amerikali
Üye
herkesin hayatında vakit zaman gerilimli anlar olmuştur. Kimi insan gerilimle daha düzgün baş ederken; kimi için gerilim, kaygılı bir hayaldir. Bu yazımızda çocuk ve ergenler kapsamında gerilim kavramına değineceğiz. Gelişimsel psikopatoloji alanında stresörler yani gerilim verici uyarıcılar değerli bir rol oynamaktadır. Çocuk ve ergen psikopatolojilerinde, içe yönelim (anksiyete, depresyon vb) ve dışa yönelim (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, zıt olma karşı gelme bozukluğu vb.) problemlerinin ortaya çıkışında ve devam etmesinde çevresel stresörlerin rolü vardır. Stresörler, genetik yatkınlıkla etkileşime girerek, çocukların ve ergenlerin ruhsal sıkıntılarına yol açabilir. Çocukların ve ergenlerin stresörlerle ilgili “duygularını düzenleme becerileri” psikopatoloji gelişimi için gözetici bir faktördür. Çocuklar bir epey kaynak niçiniyle gerilim yaşayabilirler. Gerilim, çocuktan çocuğa, çocuğun gelişim düzeyine ve çocuğun evvelki hayat tecrübelerine nazaran değişiklik gösterir. Stresörlere karşı ahenk sağlama ve bunların üstesinden gelebilme, büyük ölçüde çocuğun gelişimsel kapasitesine ve baş etme marifetine bağlıdır. Çocuk ne kadar küçük olursa, yeni olayların tesiri o kadar büyük olur. Yaş küçüldükçe çocukların daha kuvvetli ve potansiyel olarak negatif gerilim yaşama olasılıkları artar. Kimi stresörler ise çocuğun günlük ömrünün olağan bir modülüdür ve olumlu tesirlere sahip olabilir. Örneğin bir yüzme yarışına katılan bir çocuk, bunu bir gerilim faktörü olarak görüp daha fazlaca çalışabilir ve bu durum çocuğun motivasyonunu canlı tutabilir. Öte yandan çok gerilim, çocukların yeni durumlara ahenk sağlayabilmeleri üzerinde olumsuz tesirlere sahip olabilir. Yoksulluk ortasında büyüyen, şiddet içeren ortamlarda yaşayan yahut okul ortamlarında zorbalığa maruz kalan çocuklar başka çocuklarla karşılaştırıldığında daha fazla dışsal gerilime maruz kalmaktadır.
Çocuklar Gerilimi Nasıl Tecrübeler ve Buna Nasıl Ahenk Sağlar?
Kronik stresörler (sevilen birinin kaybı, aileden uzakta yaşamak vb.) beynin kimyasını ve fonksiyonunu değiştirerek, hastalıklara karşı direnci azaltarak çocuklar üzerinde ziyanlı tesirlere sahip olabilir. Yapılan araştırmalara nazaran çocukların gerilime gösterdikleri reaksiyon yetişkin yansılarından daha ağırdır, tüm bedeni kaplar. Gerilim kimi vakit açık bir fizikî reaksiyon olarak ortaya çıkar örneğin ağlama, öfke patlamaları, vurma, mastürbasyon yapma, altına kaçırma üzere. Bu davranışlar aslında çocuğun gerilimli olayla baş etme ve kendince bu olayları yönetme halidir. örneğin annesi işe giderken ağır terk edilme hisleri yaşayan çocuk bu stresöre reaksiyon olarak ağlama reaksiyonu gösterebilir. Çocukların yaşı büyüdükçe bilişsel sorun çözme seviyesi artacağından fizikî yansıların de nispeten azalmasını bekleriz. Yapılan bir gözden geçirme çalışmasında gerilim ve ruh sıhhati problemleri içindeki bağda “cinsiyet”in kolaylaştırıcı tesiri olduğu ortaya konmuştur. Rastgele bir stresörle karşılaşıldığında erkeklerde daha epey dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranım sıkıntıları üzere dışa yönelim problemleri görülürken bayanlarda anksiyete, toplumsal fobi, depresyon üzere içe yönelim problemleri görülür. beraberinde karşılaşılan stresörün niteliği de cinsiyete nazaran değişmektedir. Erkekler yoksulluk, boşanma ve istismara maruz kaldıklarında, kadınlarsa şiddete ve felakete maruz kaldığında daha ağır gerilim deneyimlerler. Anksiyete, depresyon, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, karşı olma zıt gelme bozukluğu tanısı alan çocuklarla yapılan bir epey araştırmaya göre bu meseleler üzerinde ebeveynin çocuk yetiştirme tavrı ve aile fonksiyonlarının tesiri vardır. Ebeveynin davranışları, çocukların davranışları üzerinde belirleyicidir. Örneğin reddedici davranışlar sergileyen bir ebeveynin çocuğunun benlik hürmeti düşebilir bu niçinle çocuk stresörlerle gereğince uygun baş edemeyebilir. Psikiyatri ünitelerine başvuran çocuklar ve aileleriyle birebir görüşmeler yapıldığında, bu çocukların ailelerinin birer yansıması olduğu görülür. Anne babayı her biçimde model alan çocuk, anne babanın gerilimle baş etme biçimini da model alır. Özetle çocuk ve ergenler de tıpkı yetişkinler üzere epey sayıda gerilime maruz kalırlar. Her ne kadar kimi esirgeyici faktörlere sahip olanlar şanslı olsa da bu durum bütün çocuk ve ergenler için geçerli değildir, sıklıkla bu stresörlerden olumsuz etkilenen çocuklar hayatlarının ileriki devirlerinde psikopatolojiye dönüşecek yaşantılar deneyimlerler.
Çocuklar Gerilimi Nasıl Tecrübeler ve Buna Nasıl Ahenk Sağlar?
Kronik stresörler (sevilen birinin kaybı, aileden uzakta yaşamak vb.) beynin kimyasını ve fonksiyonunu değiştirerek, hastalıklara karşı direnci azaltarak çocuklar üzerinde ziyanlı tesirlere sahip olabilir. Yapılan araştırmalara nazaran çocukların gerilime gösterdikleri reaksiyon yetişkin yansılarından daha ağırdır, tüm bedeni kaplar. Gerilim kimi vakit açık bir fizikî reaksiyon olarak ortaya çıkar örneğin ağlama, öfke patlamaları, vurma, mastürbasyon yapma, altına kaçırma üzere. Bu davranışlar aslında çocuğun gerilimli olayla baş etme ve kendince bu olayları yönetme halidir. örneğin annesi işe giderken ağır terk edilme hisleri yaşayan çocuk bu stresöre reaksiyon olarak ağlama reaksiyonu gösterebilir. Çocukların yaşı büyüdükçe bilişsel sorun çözme seviyesi artacağından fizikî yansıların de nispeten azalmasını bekleriz. Yapılan bir gözden geçirme çalışmasında gerilim ve ruh sıhhati problemleri içindeki bağda “cinsiyet”in kolaylaştırıcı tesiri olduğu ortaya konmuştur. Rastgele bir stresörle karşılaşıldığında erkeklerde daha epey dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranım sıkıntıları üzere dışa yönelim problemleri görülürken bayanlarda anksiyete, toplumsal fobi, depresyon üzere içe yönelim problemleri görülür. beraberinde karşılaşılan stresörün niteliği de cinsiyete nazaran değişmektedir. Erkekler yoksulluk, boşanma ve istismara maruz kaldıklarında, kadınlarsa şiddete ve felakete maruz kaldığında daha ağır gerilim deneyimlerler. Anksiyete, depresyon, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, karşı olma zıt gelme bozukluğu tanısı alan çocuklarla yapılan bir epey araştırmaya göre bu meseleler üzerinde ebeveynin çocuk yetiştirme tavrı ve aile fonksiyonlarının tesiri vardır. Ebeveynin davranışları, çocukların davranışları üzerinde belirleyicidir. Örneğin reddedici davranışlar sergileyen bir ebeveynin çocuğunun benlik hürmeti düşebilir bu niçinle çocuk stresörlerle gereğince uygun baş edemeyebilir. Psikiyatri ünitelerine başvuran çocuklar ve aileleriyle birebir görüşmeler yapıldığında, bu çocukların ailelerinin birer yansıması olduğu görülür. Anne babayı her biçimde model alan çocuk, anne babanın gerilimle baş etme biçimini da model alır. Özetle çocuk ve ergenler de tıpkı yetişkinler üzere epey sayıda gerilime maruz kalırlar. Her ne kadar kimi esirgeyici faktörlere sahip olanlar şanslı olsa da bu durum bütün çocuk ve ergenler için geçerli değildir, sıklıkla bu stresörlerden olumsuz etkilenen çocuklar hayatlarının ileriki devirlerinde psikopatolojiye dönüşecek yaşantılar deneyimlerler.