonda bulunmamasına dikkat edilmelidir.
14 yaşından evvel çocuğun ismine rastgele bir toplumsal medya hesabı açılması önerilmez.
Geçmiş yaşantılar, inançlar, günlük ömür zorlukları, çocukla baş edilemeyen kriz ve inatlaşma ortamları üzere sebeplerle bu teklifleri uygulamakta kuvvetlik çekiyorsanız alacağınız psikoterapi ve psiko-eğitim takviyesi ile birlikte bu süreci hem çocuğunuz tıpkı vakitte kendiniz için sağlıklı halde yönetebilirsiniz.
Mutlu ve Sağlıklı Bir Hayat Sürmeniz Dileğiyle…