Dert, Gerilim ve Telaş Nedir?

Korku ve gerilimi azaltmanın on yolu! Anksiyete ve panik ataktan nasıl kurtulursunuz? Gerilim ile baş etmenin faal teknikleri! Dert, gerilim, anksiyete, kaygı, dehşet.. Bu sözleri günlük hayatta yaygın biçimde ve birbirinin yerlerine kullanıyoruz. Yazdığım birinci cümleler Google ve Youtube arama kısmına yazdığım ‘’Kaygı nedir?’’ ‘’Stres nedir?’’ üzere sıradan bir soruyu bulmaya çalıştığım ancak önüme çıkan bahis başlıkları. Temel noktaları anlamadan geçtiğimizde, günlük hayatta yaşadıklarımıza verdiğimiz manalar olduğundan farklı taraflara kayabiliyor. sıradan bir gerilim yaşarken kimi vakit bunu felaketleştirebiliyoruz ya da bilakis ağır bedensel duyumlar yaşasak bile bu duruma katlanmayı ya da kaçınmayı sürdürebiliyoruz. Hakikat manalarının ne olduğunu bilmeden müdahale etmeye çalışmak sonunu kaçınılmaz bir hayal kırıklığı olmasını mümkün kılıyor.

Gerilim, tasa, tasa gerçekte nedir ve ortalarındaki farklar nelerdir?

Gerilim sözü 17. Yüzyılda Latince “estrica”, eski Fransızcada ise “estrece” sözlerinden türemiştir. ‘Felaket, musibet, bela, sıkıntı, üzüntü, elem’ üzere manalarda kullanılmıştır. 18. ve 19. Yüzyılda kavrama yüklenen mana değişmiş ve ‘güç, baskı, zor’ üzere manalarda nesnelere ve insanlara yönelik kullanılmıştır. Gerilimin günlük hayatımızdaki karşılığı ise, kişinin toplumsal ömründe karşılaştığı yeni ve gerçek durumlar karşısında ahenk sağlama uğraşıdır. Öteki deyişle, dışarıdan gelen uyaranlara organizmanın (bireyin) vermiş olduğu karşılık denilebilir. Şahısta gerilim oluşturan etmenler ‘stresörler’ olarak tanımlanmaktadır. Yeni işe başlamak, yapılmak istenen şeylerin yapılmaması, aile bireylerinin sıhhat meseleleri, okul imtihanları, akran bağları vs. günlük hayatta yaygın karşılaştığımız stresörlerdendir. Kalp atışında hızlanma, ağız kuruması, titreme, çok terleme, iştah bozukluğu, çeşitli ağrılar, huzursuzluk, dert, bunaltı, yorgunluk ve çökkünlük stresörler karşısında verdiğimiz ve durumla başa çıkmak için gösterdiğimiz birtakım reaksiyonlardır. Gerilim yaygın olarak olumsuz manalarda kullanılsa da olumlu tarafları da vardır. Vücudumuz gerilime karşı doğal bir reaksiyona sahiptir, az ölçüde gerilim sağlıklı hatta motive edicidir. yararlı gerilim, manisi aşmak, sorun çözmek için gerekli olan bedensel ve ruhsal güçlerin toplamından oluşan bir güdüdür.

Dert (anksiyete) ise çoklukla yaklaşmakta olduğu hissedilen lakin bilinmeyen ve anlaşılmayan gelecekteki tehlikeye karşı geliştirilen histir. Tehlikeyi beklemekte olmanın verdiği tetikte olma hali, huzursuzluk ve gerginlik hissi hakimdir. Süregiden bir reaksiyondur ve birden fazla vakit kişinin fonksiyonelliğini bozar. Çok yavaşça gerginlik ve tedirginlikten panik derecesine varan değişik yoğunluklarda şahıstan bireye değişim gösterebilmektedir. Gerilim anında yaşadığımız bedensel duyumlar korku hissiyle benzerlik gösterir. Lakin burada dikkat edilmesi gereken nokta gerilim ve tasa içindeki farkı bilmektir. Telaşın klinik tarifleri, uyaranın kendisine karşı verilen anlık yahut gerekli bir tepkiden hayli potansiyel bir negatif uyarana karşı geliştirilen duygusal düşünceye odaklanır. Gerilim daha olgusaldır ve anlık, gerçek taleplerle ilgilidir. Dehşet ve tasa duygusu da birden fazla vakit gerilim ve derde eşlik eder. Bu durumlar başlangıçta birbirlerine epey benzerlik gösterirler. Kalp çarpıntısına ve nefes alma suratının artmasına sebep olur. Kaslar gerilir ve ter damlaları anında belirmeye başlar. Bu hislerin ortak noktası yaklaşmakta olan bir tehlikeye karşı geliştirilmiş duygusal reaksiyonlardır. Dehşet, herkes tarafınca tehlikeli olarak kabul edilen bir duruma karşı yaşanır. Kaygı ise kişinin bir durum kararında oluşabilecek makûs şeyleri düşünmesini içeren bilişsel bir müddetçtir. Gerilimin oluşma sebebi bireyden şahsa ve olaya bakılırsa farklılıklar gösterir. Herbirimiz gerilim ve korkuya farklı biçimde reaksiyon veririz. Kimilerimiz gerilimli durumlar ile başa çıkabilir, sağlıklı bir tavır sergileyebilir ve bu biçimdece duruma adapte olabiliriz. Kimilerimiz ise, az ölçüde gerilim ile karşılaştığında dahi önemli derecede bunalmış hissedebilir. Şayet stresörler ortadan kalktığı biçimde kişinin gerilimi, telaşı, korkusu gitgide artıyor ve bilinmeyen, içten gelen, belgisiz ya da iç çatışmaya dayalı olan bir tehdide karşı gösterilen yansılar oluşuyorsa bu durum tasaya (anksiyete) işaret etmektedir. Anksiyetede ekseriyetle gerçek bir tehlike yoktur. Berbat bir şey olabilir kaygısı tasayı tetikler.

Tasamızı, gerilimimizi azaltmanın ve direktörün birinci adımı vücudumuzun, zihnimizin gösterdiği reaksiyonları fark etmek olacaktır. Farkında olmak ve tüm hissettiklerinizi kabul etmek derdinizi, telaşınızı azaltmak için bir kapı açmış olacaktır.