Abide
Üye
Dominik Cumhuriyeti’nde büyüyen Daniel Santacruz, Karayipler’in en berrak suları kadar mavi olan kendine özgü bir taş olan ve tek bir kaynaktan geldiği bilinen larimar’a çekildiğini hissetti: ülkenin güneybatı kıyısındaki Barahona eyaletindeki bir dağ. Şimdi, 45 yaşındaki şarkıcı-söz yazarı, 2020 albümü “Larimar” için rafında Latin Grammy’ye sahip.
Bir görüntü röportajında “Taşa her zaman aşık oldum” dedi. “Dünyada eşi benzeri yok; sadece Dominik Cumhuriyeti’nde alabilirsiniz.”
Sadece bir şarkının şiirini yazmakla kalmadı – romantik bachata’nın ilk satırı “Gözlerinde yüzmeme izin ver, larimar kadar mavi” olarak tercüme edildi – aynı zamanda onu albümün başlık parçası yaptı. Ve ilham kaynağı olan yarı değerli taşın hikayesini anlatmak için bir belgesel üzerinde çalışıyor.
Zamanını Miami ve Dominik’in başkenti Santo Domingo arasında geçiren Bay Santacruz, “Benim için çok şey ifade ediyor” dedi. “Kültürel kimlik demektir; aşk demektir; iyi enerji, iyi hisler demektir.”
Sadece Dominik Cumhuriyeti’nde bulunan yarı değerli bir taş olan Larimar, ülkenin güneybatı kıyılarındaki Barahona eyaletindeki bir dağdan çıkarılıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Birçok Dominikli için larimar, ülkenin ulusal markasının bir parçası olan vatansever bir sembol haline geliyor. Ardışık yönetimler, 2011’de larimar’ı resmi ulusal taş ilan ederek ve 2018’de yıllık bir Ulusal Larimar Günü kurarak profilini yükseltmeye çalıştılar.
Dominikli mücevher tasarımcıları, taşa artan yerel ilgi gördüklerini ve larimar mücevher ihracatının arttığını söylüyorlar.
Hükümet, taş etrafında daha fazla iş yaratmak istediğini söyledi, ancak önce daha acil bir endişesi var: larimar damarlarını dağın derinliklerine kadar takip eden yüzlerce zanaatkar madencinin güvenliğini artırmak. Nisan ayında iki ölüm meydana geldi ve yetkililerin güvenlik iyileştirmeleri için madeni geçici olarak kapatmasını istedi.
Ülkenin Enerji ve Maden Bakanlığı maden bakan yardımcısı Miguel Ángel Díaz’a göre çalışma planlanmıştı, ancak ölümlerin ardından kapatma takvimi hızlandırıldı. Ağustos 2020’de göreve başlayan Başkan Luis Abinader’in yönetiminin zaten güvenlik endişelerini ele aldığını vurguladı.
Bay Díaz bir görüntülü röportajda “Bu insanların güvenliğini ve çalışma koşullarını iyileştirmemiz gerektiğinin farkındayız” dedi.
23 yaşındaki zanaatkar Onécimo Betances Gómez, Bahoruco’daki atölyesinde larimar’ı şekillendiriyor ve cilalıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Madeni işleten yerel kooperatiflerden birine ait olan bir larimar üreticisi olan Francisco Alberto Gómez, mevcut hükümete maden güvenliğine verdiği önemden dolayı teşekkür ediyor. “Kaçınılmaz olan, yalnızca Tanrı’nın olmasını engelleyebileceği kazalar vardır” dedi.
Ancak larimar zanaatkarları için yerel bir okulun yöneticisi olan Miguel Ángel Féliz, yetkililerin daha fazlasını yapabileceğine inanıyor. Önlemler aldılar ama yeterli olmadı. 1990 yılına kadar madenci olarak çalışan Bay Féliz, “Ölümleri önlemeye yetmediler” dedi.
Daniel Santacruz’un Latin Grammy ödüllü 2020 albümü “Larimar”ın başlık parçası, “Gözlerinde yüzmeme izin ver, larimar gibi mavi.” Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Bir “Dominiklik” Duygusu
Ambasa adlı bir aile mücevher işletmesinde yer alan ikinci kuşaktan 32 yaşındaki Jorelis Caridad, sadece birkaç yıl önce, Dominikli genç kadınların çoğu larimar’ı büyükannelerinin giydiği bir şey olarak düşündüklerini söyledi. Ancak, pandeminin başlarında başlayan güçlü “yerel alışveriş” hareketiyle yoğunlaşan yakın zamanda bir değişim gördüğünü söyledi – akranlarının çoğu Dominik olmanın ne demek olduğunu keşfetmeye başladı.
Bayan Caridad, “Dominikliğimizi ifade ederken sadece sahip olduğumuz şeyleri arıyoruz” dedi.
Larimar bu faturaya uyuyor. 29 yaşındaki mücevher tasarımcısı Mónica Varela, ulusal taşı sergileyen çağdaş parçalar yaratmayı misyon edindiğini söyledi. Ve kolyelerinden birini takan birini gördüğünde, markasının ötesinde bir gurur duygusu hissediyor, çünkü “biz de toprağımızdan bir parça taşıyoruz ve Dominikliler olarak kim olduğumuzu temsil ediyoruz” dedi.
Larimar (lah-ri-MAR olarak telaffuz edilir), on milyonlarca yıl önce su altı volkanik aktivitesi ile oluşan, pektolit adı verilen çeşitli silikat mineralidir. Tek pektolit değil, ancak mavi bir palete sahip olduğu bilinen tek şey – yol boyunca belirli bir mineral karışımını toplayan volkanik kayadaki boşluklara akan hidrotermal sıvıların sonucu. Taşın rengi değişir: Genellikle, mavi ne kadar derinse, parça o kadar nadir ve pahalıdır ve deniz köpüğü beyazı girdaplar, yeşil izler ve hatta bazen paslı kırmızı bir sıçrama ve aynı zamanda bir görünüm gibi görünen desenlere sahip olabilir. biraz dalga gibi.
Dominikli mücevher tasarımcıları, larimar’a artan yerel ilgi gördüklerini ve ihracatın arttığını söylüyor. Burada Mónica Varela tarafından tasarlanan bileklikler larimar süslemelere sahiptir. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Taşın “çok fazla şekli, çok rengi, çok çeşitliliği içine alma” yeteneği, kendi adı altında mücevher tasarlayan Jorelis’in küçük kız kardeşi Joarla Caridad için çekiciliğinin bir parçası. Pool Ring (350 ila 1400 $) olarak adlandırılan imza tasarımlarından biri, ayarın kenarından yüzme havuzunun yüzeyine benzeyen düz bir larimar parçasına kıvrılan küçük gümüş veya altın bir merdivene sahiptir. Bu fikri bir kış Londra’da okurken ve “ülkemin o kristal berraklığında, ılık sularında olmayı özlerken” bulduğunu söyledi.
Jorelis Caridad, taşın suya olan benzerliğinin, plaj tatillerinde hatıra eşyası almak isteyen turistler arasında onu popüler hale getirdiğini söyledi. Çoğunun bir parçaya 200 dolardan daha az harcama yapacağını, gümüş veya altından yapılan üst düzey sürümlerin binlerce dolara satılabileceğini söyledi.
Kuyumcu Joarla Caridad, Santo Domingo’daki Museo Mundo de Ambar’daki mağazasında, Londra’da okurken imza tasarımlarından biri olan Pool Ring’i bulduğunu söyledi. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Larimar yusufçuklarıyla tanınan Santo Domingo merkezli bir mücevher tasarımcısı olan Laura Tosato, turizmin bir gecede kuruduğu 2020’de larimar için yerel talebin artmasına yardımcı olmak için hükümetin tanıtım çabalarına güveniyor. “Bir pandeminin ortasında bir mücevher parçasını kim düşünecekti?” diye sordu. Larimar desenli yüz maskeleri bile satmaya başladı.
Bir düz yıl olan 2020 hariç, son yıllarda larimar mücevher ihracatı hızlandı. ProDominicana olarak bilinen Dominik Cumhuriyeti İhracat ve Yatırım Merkezi, 2021 yılında larimar mücevher ihracatının değerini 12 milyon doların üzerinde tahmin ediyor, 2020’de yaklaşık 7,5 milyon $ ve 2018’de sadece 1,1 milyon $’a yükseldi. ProDominicana’ya göre, bu ihracatın tahmini yüzde 99’u Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti.
Ailesinin atölyesinde Taller de Larimar Vanessa olan César Féliz, larimar ile çalışmayı bağımlı bulduğunu söyledi: “Ne zaman bir iş yapsan, yeni bir şey icat etmek ve bunu nasıl yapabileceğini bulmak istiyorsun.” Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Keşif ve Yeniden Keşif
Larimar olarak bilinecek olan taştan ilk tarihsel söz, 1916’da, şimdi Ulusal Larimar Günü olan 22 Kasım’da, bir rahip tarafından başpiskoposuna yazılan bir mektupta geldi, ancak o zaman madenden çıkarılmadı.
Daha sonra, 1974’te, Barahona Eyaletindeki bir plajda bir taş parçası bulan bir kadın, onu Santo Domingo’daki Miguel Méndez’in sahibi olduğu bir kuyumcuya getirdi.
Şimdi 83 yaşında olan Bay Méndez, Santo Domingo’dan bir telefon görüşmesinde “İlk başta turkuaz olduğunu düşündüm” dedi. Ve taşın denizden geldiğini düşündü. Ancak Barış Gücü gönüllüsü olan Amerikalı bir jeologun yardımıyla Bay Méndez kaynağı buldu: Birkaç mil iç kısımdaki bir dağdan nehir yoluyla seyahat etmişti.
Sonunda, onu pektolit olarak tanımlayan Amerikan müze ve araştırma kompleksi Smithsonian Enstitüsü’ne bir örnek gönderdi. Bay Méndez, kehribar, mercan ve o zamanlar Dominik zanaatkarlarının aşina olduğu diğer malzemelerden daha sert olan taşı öğütmek için ekipman satın almak için Amerika Birleşik Devletleri’ne gittiğini söyledi. Ayrıca, yerlilerin basitçe “mavi taş” dediği şeye, kızının adı olan Larissa’yı İspanyolca deniz kelimesi olan mar ile birleştirerek ünlü bir şekilde bulmuştur. (Bayan Méndez geçen yıl 51 yaşında öldü.)
Bay Méndez, taşın artan popülaritesine şaşırdığını söyledi. Larimar artık dünya çapında tanınıyor” dedi.
Barahona’nın bir belediye bölgesi olan Bahoruco’da, ülkenin gelişen turizm endüstrisinin büyük ölçüde geçtiği kesinlikle ekonominin temel dayanağı haline geldi. Bir hükümet araştırmasına göre, larimar madeninden birkaç mil uzakta bulunan sahil kasabası Bahoruco’da zanaatkarların taşları şekillendirdiği ve cilaladığı 60’tan fazla atölye bulunuyor.
Yaklaşık 20 yıldır Bahoruco’da ustalık yapan César Féliz, larimar ile çalışmayı bir tür bağımlılık olarak nitelendirdi. Yakın tarihli bir telefon görüşmesi sırasında, bir Alman mücevher tasarımcısının siparişiyle, okyanus dalgaları şeklinde ve tek bir taş parçasından kesilmiş bir çift küpe hazırladığını söyledi.
Bay Féliz, “Ne zaman bir iş yapsan, yeni bir şey icat etmek ve onu nasıl yapabileceğinizi bulmak istersiniz” dedi. (Zanaatkar okul yöneticisi Miguel Féliz, onun erkek kardeşidir.)
On yıllar önce, bölge çoğunlukla tarım ve balıkçılığa bağlıydı, ancak yerel yönetim kuruluna liderlik eden larimar üreticisi Bay Gómez’e göre, şimdi ekonomi larimar etrafında dönüyor. İki yıl önce, nüfusu 6.500 ila 8.500 arasında olduğunu söylediği ilçenin belediye başkanlığına eşdeğer pozisyona seçildi.
Santo Domingo merkezli bir mücevher tasarımcısı olan Laura Tosato, larimar ile yaptığı yusufçuk yüzükleriyle tanınıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Bir telefon görüşmesinde, “Kendimizi larimarsız bulursak” dedi, “Sanırım hayatta kalacağız, çünkü Tanrı bize bunu yapma fırsatı verecek, ama larimar olmadan bu topluluklar için çok zor bir hayat olurdu.”
Taş, birçok insanın ev sahibi olmasını ve ailelerini geçindirmesini mümkün kıldığını söyledi, ancak kendisi gibi insanların okulu bırakıp madenciliğe başlamasına neden olduğunu da kabul etti.
40 yaşındaki Bay Gómez, geçirdiği zamandan beri madende dolaşıyor, önce amcalarıyla birlikte takıp, odun toplamak gibi işleri yapıyor; 16 yaşında, molozları kaldırmak için bir kova tugayının parçasıydı. O ve bazı kuzenleri şu anda 40 ila 50 madenci istihdam ediyor ve aynı zamanda 1985’te sahaya 75 yıllık bir imtiyaz verilen yerel bir kooperatifin saymanlığını yapıyor. Maden şu anda bu tür üç grup tarafından işletiliyor.
Madenci olduğundan beri çok şey değişti, dedi Bay Gómez – sadece çocuklar artık orada çalışmadığı için değil, aynı zamanda iş çok farklı olduğu için devam etti.
O ve diğerleri, üretimin ilk yıllarında, larimar damarlarının yüzeyde veya yakınında bulunabileceğini açıkladı. Ancak zamanla madenciler damarları daha da derinlere kadar takip ederek dağda yatay ve dikey bir kuyu ağı oluşturdular ve tehlikeleri büyük ölçüde artırdılar.
2015 yılında larimar için kazmak için tünele inen bir madenci. Kredi… Ezequiel Abiu Lopez/Associated Press
Güvenlik Sorunları
Enerji ve Maden Bakanlığı’nın bir şubesi olan Madencilik Genel Müdürlüğü’nün başındaki Rolando Muñoz, “Yeraltı madenciliği tüm dünyada güvenli değil ve zanaatkar olduğunda daha riskli” dedi.
Larimar madeni ilkeldir ve yaklaşık 12 dönümlük bir alanı kaplar. Çamurlu, terli işlerin çoğu kazma ve küreklerle yapılır, ancak bazı taşınabilir elektrikli aletler de kullanılır. Bay Muñoz’a göre, işçilerin çoğu Haitili, bazılarının çalışma vizesi var ve bazılarının yok.
Yıllar içinde hükümet, yeraltı madenciliği tekniklerini öğretmek için uzmanlar getirdi ve 2014 yılında, dağın içine çeyrek mil kadar uzanan müstahkem bir tünel açıldı. Tünelden çıkan geçitler veya galeriler, madencilerin uzun dikey mesafelere inmelerine gerek kalmadan larimar yataklarına erişmelerini sağlar.
Ancak başlangıçta yarım mil uzunluğunda olacak şekilde tasarlanan tünel sadece kısmen tamamlandı, bu nedenle tüm madencilik faaliyetlerine erişim sağlamıyor ve yerel kooperatiflerin bazı üyeleri hala dağ yamacına açılan kendi girişlerini kullanıyor.
Sıradan ziyaretçiler tarafından yayınlanan bazı YouTube videoları, işçilerin sıkışık alanlarda emekleyerek ve yüzeyin yüzlerce fit altındaki uzun şaftlara inerken, çok az güvenlik tertibatı giydiğini veya hiç güvenlik tertibatı kullanmadığını ve çoğu zaman ayakkabısız olduğunu gösteriyor.
Larimar üreticisi Bay Gómez, yetkililerin kask, bot, eldiven ve diğer koruyucu ekipmanlara ihtiyaç duyduğunu söyledi ancak madencilerin çoğunun bunları kullanmaktan hoşlanmadığını da sözlerine ekledi.
Madencilik Genel Müdürlüğü’nden Bay Muñoz’a göre, son yirmi yılda larimar madeninde meydana gelen kazalarda 18 kişinin öldüğü biliniyor. Nedenleri arasında boğulma, mağaralar, düşmeler ve elektrik kazaları sayılabilir.
Larimar maden işletmesi üzerinde uygulanan kontrol hakkında sorular sorulmuştur. Kredi… Ezequiel Abiu Lopez/Associated Press
Ahşap plakalarla desteklenen ve madencilere oksijen sağlayan tüplerle kaplı bir tünelin içinde. Kredi… AP
Son iki ölüm, üç haftadan kısa bir süre arayla meydana geldi. Röportajlara ve yerel haber hesaplarına göre, 38 yaşındaki Kelin Aquino Galván adlı Dominikli bir madenci, düşen bir kaya tarafından bacağından vuruldu ve hastanede iç kanamadan öldü.
İkinci ölüm, resmi ölüm raporunda 25 yaşındaki Josep Valdes olarak tanımlanan ve çalışma saatlerinden sonra madene girip bir kuyunun dibine düştüğü söylenen Haitili bir işçiydi.
Nisan ayının son haftasında madencilik faaliyetleri durdurulmuştu. Yetkililer, alanın depolama, beslenme ve hatta bazen birçok işçiyi barındırmak için kullanılan harap yapılardan temizlendiğini söyledi. Evvel bir müteahhit seçildiğinde, sahanın çitle çevrileceğini ve ordu mensuplarının görev yapacağı bir kontrol noktası inşa edileceğini, bunun için yalnızca yeni verilen akıllı rozetlere sahip yetkili personelin erişebilmesini sağlayacağını söylediler.
Bakan yardımcısı Bay Díaz, “Bu, bölgeye kimlerin girip çıktığını kontrol etmemizi sağlayacak” dedi ve bu adımın en azından insanların madene çalışma saatleri dışında girme olasılığını en aza indireceğini de sözlerine ekledi.
Daha önce iş başladığında, inşaat işleri projesinin tamamlanmasının yaklaşık bir buçuk ay süreceğini ve birkaç yüz bin dolara mal olacağını söyledi.
Uzun vadede, Bay Abinader’e madencilik konularında tavsiyelerde bulunan bir bakanlık yetkilisi olan Miguel Peña, hükümetin “asgari” endüstriyel güvenlik standartlarına ulaşmak için 8 milyon ila 10 milyon dolar yatırım yapması gerektiğini tahmin ediyor.
Bay Peña bir röportajda, “Bu son 40 yılda – ve esas olarak son 20 yılda – bu madencilik operasyonu üzerinde gerçek bir kontrol uygulanmadı” dedi. “Bunun sonucu, bugün kendimizi içinde bulduğumuz kaos.”
Bay Peña’ya göre, çalışma mevcut tünelin güçlendirilmesini ve daha düşük bir seviyede bir tane daha inşa edilmesini içerecek. Jeoteknik çalışmaların hala yapılması gerekmekle birlikte, böyle bir projenin üç ila dört yıl içinde tamamlanabileceğine ve madenin kapatılmasını gerektirmeyeceğine inandığını söyledi.
Ayrıca, Bay Díaz, madenin kaç yıl daha larimar üretebileceğine veya yakınlarda veya hatta başka ülkelerde başka kaynaklar olup olmadığına dair hiçbir bilimsel değerlendirmenin yapılmadığını söyledi. “Yarın benzer minerallere veya aynı renklere sahip minerallere sahip yeni bir alanın ortaya çıkması mümkündür, ancak şimdiye kadar, bu pektolitin göründüğü sadece bu alandadır” dedi.
Düşük kaliteli taş parçalarını gösteren César Féliz, tüm larimarların çalışmak için yeterince iyi veya yeterince mavi olmadığını söylüyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Değer zinciri
Dominik Cumhuriyeti’nin benzersiz bir kaynak gibi görünen şeylerden nasıl en iyi şekilde yararlanabileceği yıllardır tartışılıyor.
2014 yılında hükümet, yerel zanaatkarları sadece larimar ile çalışmak için değil, aynı zamanda gümüşçülük ve girişimcilik becerilerini öğrenmek için eğitmek için Bahoruco’da okulu açtı. Okulu işleten ajans, zanaatkarların iş kurmalarına yardımcı olmak için düşük faizli krediler de sağlıyor.
Mücevher tasarımcısı Bayan Tosato, yerel zanaatkarların daha fazla devlet desteğine ve yüksek kaliteli larimar’a daha iyi erişime ihtiyacı olduğunu söyledi. Taşın büyük bir kısmı ülkeyi ham halde terk ediyor, “Dominikliler için hiçbir şey bırakmıyorlar” dedi.
Örnek olarak, Miami’de larimar satan 30 stant saydığını, ancak Dominik Cumhuriyeti’nde üretimi olan tek stant olduğunu söylediği uluslararası bir mücevher şovunu anlattı.
Yetkililer ihracat düzenlemelerini düzenlemeye devam ediyor, ancak arz ve talebin ihracatı yönlendiren büyük faktörler olduğunu söylüyorlar.
Escuela Taller y Museo Larimar’ın içindeki mağaza, yerel zanaatkarların çalışmalarını sergiliyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Miguel Ángel Féliz, yerel larimar zanaatkarları okulunun yöneticisi. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Dominikli zanaatkarlar ve kuyumcular, ülkede en iyi larimarın kalmasını sağlamak isterken, Bay Díaz, yerel pazarın madenin ürettiği tüm taşı emecek kadar büyük olmadığını söyledi. Yeterli yerel alıcı olmadan, larimar üreticileri faaliyetlerini finanse etmek için ham taş ihraç etmeleri gerektiğini söylüyor.
Bay Díaz, hükümetin, ülkede daha fazla larimarın satılabilmesi ve işlenebilmesi için değer zincirini daha da geliştirmeyi hedeflediğini, bunun devlet kurumları arasında koordinasyon gerektireceğini söylediğini söyledi. Örneğin bir konu, finansman ihtiyacıdır: Birçok zanaatkar, daha fazla taş satın almak için sermayeye sahip olsaydı, daha büyük bir bitmiş parça envanteri üretebilirdi.
Bay Gómez, hükümetin larimar üreticilerine kredi sağlamasını, larimar’ı teminat olarak kullanmasını ve yabancı alıcıların taşı Dominik Cumhuriyeti’nde işlemesini istemesini istiyor. Modelin üreticilere, taşı ihracat pazarı için bitmiş ürünlere dönüştürebilecek bir zanaatkar ağı geliştirmek için fon ve teşvik vereceğini söyledi.
Bu, larimar sektörüne ve hatta ülkeye büyük fayda sağlayacak, larimar’a olağanüstü değer katacak bir zincir yaratacaktır” dedi.
Bir görüntü röportajında “Taşa her zaman aşık oldum” dedi. “Dünyada eşi benzeri yok; sadece Dominik Cumhuriyeti’nde alabilirsiniz.”
Sadece bir şarkının şiirini yazmakla kalmadı – romantik bachata’nın ilk satırı “Gözlerinde yüzmeme izin ver, larimar kadar mavi” olarak tercüme edildi – aynı zamanda onu albümün başlık parçası yaptı. Ve ilham kaynağı olan yarı değerli taşın hikayesini anlatmak için bir belgesel üzerinde çalışıyor.
Zamanını Miami ve Dominik’in başkenti Santo Domingo arasında geçiren Bay Santacruz, “Benim için çok şey ifade ediyor” dedi. “Kültürel kimlik demektir; aşk demektir; iyi enerji, iyi hisler demektir.”
Sadece Dominik Cumhuriyeti’nde bulunan yarı değerli bir taş olan Larimar, ülkenin güneybatı kıyılarındaki Barahona eyaletindeki bir dağdan çıkarılıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Birçok Dominikli için larimar, ülkenin ulusal markasının bir parçası olan vatansever bir sembol haline geliyor. Ardışık yönetimler, 2011’de larimar’ı resmi ulusal taş ilan ederek ve 2018’de yıllık bir Ulusal Larimar Günü kurarak profilini yükseltmeye çalıştılar.
Dominikli mücevher tasarımcıları, taşa artan yerel ilgi gördüklerini ve larimar mücevher ihracatının arttığını söylüyorlar.
Hükümet, taş etrafında daha fazla iş yaratmak istediğini söyledi, ancak önce daha acil bir endişesi var: larimar damarlarını dağın derinliklerine kadar takip eden yüzlerce zanaatkar madencinin güvenliğini artırmak. Nisan ayında iki ölüm meydana geldi ve yetkililerin güvenlik iyileştirmeleri için madeni geçici olarak kapatmasını istedi.
Ülkenin Enerji ve Maden Bakanlığı maden bakan yardımcısı Miguel Ángel Díaz’a göre çalışma planlanmıştı, ancak ölümlerin ardından kapatma takvimi hızlandırıldı. Ağustos 2020’de göreve başlayan Başkan Luis Abinader’in yönetiminin zaten güvenlik endişelerini ele aldığını vurguladı.
Bay Díaz bir görüntülü röportajda “Bu insanların güvenliğini ve çalışma koşullarını iyileştirmemiz gerektiğinin farkındayız” dedi.
23 yaşındaki zanaatkar Onécimo Betances Gómez, Bahoruco’daki atölyesinde larimar’ı şekillendiriyor ve cilalıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Madeni işleten yerel kooperatiflerden birine ait olan bir larimar üreticisi olan Francisco Alberto Gómez, mevcut hükümete maden güvenliğine verdiği önemden dolayı teşekkür ediyor. “Kaçınılmaz olan, yalnızca Tanrı’nın olmasını engelleyebileceği kazalar vardır” dedi.
Ancak larimar zanaatkarları için yerel bir okulun yöneticisi olan Miguel Ángel Féliz, yetkililerin daha fazlasını yapabileceğine inanıyor. Önlemler aldılar ama yeterli olmadı. 1990 yılına kadar madenci olarak çalışan Bay Féliz, “Ölümleri önlemeye yetmediler” dedi.
Daniel Santacruz’un Latin Grammy ödüllü 2020 albümü “Larimar”ın başlık parçası, “Gözlerinde yüzmeme izin ver, larimar gibi mavi.” Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Bir “Dominiklik” Duygusu
Ambasa adlı bir aile mücevher işletmesinde yer alan ikinci kuşaktan 32 yaşındaki Jorelis Caridad, sadece birkaç yıl önce, Dominikli genç kadınların çoğu larimar’ı büyükannelerinin giydiği bir şey olarak düşündüklerini söyledi. Ancak, pandeminin başlarında başlayan güçlü “yerel alışveriş” hareketiyle yoğunlaşan yakın zamanda bir değişim gördüğünü söyledi – akranlarının çoğu Dominik olmanın ne demek olduğunu keşfetmeye başladı.
Bayan Caridad, “Dominikliğimizi ifade ederken sadece sahip olduğumuz şeyleri arıyoruz” dedi.
Larimar bu faturaya uyuyor. 29 yaşındaki mücevher tasarımcısı Mónica Varela, ulusal taşı sergileyen çağdaş parçalar yaratmayı misyon edindiğini söyledi. Ve kolyelerinden birini takan birini gördüğünde, markasının ötesinde bir gurur duygusu hissediyor, çünkü “biz de toprağımızdan bir parça taşıyoruz ve Dominikliler olarak kim olduğumuzu temsil ediyoruz” dedi.
Larimar (lah-ri-MAR olarak telaffuz edilir), on milyonlarca yıl önce su altı volkanik aktivitesi ile oluşan, pektolit adı verilen çeşitli silikat mineralidir. Tek pektolit değil, ancak mavi bir palete sahip olduğu bilinen tek şey – yol boyunca belirli bir mineral karışımını toplayan volkanik kayadaki boşluklara akan hidrotermal sıvıların sonucu. Taşın rengi değişir: Genellikle, mavi ne kadar derinse, parça o kadar nadir ve pahalıdır ve deniz köpüğü beyazı girdaplar, yeşil izler ve hatta bazen paslı kırmızı bir sıçrama ve aynı zamanda bir görünüm gibi görünen desenlere sahip olabilir. biraz dalga gibi.
Dominikli mücevher tasarımcıları, larimar’a artan yerel ilgi gördüklerini ve ihracatın arttığını söylüyor. Burada Mónica Varela tarafından tasarlanan bileklikler larimar süslemelere sahiptir. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Taşın “çok fazla şekli, çok rengi, çok çeşitliliği içine alma” yeteneği, kendi adı altında mücevher tasarlayan Jorelis’in küçük kız kardeşi Joarla Caridad için çekiciliğinin bir parçası. Pool Ring (350 ila 1400 $) olarak adlandırılan imza tasarımlarından biri, ayarın kenarından yüzme havuzunun yüzeyine benzeyen düz bir larimar parçasına kıvrılan küçük gümüş veya altın bir merdivene sahiptir. Bu fikri bir kış Londra’da okurken ve “ülkemin o kristal berraklığında, ılık sularında olmayı özlerken” bulduğunu söyledi.
Jorelis Caridad, taşın suya olan benzerliğinin, plaj tatillerinde hatıra eşyası almak isteyen turistler arasında onu popüler hale getirdiğini söyledi. Çoğunun bir parçaya 200 dolardan daha az harcama yapacağını, gümüş veya altından yapılan üst düzey sürümlerin binlerce dolara satılabileceğini söyledi.
Kuyumcu Joarla Caridad, Santo Domingo’daki Museo Mundo de Ambar’daki mağazasında, Londra’da okurken imza tasarımlarından biri olan Pool Ring’i bulduğunu söyledi. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Larimar yusufçuklarıyla tanınan Santo Domingo merkezli bir mücevher tasarımcısı olan Laura Tosato, turizmin bir gecede kuruduğu 2020’de larimar için yerel talebin artmasına yardımcı olmak için hükümetin tanıtım çabalarına güveniyor. “Bir pandeminin ortasında bir mücevher parçasını kim düşünecekti?” diye sordu. Larimar desenli yüz maskeleri bile satmaya başladı.
Bir düz yıl olan 2020 hariç, son yıllarda larimar mücevher ihracatı hızlandı. ProDominicana olarak bilinen Dominik Cumhuriyeti İhracat ve Yatırım Merkezi, 2021 yılında larimar mücevher ihracatının değerini 12 milyon doların üzerinde tahmin ediyor, 2020’de yaklaşık 7,5 milyon $ ve 2018’de sadece 1,1 milyon $’a yükseldi. ProDominicana’ya göre, bu ihracatın tahmini yüzde 99’u Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti.
Ailesinin atölyesinde Taller de Larimar Vanessa olan César Féliz, larimar ile çalışmayı bağımlı bulduğunu söyledi: “Ne zaman bir iş yapsan, yeni bir şey icat etmek ve bunu nasıl yapabileceğini bulmak istiyorsun.” Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Keşif ve Yeniden Keşif
Larimar olarak bilinecek olan taştan ilk tarihsel söz, 1916’da, şimdi Ulusal Larimar Günü olan 22 Kasım’da, bir rahip tarafından başpiskoposuna yazılan bir mektupta geldi, ancak o zaman madenden çıkarılmadı.
Daha sonra, 1974’te, Barahona Eyaletindeki bir plajda bir taş parçası bulan bir kadın, onu Santo Domingo’daki Miguel Méndez’in sahibi olduğu bir kuyumcuya getirdi.
Şimdi 83 yaşında olan Bay Méndez, Santo Domingo’dan bir telefon görüşmesinde “İlk başta turkuaz olduğunu düşündüm” dedi. Ve taşın denizden geldiğini düşündü. Ancak Barış Gücü gönüllüsü olan Amerikalı bir jeologun yardımıyla Bay Méndez kaynağı buldu: Birkaç mil iç kısımdaki bir dağdan nehir yoluyla seyahat etmişti.
Sonunda, onu pektolit olarak tanımlayan Amerikan müze ve araştırma kompleksi Smithsonian Enstitüsü’ne bir örnek gönderdi. Bay Méndez, kehribar, mercan ve o zamanlar Dominik zanaatkarlarının aşina olduğu diğer malzemelerden daha sert olan taşı öğütmek için ekipman satın almak için Amerika Birleşik Devletleri’ne gittiğini söyledi. Ayrıca, yerlilerin basitçe “mavi taş” dediği şeye, kızının adı olan Larissa’yı İspanyolca deniz kelimesi olan mar ile birleştirerek ünlü bir şekilde bulmuştur. (Bayan Méndez geçen yıl 51 yaşında öldü.)
Bay Méndez, taşın artan popülaritesine şaşırdığını söyledi. Larimar artık dünya çapında tanınıyor” dedi.
Barahona’nın bir belediye bölgesi olan Bahoruco’da, ülkenin gelişen turizm endüstrisinin büyük ölçüde geçtiği kesinlikle ekonominin temel dayanağı haline geldi. Bir hükümet araştırmasına göre, larimar madeninden birkaç mil uzakta bulunan sahil kasabası Bahoruco’da zanaatkarların taşları şekillendirdiği ve cilaladığı 60’tan fazla atölye bulunuyor.
Yaklaşık 20 yıldır Bahoruco’da ustalık yapan César Féliz, larimar ile çalışmayı bir tür bağımlılık olarak nitelendirdi. Yakın tarihli bir telefon görüşmesi sırasında, bir Alman mücevher tasarımcısının siparişiyle, okyanus dalgaları şeklinde ve tek bir taş parçasından kesilmiş bir çift küpe hazırladığını söyledi.
Bay Féliz, “Ne zaman bir iş yapsan, yeni bir şey icat etmek ve onu nasıl yapabileceğinizi bulmak istersiniz” dedi. (Zanaatkar okul yöneticisi Miguel Féliz, onun erkek kardeşidir.)
On yıllar önce, bölge çoğunlukla tarım ve balıkçılığa bağlıydı, ancak yerel yönetim kuruluna liderlik eden larimar üreticisi Bay Gómez’e göre, şimdi ekonomi larimar etrafında dönüyor. İki yıl önce, nüfusu 6.500 ila 8.500 arasında olduğunu söylediği ilçenin belediye başkanlığına eşdeğer pozisyona seçildi.
Santo Domingo merkezli bir mücevher tasarımcısı olan Laura Tosato, larimar ile yaptığı yusufçuk yüzükleriyle tanınıyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Bir telefon görüşmesinde, “Kendimizi larimarsız bulursak” dedi, “Sanırım hayatta kalacağız, çünkü Tanrı bize bunu yapma fırsatı verecek, ama larimar olmadan bu topluluklar için çok zor bir hayat olurdu.”
Taş, birçok insanın ev sahibi olmasını ve ailelerini geçindirmesini mümkün kıldığını söyledi, ancak kendisi gibi insanların okulu bırakıp madenciliğe başlamasına neden olduğunu da kabul etti.
40 yaşındaki Bay Gómez, geçirdiği zamandan beri madende dolaşıyor, önce amcalarıyla birlikte takıp, odun toplamak gibi işleri yapıyor; 16 yaşında, molozları kaldırmak için bir kova tugayının parçasıydı. O ve bazı kuzenleri şu anda 40 ila 50 madenci istihdam ediyor ve aynı zamanda 1985’te sahaya 75 yıllık bir imtiyaz verilen yerel bir kooperatifin saymanlığını yapıyor. Maden şu anda bu tür üç grup tarafından işletiliyor.
Madenci olduğundan beri çok şey değişti, dedi Bay Gómez – sadece çocuklar artık orada çalışmadığı için değil, aynı zamanda iş çok farklı olduğu için devam etti.
O ve diğerleri, üretimin ilk yıllarında, larimar damarlarının yüzeyde veya yakınında bulunabileceğini açıkladı. Ancak zamanla madenciler damarları daha da derinlere kadar takip ederek dağda yatay ve dikey bir kuyu ağı oluşturdular ve tehlikeleri büyük ölçüde artırdılar.
2015 yılında larimar için kazmak için tünele inen bir madenci. Kredi… Ezequiel Abiu Lopez/Associated Press
Güvenlik Sorunları
Enerji ve Maden Bakanlığı’nın bir şubesi olan Madencilik Genel Müdürlüğü’nün başındaki Rolando Muñoz, “Yeraltı madenciliği tüm dünyada güvenli değil ve zanaatkar olduğunda daha riskli” dedi.
Larimar madeni ilkeldir ve yaklaşık 12 dönümlük bir alanı kaplar. Çamurlu, terli işlerin çoğu kazma ve küreklerle yapılır, ancak bazı taşınabilir elektrikli aletler de kullanılır. Bay Muñoz’a göre, işçilerin çoğu Haitili, bazılarının çalışma vizesi var ve bazılarının yok.
Yıllar içinde hükümet, yeraltı madenciliği tekniklerini öğretmek için uzmanlar getirdi ve 2014 yılında, dağın içine çeyrek mil kadar uzanan müstahkem bir tünel açıldı. Tünelden çıkan geçitler veya galeriler, madencilerin uzun dikey mesafelere inmelerine gerek kalmadan larimar yataklarına erişmelerini sağlar.
Ancak başlangıçta yarım mil uzunluğunda olacak şekilde tasarlanan tünel sadece kısmen tamamlandı, bu nedenle tüm madencilik faaliyetlerine erişim sağlamıyor ve yerel kooperatiflerin bazı üyeleri hala dağ yamacına açılan kendi girişlerini kullanıyor.
Sıradan ziyaretçiler tarafından yayınlanan bazı YouTube videoları, işçilerin sıkışık alanlarda emekleyerek ve yüzeyin yüzlerce fit altındaki uzun şaftlara inerken, çok az güvenlik tertibatı giydiğini veya hiç güvenlik tertibatı kullanmadığını ve çoğu zaman ayakkabısız olduğunu gösteriyor.
Larimar üreticisi Bay Gómez, yetkililerin kask, bot, eldiven ve diğer koruyucu ekipmanlara ihtiyaç duyduğunu söyledi ancak madencilerin çoğunun bunları kullanmaktan hoşlanmadığını da sözlerine ekledi.
Madencilik Genel Müdürlüğü’nden Bay Muñoz’a göre, son yirmi yılda larimar madeninde meydana gelen kazalarda 18 kişinin öldüğü biliniyor. Nedenleri arasında boğulma, mağaralar, düşmeler ve elektrik kazaları sayılabilir.
Larimar maden işletmesi üzerinde uygulanan kontrol hakkında sorular sorulmuştur. Kredi… Ezequiel Abiu Lopez/Associated Press
Ahşap plakalarla desteklenen ve madencilere oksijen sağlayan tüplerle kaplı bir tünelin içinde. Kredi… AP
Son iki ölüm, üç haftadan kısa bir süre arayla meydana geldi. Röportajlara ve yerel haber hesaplarına göre, 38 yaşındaki Kelin Aquino Galván adlı Dominikli bir madenci, düşen bir kaya tarafından bacağından vuruldu ve hastanede iç kanamadan öldü.
İkinci ölüm, resmi ölüm raporunda 25 yaşındaki Josep Valdes olarak tanımlanan ve çalışma saatlerinden sonra madene girip bir kuyunun dibine düştüğü söylenen Haitili bir işçiydi.
Nisan ayının son haftasında madencilik faaliyetleri durdurulmuştu. Yetkililer, alanın depolama, beslenme ve hatta bazen birçok işçiyi barındırmak için kullanılan harap yapılardan temizlendiğini söyledi. Evvel bir müteahhit seçildiğinde, sahanın çitle çevrileceğini ve ordu mensuplarının görev yapacağı bir kontrol noktası inşa edileceğini, bunun için yalnızca yeni verilen akıllı rozetlere sahip yetkili personelin erişebilmesini sağlayacağını söylediler.
Bakan yardımcısı Bay Díaz, “Bu, bölgeye kimlerin girip çıktığını kontrol etmemizi sağlayacak” dedi ve bu adımın en azından insanların madene çalışma saatleri dışında girme olasılığını en aza indireceğini de sözlerine ekledi.
Daha önce iş başladığında, inşaat işleri projesinin tamamlanmasının yaklaşık bir buçuk ay süreceğini ve birkaç yüz bin dolara mal olacağını söyledi.
Uzun vadede, Bay Abinader’e madencilik konularında tavsiyelerde bulunan bir bakanlık yetkilisi olan Miguel Peña, hükümetin “asgari” endüstriyel güvenlik standartlarına ulaşmak için 8 milyon ila 10 milyon dolar yatırım yapması gerektiğini tahmin ediyor.
Bay Peña bir röportajda, “Bu son 40 yılda – ve esas olarak son 20 yılda – bu madencilik operasyonu üzerinde gerçek bir kontrol uygulanmadı” dedi. “Bunun sonucu, bugün kendimizi içinde bulduğumuz kaos.”
Bay Peña’ya göre, çalışma mevcut tünelin güçlendirilmesini ve daha düşük bir seviyede bir tane daha inşa edilmesini içerecek. Jeoteknik çalışmaların hala yapılması gerekmekle birlikte, böyle bir projenin üç ila dört yıl içinde tamamlanabileceğine ve madenin kapatılmasını gerektirmeyeceğine inandığını söyledi.
Ayrıca, Bay Díaz, madenin kaç yıl daha larimar üretebileceğine veya yakınlarda veya hatta başka ülkelerde başka kaynaklar olup olmadığına dair hiçbir bilimsel değerlendirmenin yapılmadığını söyledi. “Yarın benzer minerallere veya aynı renklere sahip minerallere sahip yeni bir alanın ortaya çıkması mümkündür, ancak şimdiye kadar, bu pektolitin göründüğü sadece bu alandadır” dedi.
Düşük kaliteli taş parçalarını gösteren César Féliz, tüm larimarların çalışmak için yeterince iyi veya yeterince mavi olmadığını söylüyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Değer zinciri
Dominik Cumhuriyeti’nin benzersiz bir kaynak gibi görünen şeylerden nasıl en iyi şekilde yararlanabileceği yıllardır tartışılıyor.
2014 yılında hükümet, yerel zanaatkarları sadece larimar ile çalışmak için değil, aynı zamanda gümüşçülük ve girişimcilik becerilerini öğrenmek için eğitmek için Bahoruco’da okulu açtı. Okulu işleten ajans, zanaatkarların iş kurmalarına yardımcı olmak için düşük faizli krediler de sağlıyor.
Mücevher tasarımcısı Bayan Tosato, yerel zanaatkarların daha fazla devlet desteğine ve yüksek kaliteli larimar’a daha iyi erişime ihtiyacı olduğunu söyledi. Taşın büyük bir kısmı ülkeyi ham halde terk ediyor, “Dominikliler için hiçbir şey bırakmıyorlar” dedi.
Örnek olarak, Miami’de larimar satan 30 stant saydığını, ancak Dominik Cumhuriyeti’nde üretimi olan tek stant olduğunu söylediği uluslararası bir mücevher şovunu anlattı.
Yetkililer ihracat düzenlemelerini düzenlemeye devam ediyor, ancak arz ve talebin ihracatı yönlendiren büyük faktörler olduğunu söylüyorlar.
Escuela Taller y Museo Larimar’ın içindeki mağaza, yerel zanaatkarların çalışmalarını sergiliyor. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Miguel Ángel Féliz, yerel larimar zanaatkarları okulunun yöneticisi. Kredi… The New York Times için Tatiana Fernandez
Dominikli zanaatkarlar ve kuyumcular, ülkede en iyi larimarın kalmasını sağlamak isterken, Bay Díaz, yerel pazarın madenin ürettiği tüm taşı emecek kadar büyük olmadığını söyledi. Yeterli yerel alıcı olmadan, larimar üreticileri faaliyetlerini finanse etmek için ham taş ihraç etmeleri gerektiğini söylüyor.
Bay Díaz, hükümetin, ülkede daha fazla larimarın satılabilmesi ve işlenebilmesi için değer zincirini daha da geliştirmeyi hedeflediğini, bunun devlet kurumları arasında koordinasyon gerektireceğini söylediğini söyledi. Örneğin bir konu, finansman ihtiyacıdır: Birçok zanaatkar, daha fazla taş satın almak için sermayeye sahip olsaydı, daha büyük bir bitmiş parça envanteri üretebilirdi.
Bay Gómez, hükümetin larimar üreticilerine kredi sağlamasını, larimar’ı teminat olarak kullanmasını ve yabancı alıcıların taşı Dominik Cumhuriyeti’nde işlemesini istemesini istiyor. Modelin üreticilere, taşı ihracat pazarı için bitmiş ürünlere dönüştürebilecek bir zanaatkar ağı geliştirmek için fon ve teşvik vereceğini söyledi.
Bu, larimar sektörüne ve hatta ülkeye büyük fayda sağlayacak, larimar’a olağanüstü değer katacak bir zincir yaratacaktır” dedi.