‘AYM, yalnızca başörtüsü değil, pek hayli hak ihlallerinde garanti sonucu verdi’
Anayasa Mahkemesi (AYM) Lideri Zühtü Arslan, “Sadece başörtüsü konusunda değil, Anayasa Mahkemesi bilhassa son 10 yılda benimsediği hak eksenli yaklaşımla yaşama hakkından söz özgürlüğüne kadar, adil yargılanma hakkından örgütlenme özgürlüğüne kadar, özel hayata hürmet hakkından mülkiyet hakkına kadar bütün anayasal hak ve özgürlüklerle ilgili bu hak ve özgürlükleri teminata alan fazlaca kıymetli kararlar verdi ve vermeye devam ediyor.” dedi.
Arslan, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Kongre Merkezi’nde düzenlenen “Anayasa Mahkemesinin Temel Hakların Korunmasındaki Rolü” temalı panelin açılışında yaptığı konuşmada, anayasaların bir yandan yönetenlerin kullandığı gücü ve hudutlarını belirleyen, öbür yandan da yönetilenlerin temel hak ve özgürlüklerini teminata alan üstün ve bağlayıcı kurallar bütünü olduğunu belirtti.
Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra anayasa mahkemelerinin kurulmaya başlandığını tabir eden Arslan, Türkiye’de anayasa yargısı fikrinin birinci vakit içinderda Ziya Gökalp’in cumhuriyet kurulmadan evvel yazdığı “Yüce Mahkeme” isimli makalesinde yer aldığını kaydetti.
Arslan, emsal kanıların daha sonraki kırk yıl boyunca vakit zaman birtakım anayasa hukukçuları ve yargı mensupları tarafınca lisana getirildiğini, Anayasa Mahkemesinin kurulmasının anayasal sistemde yaşanan değişikliğin akabinde 1962 yılında gerçekleştiğini aktardı.
– “Anayasa Mahkemesi hak eksenli bir yapıya hakikat evrilmiştir”
Arslan, Anayasa Mahkemesi tarihinin birinci 50 yıl ve son 10 yıl diye ikiye ayrılmasının yanlış olmayacağını söz ederek, “Bu yalnızca bakılırsav alanında meydana gelen değişiklik değil, bununla birlikte mahkemenin geçirdiği paradigmatik dönüşümden ötürüdır. Zira son 10 yılda Anayasa Mahkemesi sahiden birinci 50 yıla hakim olan paradigmanın değişmesine tanıklık etmiştir. Anayasa Mahkemesi ideolojik eksenli bir yapıdan hak eksenli bir yapıya yanlışsız evrilmiştir.” diye konuştu.
Anayasa mahkemelerinin en temel nazaranvinin hak ve özgürlükleri korumak olduğunu vurgulayan Arslan, şu biçimde devam etti:
“Anayasa Mahkemesi elbette anayasanın üstünlüğünü sağlamakla vazifelidir ancak son kertede görevi bireylerin bilhassa devlet otoritesi karşısında zayıf olan bireylerin hak ve özgürlüklerini teminat altına almaktır. Özgürlüklerin temel bu yaklaşıma bakılırsa sınırlandırılmaları istisnadır. O yüzden yapılması gereken bir özgürlük, hak ihlali var ise Anayasa Mahkemesi bunu tespit etmeli ve ihlali gidermelidir. Kişisel müracaatlar kabul edildikten daha sonra biroldukça sonucunda da bu yaklaşımın Anayasa Mahkemesinin kararlarına hakim olması gerektiğini açıkça söz etmiştir. Anayasanın kararları özgürlükçü yorumlandığında, hak eksenli yorumlandığında lakin fonksiyonlarını yerine getireceğini net bir biçimde Anayasa Mahkemesi kararlarında tabir etmiştir.”
Zühtü Arslan, Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatın getiriliş hedefinin temel hak ve özgürlüklerin daha âlâ korunmasını sağlamak ve bu suretle Türkiye aleyhine AİHM’ye yapılan müracaat sayısını azaltmak olduğuna işaret ederek, “Türkiye’de yakın vakte kadar, 10 yıl öncesine kadar bir başörtüsü sorunumuz vardı. Üniversitelerde başörtüsü ile eğitim görmek yasaktı ve Anayasa Mahkemesi maalesef kararları ile bu yasağı tahkim edici, meşrulaştırıcı bir fonksiyon görmüş. 1989 yılından itibaren başlayan süreçte evvel başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik bir yasal düzenleme laikliğe ters olduğu sebebi öne sürülerek iptal edilmişti. Dahası bir yoruma dayalı yasak tahkim edilmişti. Nihayet 2008 yılında bir anayasa değişikliği başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik yapılan bir anayasa değişikliği bir daha Anayasa Mahkemesi tarafınca iptal edilmişti.” dedi.
Bütün bunların öne sürülen sebebinin ideoloji eksenli bir yorumla yapılan laiklik unsuru olduğunu tabir eden Arslan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Yani Anayasa Mahkemesi laikliği temel hak ve özgürlüklerin aslında tam karşısında konumlandırmıştı. Temel hak ve özgürlükler karşısında laikliğin yıpratılmaması gerektiğini söz etmişti. Hatta söz tam da şöylekiydi; ‘Laiklik prensibi özgürlüklere kıydırılamayacak kadar bedelli bir unsurdur.’ Hiç kuşkusuz laiklik anayasamızın kimliğini oluşturan temel unsurlardan biridir ancak bu yaklaşım yanlıştır. Zira laiklik Anayasa Mahkemesinin sonrasındasında yaptığı yorumlarda ortaya çıktı. Hak eksenli kavramla bu ilkeyi yorumladı ve dedi ki; ‘Laiklik temel hak ve özgürlüklerin karşısında değildir, yanındadır. Sonlandırılması için kullanılan bir münasebet değildir. Tam bilakis garantiye alan, onu koruyan bir unsurdur. Bunu nasıl yaptı Anayasa Mahkemesi? 2012 yılından başlayarak yaptı. Evvel Kur’an-ı Kerim ve siyer derslerinin okullarda seçmeli ders olarak okutulmasını önnazarann kanun değişikliğini denetledi ve bunun anayasaya uygun olduğuna ve birinci kere bu kararla Anayasa Mahkemesi, laiklik unsurunun özgürlükçü yorumunu yaptı. Hak eksenli yorumunu yaptı. Laikliğin bilhassa din ve vicdan özgürlüğünün, din eğitiminin, öğretiminin bir teminatı olduğunu tabir etti.”
– Anayasa Mahkemesi’nin 2014’te avukat Tuğba Arslan için verdiği karar
AYM Lideri Arslan, başörtüsü niçiniyle duruşmaya alınmadığı için ferdi müracaatta bulunan avukat Tuğba Arslan hakkında Anayasa Mahkemesinin 2014’te verdiği karara ait şunları söylemiş oldu:
“Anayasa Mahkemesi tarihinin, yalnızca Türkiye anayasa tarihinin değil, dünya yargı anayasa tarihinin en kıymetli kararlarından birisidir. 11 Aralık 2013, Ankara’da boşanma davasında avukat başörtülü salona giriyor. Hakim ‘böyle siz avukatlık yapamazsınız. Zira AİHM ve Anayasa Mahkemesi sonucu var.’ diyor. ‘Başörtüsünün laiklik unsuruna ters kararları varken siz burada başörtüsüyle bulunmazsınız.’ diyor. Avukatı duruşma salonundan çıkarıyor. Avukat Anayasa Mahkemesine gidiyor. Anayasa Mahkemesi epey kıymetli kararlar veriyor. Birkaçını söyleyeyim. Diyor ki ‘Laiklik temel hak ve özgürlüklerin garantilerinden biridir. Din ve vicdan özgürlüğünün bir teminatıdır. İkincisi tahminen de temel hakların sonlandırılması sürecinde en değerli konulardan biri. Temel hak ve özgürlükler lakin kanunla sonlandırılır. Ne üniversitelerde ne duruşma salonunda ne kamu kurumlarında başörtülü bulunulamayacağına dair rastgele bir kanun yoktur. Kanun temelinde burada bir ihlal vardır.’ O kararla birlikte Anayasa Mahkemesi hem laikliğe ait bakış açısını ferdi müracaat yerinde radikal bir biçimde değiştirmiş oldu tıpkı vakitte ferdî müracaatta başörtüsü ile ilgili hayli kıymetli dönüm noktası sayılabilecek bir karar verdi. Bu sonucu diğer kararlar takip etti. Üniversitede bir öğrencinin başörtüsünden dolayı atılmasını ve devamında aldığı kredilerin istenmesi niçiniyle müracaatına Anayasa Mahkemesi birebir tespitleri yaparak ihlal kararına ulaştı. Bir öbür kararda devlet kurumundan başörtülü olduğu öne sürülen nedeni ile atılan müracaat kararında açıkça bir ihlal gördü. Bütün bu kararların bir kısmında şunu söylemiş oldu. Anayasa Mahkemesi dedi ki ‘Başörtülü bir kişinin bu türlü duruşma salonundan çıkarılması bir ayrımcılık teşkil eder. Ayrımcılık yasasının da ihlalidir. Bu inanç temelinde ayrımcılık oluşturur. Anayasaya bu tarafıyla de alışılmamıştır.”
Anayasa Mahkemesi’nin son 10 yılda, ferdi hak ve özgürlüklerin korunması ismine kıymetli kararlar aldığının altını çizen Arslan, “Sadece başörtüsü konusunda değil, Anayasa Mahkemesi bilhassa son 10 yılda benimsediği hak eksenli yaklaşımla yaşama hakkından söz özgürlüğüne kadar, adil yargılanma hakkından örgütlenme özgürlüğüne kadar, özel hayata hürmet hakkından mülkiyet hakkına kadar bütün anayasal hak ve özgürlüklerle ilgili bu hak ve özgürlükleri teminata alan epeyce kıymetli kararlar verdi ve vermeye devam ediyor. Buradan baktığımızda Anayasa Mahkemesi, anayasal üstünlüğü prensibini hayata geçiren, varlık sebebi olan temel hak ve özgürlükleri koruyan bir mahkeme olarak yoluna devam etmektedir.” dedi.
Konuşmaların akabinde Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan’ın oturum başkanlığında Anayasa Mahkemesi Üyesi Yıldız Seferinoğlu, Anayasa Mahkemesi Üyesi Prof. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez’in iştirakiyle panel gerçekleştirildi.
Paneli, Rize Valisi Kemal Çeber, Anayasa Mahkemesi Üyesi Sayın İnce, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yusuf Yılmaz ile epey sayıda davetli ve hukuk öğrencisi izledi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Anayasa Mahkemesi (AYM) Lideri Zühtü Arslan, “Sadece başörtüsü konusunda değil, Anayasa Mahkemesi bilhassa son 10 yılda benimsediği hak eksenli yaklaşımla yaşama hakkından söz özgürlüğüne kadar, adil yargılanma hakkından örgütlenme özgürlüğüne kadar, özel hayata hürmet hakkından mülkiyet hakkına kadar bütün anayasal hak ve özgürlüklerle ilgili bu hak ve özgürlükleri teminata alan fazlaca kıymetli kararlar verdi ve vermeye devam ediyor.” dedi.
Arslan, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Kongre Merkezi’nde düzenlenen “Anayasa Mahkemesinin Temel Hakların Korunmasındaki Rolü” temalı panelin açılışında yaptığı konuşmada, anayasaların bir yandan yönetenlerin kullandığı gücü ve hudutlarını belirleyen, öbür yandan da yönetilenlerin temel hak ve özgürlüklerini teminata alan üstün ve bağlayıcı kurallar bütünü olduğunu belirtti.
Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra anayasa mahkemelerinin kurulmaya başlandığını tabir eden Arslan, Türkiye’de anayasa yargısı fikrinin birinci vakit içinderda Ziya Gökalp’in cumhuriyet kurulmadan evvel yazdığı “Yüce Mahkeme” isimli makalesinde yer aldığını kaydetti.
Arslan, emsal kanıların daha sonraki kırk yıl boyunca vakit zaman birtakım anayasa hukukçuları ve yargı mensupları tarafınca lisana getirildiğini, Anayasa Mahkemesinin kurulmasının anayasal sistemde yaşanan değişikliğin akabinde 1962 yılında gerçekleştiğini aktardı.
– “Anayasa Mahkemesi hak eksenli bir yapıya hakikat evrilmiştir”
Arslan, Anayasa Mahkemesi tarihinin birinci 50 yıl ve son 10 yıl diye ikiye ayrılmasının yanlış olmayacağını söz ederek, “Bu yalnızca bakılırsav alanında meydana gelen değişiklik değil, bununla birlikte mahkemenin geçirdiği paradigmatik dönüşümden ötürüdır. Zira son 10 yılda Anayasa Mahkemesi sahiden birinci 50 yıla hakim olan paradigmanın değişmesine tanıklık etmiştir. Anayasa Mahkemesi ideolojik eksenli bir yapıdan hak eksenli bir yapıya yanlışsız evrilmiştir.” diye konuştu.
Anayasa mahkemelerinin en temel nazaranvinin hak ve özgürlükleri korumak olduğunu vurgulayan Arslan, şu biçimde devam etti:
“Anayasa Mahkemesi elbette anayasanın üstünlüğünü sağlamakla vazifelidir ancak son kertede görevi bireylerin bilhassa devlet otoritesi karşısında zayıf olan bireylerin hak ve özgürlüklerini teminat altına almaktır. Özgürlüklerin temel bu yaklaşıma bakılırsa sınırlandırılmaları istisnadır. O yüzden yapılması gereken bir özgürlük, hak ihlali var ise Anayasa Mahkemesi bunu tespit etmeli ve ihlali gidermelidir. Kişisel müracaatlar kabul edildikten daha sonra biroldukça sonucunda da bu yaklaşımın Anayasa Mahkemesinin kararlarına hakim olması gerektiğini açıkça söz etmiştir. Anayasanın kararları özgürlükçü yorumlandığında, hak eksenli yorumlandığında lakin fonksiyonlarını yerine getireceğini net bir biçimde Anayasa Mahkemesi kararlarında tabir etmiştir.”
Zühtü Arslan, Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatın getiriliş hedefinin temel hak ve özgürlüklerin daha âlâ korunmasını sağlamak ve bu suretle Türkiye aleyhine AİHM’ye yapılan müracaat sayısını azaltmak olduğuna işaret ederek, “Türkiye’de yakın vakte kadar, 10 yıl öncesine kadar bir başörtüsü sorunumuz vardı. Üniversitelerde başörtüsü ile eğitim görmek yasaktı ve Anayasa Mahkemesi maalesef kararları ile bu yasağı tahkim edici, meşrulaştırıcı bir fonksiyon görmüş. 1989 yılından itibaren başlayan süreçte evvel başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik bir yasal düzenleme laikliğe ters olduğu sebebi öne sürülerek iptal edilmişti. Dahası bir yoruma dayalı yasak tahkim edilmişti. Nihayet 2008 yılında bir anayasa değişikliği başörtüsünü özgür bırakmaya yönelik yapılan bir anayasa değişikliği bir daha Anayasa Mahkemesi tarafınca iptal edilmişti.” dedi.
Bütün bunların öne sürülen sebebinin ideoloji eksenli bir yorumla yapılan laiklik unsuru olduğunu tabir eden Arslan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Yani Anayasa Mahkemesi laikliği temel hak ve özgürlüklerin aslında tam karşısında konumlandırmıştı. Temel hak ve özgürlükler karşısında laikliğin yıpratılmaması gerektiğini söz etmişti. Hatta söz tam da şöylekiydi; ‘Laiklik prensibi özgürlüklere kıydırılamayacak kadar bedelli bir unsurdur.’ Hiç kuşkusuz laiklik anayasamızın kimliğini oluşturan temel unsurlardan biridir ancak bu yaklaşım yanlıştır. Zira laiklik Anayasa Mahkemesinin sonrasındasında yaptığı yorumlarda ortaya çıktı. Hak eksenli kavramla bu ilkeyi yorumladı ve dedi ki; ‘Laiklik temel hak ve özgürlüklerin karşısında değildir, yanındadır. Sonlandırılması için kullanılan bir münasebet değildir. Tam bilakis garantiye alan, onu koruyan bir unsurdur. Bunu nasıl yaptı Anayasa Mahkemesi? 2012 yılından başlayarak yaptı. Evvel Kur’an-ı Kerim ve siyer derslerinin okullarda seçmeli ders olarak okutulmasını önnazarann kanun değişikliğini denetledi ve bunun anayasaya uygun olduğuna ve birinci kere bu kararla Anayasa Mahkemesi, laiklik unsurunun özgürlükçü yorumunu yaptı. Hak eksenli yorumunu yaptı. Laikliğin bilhassa din ve vicdan özgürlüğünün, din eğitiminin, öğretiminin bir teminatı olduğunu tabir etti.”
– Anayasa Mahkemesi’nin 2014’te avukat Tuğba Arslan için verdiği karar
AYM Lideri Arslan, başörtüsü niçiniyle duruşmaya alınmadığı için ferdi müracaatta bulunan avukat Tuğba Arslan hakkında Anayasa Mahkemesinin 2014’te verdiği karara ait şunları söylemiş oldu:
“Anayasa Mahkemesi tarihinin, yalnızca Türkiye anayasa tarihinin değil, dünya yargı anayasa tarihinin en kıymetli kararlarından birisidir. 11 Aralık 2013, Ankara’da boşanma davasında avukat başörtülü salona giriyor. Hakim ‘böyle siz avukatlık yapamazsınız. Zira AİHM ve Anayasa Mahkemesi sonucu var.’ diyor. ‘Başörtüsünün laiklik unsuruna ters kararları varken siz burada başörtüsüyle bulunmazsınız.’ diyor. Avukatı duruşma salonundan çıkarıyor. Avukat Anayasa Mahkemesine gidiyor. Anayasa Mahkemesi epey kıymetli kararlar veriyor. Birkaçını söyleyeyim. Diyor ki ‘Laiklik temel hak ve özgürlüklerin garantilerinden biridir. Din ve vicdan özgürlüğünün bir teminatıdır. İkincisi tahminen de temel hakların sonlandırılması sürecinde en değerli konulardan biri. Temel hak ve özgürlükler lakin kanunla sonlandırılır. Ne üniversitelerde ne duruşma salonunda ne kamu kurumlarında başörtülü bulunulamayacağına dair rastgele bir kanun yoktur. Kanun temelinde burada bir ihlal vardır.’ O kararla birlikte Anayasa Mahkemesi hem laikliğe ait bakış açısını ferdi müracaat yerinde radikal bir biçimde değiştirmiş oldu tıpkı vakitte ferdî müracaatta başörtüsü ile ilgili hayli kıymetli dönüm noktası sayılabilecek bir karar verdi. Bu sonucu diğer kararlar takip etti. Üniversitede bir öğrencinin başörtüsünden dolayı atılmasını ve devamında aldığı kredilerin istenmesi niçiniyle müracaatına Anayasa Mahkemesi birebir tespitleri yaparak ihlal kararına ulaştı. Bir öbür kararda devlet kurumundan başörtülü olduğu öne sürülen nedeni ile atılan müracaat kararında açıkça bir ihlal gördü. Bütün bu kararların bir kısmında şunu söylemiş oldu. Anayasa Mahkemesi dedi ki ‘Başörtülü bir kişinin bu türlü duruşma salonundan çıkarılması bir ayrımcılık teşkil eder. Ayrımcılık yasasının da ihlalidir. Bu inanç temelinde ayrımcılık oluşturur. Anayasaya bu tarafıyla de alışılmamıştır.”
Anayasa Mahkemesi’nin son 10 yılda, ferdi hak ve özgürlüklerin korunması ismine kıymetli kararlar aldığının altını çizen Arslan, “Sadece başörtüsü konusunda değil, Anayasa Mahkemesi bilhassa son 10 yılda benimsediği hak eksenli yaklaşımla yaşama hakkından söz özgürlüğüne kadar, adil yargılanma hakkından örgütlenme özgürlüğüne kadar, özel hayata hürmet hakkından mülkiyet hakkına kadar bütün anayasal hak ve özgürlüklerle ilgili bu hak ve özgürlükleri teminata alan epeyce kıymetli kararlar verdi ve vermeye devam ediyor. Buradan baktığımızda Anayasa Mahkemesi, anayasal üstünlüğü prensibini hayata geçiren, varlık sebebi olan temel hak ve özgürlükleri koruyan bir mahkeme olarak yoluna devam etmektedir.” dedi.
Konuşmaların akabinde Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan’ın oturum başkanlığında Anayasa Mahkemesi Üyesi Yıldız Seferinoğlu, Anayasa Mahkemesi Üyesi Prof. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez’in iştirakiyle panel gerçekleştirildi.
Paneli, Rize Valisi Kemal Çeber, Anayasa Mahkemesi Üyesi Sayın İnce, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yusuf Yılmaz ile epey sayıda davetli ve hukuk öğrencisi izledi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.