amerikali
Üye
Deniz 10 yaşındaydı. Bilgisayarda vakit geçirmeyi seviyor ve çeşitli oyunlar oynuyordu. Bu oyunların içeriğinde şiddet, endişe üzere temalar yer alsa da Deniz buna aldırış etmiyor hatta bu durumdan keyif alıp oynamaya devam ediyordu.
Fakat akşam olduğunda bu yaptığı şey onun için bir kabusa dönüşüyor ve epeyce fazla korkmaya başlıyordu. Uyku saati geldiğinde tek başına o odada uymak istemiyor ve bunu engellemek için elinden geleni yapıyordu.
-Anne benimle bir arada uyu, korkuyorum yalnız uyumaktan, diyerek annesini kendisiyle bir arada uyumaya ikna etmeye çalışıyor hatta ağlıyordu. Annesi kimi birtakım bu duruma fazlaca üzüldüğünden Deniz uyuyana kadar yanında kalıyor birtakım birtakımda bu duruma alışmasın diye –Kocaman adam oldun. Tek başına uyuyabilirsin diyerek onu cesaretlendirdiğini düşünüp karanlıkta yapayalnız bırakıyordu.
Bu dehşetle baş etmeye çalışan Deniz gece boyunca kendiyle gayret ediyor ve kabus bitsin diye dua ediyordu.
Lakin güneşin doğuşuyla kabus bittiğinde kendini inançta hissediyor ve gece hissettiklerini unutarak kendisini korkutan şeylere geri dönüyordu.
Çocuk nasıl düşünür?
Endişe herkese has fakat her yaş devri için form değiştirici durumdadır. Kimi çocuklar karanlıktan, yalnızlıktan, dışlanmaktan, gökgürültüsü ya da hayvanlardan korkarken kimi çocuklar ise arkadaş edinememekten, başarılı olamamaktan ya da sevdiği birini kaybetmekten korkar. İşte tüm bu kaygı çeşitleri her yaş devri için farklı seyreder ve şayet gerçek yaklaşım gösterilmezse büsbütün geçmez, yalnızca biçim değiştirir.
Kıssa de Deniz gün içerisinde oynadığı şiddet ve endişe içerikli oyunları akşam uyku saati geldiğinde zihninde gerçeğe dönüştürüyordu. Bu da birlikteinde karanlık korkusu ve uyku problemleri üzere sorunlara yol açıyordu. Deniz’in annesi ise farkında olmadan Deniz’in bu korkusunu yanlış yaklaşımlarla besliyor ve ortada nitekim korkulacak bir şey olduğuna inandırıyordu. Deniz annesinin uyuyana kadar yanında kalmasını istiyor, annesinin ise –Tamam ben yanındayım, korkacak bir şey yok, demesiyle çocuğun korkusu derinleşiyordu.
Nasıl mı?
Deniz ‘’ Annem -ben buradayım korkma dedi, yani annem olmadığı vakit içinderda bana ziyan verecek bir şey var. Benim korktuğum şeyler gerçek’’ biçiminde düşünür. Çocuk bu türlü düşündüğünde daima yalnız uyumaktan kaçınır ve annesini daima yanında ister. Annesinin kimi birtakım yanında kalması kimi kimide kalmaması ise çocuğun bu durumu aşmasına asla yardımcı olmadığı üzere öteki sorunlar yaşamasına da yol açar. Ebeveynlerinin yanlış tavırlarıyla korkusu beslenen çocuk, ileriki vakit içinderda dert seviyesi yüksek, öz benlik algısı düşük ve insan bağlantıları sıkıntılı bir bireye dönüşür. bu biçimde bir durumda dehşet büsbütün geçmez ya da hafifçelemez yalnızca yaş ilerledikçe şartlara nazaran değişmeye başlar.
Neler yapabilirsiniz?
•Öncelikle korkmanın doğal bir aksiyon olduğunu aklınızdan çıkarmayın ve bunu düşünerek çocuğunuza yaklaşın. Öyküde ki anne üzere ‘Kocaman adam oldun ‘ ya da ‘Erkek adam korkar mı?’ vb. olumsuz sözleri kullanırsanız çocuğun yargılanmış ve küçümsenmiş hissetmesine yol açarsunuz. Bu yüzden bu biçimde yanlışlı cümleler yerine ‘Anlıyorum korkuyorsun fakat seni korkutan şeylerden uzak kalmayı da denemiyorsun. bir süre bunu denemen gerekir. Evet seni hayli seviyorum ancak her seferinde sen uyuyana kadar başında bekleyemem. Endişeni yenmenin bir yolunu bulman gerekir. Daima başında beklersem ya da senle bir arada uyursam sen hiç bir vakit endişeni yenemezsin. Bu yüzden bu süreci azaltarak devam edeceğiz. Birinci gün sen uyuyana kadar, öbür gün ise 30 dakika ve her günü 5 dakika azaltarak bir hafta ortasında tamamlayacağız. Ve daha sonrasında artık beni uyurken yanına çağırmayacaksın. aslına bakarsanız o vakte kadar sende seni korkutan şeylerden uzak kalırsan endişeni daha çabuk yenersin. ’ diyebilirsiniz. Bu irtibat halinde çocuğunuza vermiş olduğunuz bildiri, kaygıyı çocuğun yanlış aksiyonlar doğrultusunda kendisinin var ettiğini (vazgeçemediği şiddet oyunları), bunun kararında aşikâr bir süre yanında kalarak ona kıymet verdiğinizi (bir hafta mühletle uyku anında yanında olmanız) ve çabucak sonrasında kendisinin bu meseleyle gayret ederek tahlil yollarını araması gerektiğini (korkusuyla yalnız yüzleşmesi) iletmektir.
•kimi vakit çocuklar öğütlerden çok öykülere odaklanırlar ve bu öykülerden iletiler alırlar. İçinde bulunduğunuz duruma mahsus öyküler yoksa baş etme marifeti için örnekler üzerinden ilerleyin. Üstteki anlatımınızı destekleyecek örnekler verin ve sorular sorun. Örneğin köpekten korkan birini bir odaya kapatırsan o kişi ne hisseder birinci gün? sonrasındasında ki günler o köpeği sevip okşayana, kucağına alana kadar oda da köpekle yaşaması gerektiği söylenirse ne yapar? Birkaç gün geçtikten daha sonra birebir odada köpekle yaşayan kişinin korkusu azalır mı? Başlarda korktuğu üzere olur mu korkusu? Pekala köpeğe alışır mı vakit içinde? birlikte vakit geçirdikçe sever mi o köpeği? Köpeğin kendisine ziyan vermediğini yalnızca sevilmek istediğini gördüğünde boş yere bu kadar vakit korktuğunu anlar mı? Ve sonunda köpek korkusunu yener mi? üzere sorular sorarsanız çocuğun hem bilişsel maharetlerini geliştirir tıpkı vakitte endişenin basamaklarını ve tahlilin nasıl gerçekleştiğini dolaylı öğretmiş olursunuz.
•Kaygılarını kendisinin üzerinden değil farklı isimler ve farklı endişeleri kullanarak öyküler anlatın ya da örnekler sunun. Aksi biçimde sizi dikkate almaz ve bu durum aranızda irtibat sorunu oluşturur. Zira anne ve babalar çocuklara bakılırsa daima öğütler verir ve artık öğüt duymak istemezler.
•Kendinizi korkusuzda göstermeyin. Kendi kaygılarınızı çocuklarınızın endişeleri olmasa bile niçinleriyle birlikte anlatabilirsiniz. Kimi yetişkinin yükseklik korkusu, böcek korkusu, yalnız kalamama ya da tek başına uyuyamama korkusu vb. çeşitleri vardır. Çocuğa karanlıktan korkma deyip karanlıktan korkan ebeveynin söyleyecekleri ne kadar tesirli olabilir. Bu çocuğun ebeveyne güvenmemesine ve yaşadığı dehşetin daha fazlaca artmasına yol açar. Zira çocuğa bakılırsa annesi yada babası karanlıktan korkarken ancak korkmuyor üzere davranarak palavra söylerken ve çok vakit bu korkusunu yenememişken kendisinin de hiç bir vakit yenemeyeceği inancını doğurur. O yüzden gerçeği söyleyin ve kâfi açıklamalar yapın. ‘Çocuktur anlamaz, geçer ‘demeyin. Sizde geçti mi? Hayır.
Fakat akşam olduğunda bu yaptığı şey onun için bir kabusa dönüşüyor ve epeyce fazla korkmaya başlıyordu. Uyku saati geldiğinde tek başına o odada uymak istemiyor ve bunu engellemek için elinden geleni yapıyordu.
-Anne benimle bir arada uyu, korkuyorum yalnız uyumaktan, diyerek annesini kendisiyle bir arada uyumaya ikna etmeye çalışıyor hatta ağlıyordu. Annesi kimi birtakım bu duruma fazlaca üzüldüğünden Deniz uyuyana kadar yanında kalıyor birtakım birtakımda bu duruma alışmasın diye –Kocaman adam oldun. Tek başına uyuyabilirsin diyerek onu cesaretlendirdiğini düşünüp karanlıkta yapayalnız bırakıyordu.
Bu dehşetle baş etmeye çalışan Deniz gece boyunca kendiyle gayret ediyor ve kabus bitsin diye dua ediyordu.
Lakin güneşin doğuşuyla kabus bittiğinde kendini inançta hissediyor ve gece hissettiklerini unutarak kendisini korkutan şeylere geri dönüyordu.
Çocuk nasıl düşünür?
Endişe herkese has fakat her yaş devri için form değiştirici durumdadır. Kimi çocuklar karanlıktan, yalnızlıktan, dışlanmaktan, gökgürültüsü ya da hayvanlardan korkarken kimi çocuklar ise arkadaş edinememekten, başarılı olamamaktan ya da sevdiği birini kaybetmekten korkar. İşte tüm bu kaygı çeşitleri her yaş devri için farklı seyreder ve şayet gerçek yaklaşım gösterilmezse büsbütün geçmez, yalnızca biçim değiştirir.
Kıssa de Deniz gün içerisinde oynadığı şiddet ve endişe içerikli oyunları akşam uyku saati geldiğinde zihninde gerçeğe dönüştürüyordu. Bu da birlikteinde karanlık korkusu ve uyku problemleri üzere sorunlara yol açıyordu. Deniz’in annesi ise farkında olmadan Deniz’in bu korkusunu yanlış yaklaşımlarla besliyor ve ortada nitekim korkulacak bir şey olduğuna inandırıyordu. Deniz annesinin uyuyana kadar yanında kalmasını istiyor, annesinin ise –Tamam ben yanındayım, korkacak bir şey yok, demesiyle çocuğun korkusu derinleşiyordu.
Nasıl mı?
Deniz ‘’ Annem -ben buradayım korkma dedi, yani annem olmadığı vakit içinderda bana ziyan verecek bir şey var. Benim korktuğum şeyler gerçek’’ biçiminde düşünür. Çocuk bu türlü düşündüğünde daima yalnız uyumaktan kaçınır ve annesini daima yanında ister. Annesinin kimi birtakım yanında kalması kimi kimide kalmaması ise çocuğun bu durumu aşmasına asla yardımcı olmadığı üzere öteki sorunlar yaşamasına da yol açar. Ebeveynlerinin yanlış tavırlarıyla korkusu beslenen çocuk, ileriki vakit içinderda dert seviyesi yüksek, öz benlik algısı düşük ve insan bağlantıları sıkıntılı bir bireye dönüşür. bu biçimde bir durumda dehşet büsbütün geçmez ya da hafifçelemez yalnızca yaş ilerledikçe şartlara nazaran değişmeye başlar.
Neler yapabilirsiniz?
•Öncelikle korkmanın doğal bir aksiyon olduğunu aklınızdan çıkarmayın ve bunu düşünerek çocuğunuza yaklaşın. Öyküde ki anne üzere ‘Kocaman adam oldun ‘ ya da ‘Erkek adam korkar mı?’ vb. olumsuz sözleri kullanırsanız çocuğun yargılanmış ve küçümsenmiş hissetmesine yol açarsunuz. Bu yüzden bu biçimde yanlışlı cümleler yerine ‘Anlıyorum korkuyorsun fakat seni korkutan şeylerden uzak kalmayı da denemiyorsun. bir süre bunu denemen gerekir. Evet seni hayli seviyorum ancak her seferinde sen uyuyana kadar başında bekleyemem. Endişeni yenmenin bir yolunu bulman gerekir. Daima başında beklersem ya da senle bir arada uyursam sen hiç bir vakit endişeni yenemezsin. Bu yüzden bu süreci azaltarak devam edeceğiz. Birinci gün sen uyuyana kadar, öbür gün ise 30 dakika ve her günü 5 dakika azaltarak bir hafta ortasında tamamlayacağız. Ve daha sonrasında artık beni uyurken yanına çağırmayacaksın. aslına bakarsanız o vakte kadar sende seni korkutan şeylerden uzak kalırsan endişeni daha çabuk yenersin. ’ diyebilirsiniz. Bu irtibat halinde çocuğunuza vermiş olduğunuz bildiri, kaygıyı çocuğun yanlış aksiyonlar doğrultusunda kendisinin var ettiğini (vazgeçemediği şiddet oyunları), bunun kararında aşikâr bir süre yanında kalarak ona kıymet verdiğinizi (bir hafta mühletle uyku anında yanında olmanız) ve çabucak sonrasında kendisinin bu meseleyle gayret ederek tahlil yollarını araması gerektiğini (korkusuyla yalnız yüzleşmesi) iletmektir.
•kimi vakit çocuklar öğütlerden çok öykülere odaklanırlar ve bu öykülerden iletiler alırlar. İçinde bulunduğunuz duruma mahsus öyküler yoksa baş etme marifeti için örnekler üzerinden ilerleyin. Üstteki anlatımınızı destekleyecek örnekler verin ve sorular sorun. Örneğin köpekten korkan birini bir odaya kapatırsan o kişi ne hisseder birinci gün? sonrasındasında ki günler o köpeği sevip okşayana, kucağına alana kadar oda da köpekle yaşaması gerektiği söylenirse ne yapar? Birkaç gün geçtikten daha sonra birebir odada köpekle yaşayan kişinin korkusu azalır mı? Başlarda korktuğu üzere olur mu korkusu? Pekala köpeğe alışır mı vakit içinde? birlikte vakit geçirdikçe sever mi o köpeği? Köpeğin kendisine ziyan vermediğini yalnızca sevilmek istediğini gördüğünde boş yere bu kadar vakit korktuğunu anlar mı? Ve sonunda köpek korkusunu yener mi? üzere sorular sorarsanız çocuğun hem bilişsel maharetlerini geliştirir tıpkı vakitte endişenin basamaklarını ve tahlilin nasıl gerçekleştiğini dolaylı öğretmiş olursunuz.
•Kaygılarını kendisinin üzerinden değil farklı isimler ve farklı endişeleri kullanarak öyküler anlatın ya da örnekler sunun. Aksi biçimde sizi dikkate almaz ve bu durum aranızda irtibat sorunu oluşturur. Zira anne ve babalar çocuklara bakılırsa daima öğütler verir ve artık öğüt duymak istemezler.
•Kendinizi korkusuzda göstermeyin. Kendi kaygılarınızı çocuklarınızın endişeleri olmasa bile niçinleriyle birlikte anlatabilirsiniz. Kimi yetişkinin yükseklik korkusu, böcek korkusu, yalnız kalamama ya da tek başına uyuyamama korkusu vb. çeşitleri vardır. Çocuğa karanlıktan korkma deyip karanlıktan korkan ebeveynin söyleyecekleri ne kadar tesirli olabilir. Bu çocuğun ebeveyne güvenmemesine ve yaşadığı dehşetin daha fazlaca artmasına yol açar. Zira çocuğa bakılırsa annesi yada babası karanlıktan korkarken ancak korkmuyor üzere davranarak palavra söylerken ve çok vakit bu korkusunu yenememişken kendisinin de hiç bir vakit yenemeyeceği inancını doğurur. O yüzden gerçeği söyleyin ve kâfi açıklamalar yapın. ‘Çocuktur anlamaz, geçer ‘demeyin. Sizde geçti mi? Hayır.