Ertelemecilik (Erteleme Hastalığı)

her insanın vakit zaman yapılması gereken işleri ondan sonrasındaya ertelediği ve onun yerine öncelikli olmayan işlere odaklandığı olur. Bu durum bir öğrenci için ödevin son teslim tarihine bir gün kalana kadar ödevi yapmayı ertelemek, bir konut bayanı için çocuğunun okula gitmesine dakikalar kalana kadar kıyafetlerinin ütüsünü bekletmek, çalışan biri için ise son ana kadar teslim edilmesi gereken raporların hazırlığını yapmamak olarak ortaya çıkabilir.

Yani uzun lafın kısası tabir yerindeyse yumurta kapıya gelinceye kadar işlerin gerçekleştirilmesi bekletilir. Lakin bu durum ortada bir olmak yerine sık sık oluyor, bireylerin hayatındaki fonksiyonelliğini bozuyor, ömür kalitesini düşürüyor ve artık ortasından çıkılmaz bir hale dönüşüyorsa ertelemecilik olarak da bilinen erteleme hastalığı kelam konusu olabilir.

Erteleme Hastalığı Hakkında Her Şey

Bir sorumluluğu yerine getirmenin ve bir bakılırsavi tamamlamanın üç etabı vardır. Bu etaplar; yapılan işi başlatmak, sürdürmek ve sonlandırmaktır. Bu niçinle büyük küçük bütün misyonların etapları birebirdir. Bu duruma bağlı olarak sorumlulukların yerine getirilmesi bakılırsavin büyüklüğüne ya da küçüklüğüne bağlı değişkenlik göstererek kişinin farklı seviyede gerilim ve tasa süreçleri hissetmesine niye olabilir.

Ertelemecilikte yapılan işleri ötelemenin daha sonrasında işlerin birikmesi ve işleri yetiştirmek için gereksinim duyulan vaktin daralması ile bu süreçteki zorlayıcı hisler daha da artar. İşler biriktikçe artan gerilim ve dert durumu işlerin yapılmasını daha epeyce zorlaştırdığından, şahıslar kendilerini ortasından çıkılmaz bir kısır döngünün ortasında bulabilirler.

Bu yüzden ne yazık ki ertelemecilik davranışının tahlili, kişinin canı istediği vakit işleri ertelemeyi bırakabilmesi kadar sıradan değildir. Şayet bu kadar sıradan olduğu düşünülürse kişinin toplumsal etrafından de daima nasihat, tavsiye ve eleştirel yaklaşımlar kelam konusu olabilmektedir.

Ancak bu doğrultuda etraftan gelen ve işe yaramayan tahlil tekliflerinin kişiyi daha epey çözümsüzlüğe sürükleyici cinste olduğu görülmektedir. Bu yüzden erteleme davranışı yaşayan biri için her şey dışarıdan diğer şahısların eleştirdiği kadar kolay olmayabilir.

özetlemek gerekirsesı ertelemecilik döngüsünden çıkamayanlar kendi yaşadıkları zorlukların birlikteinde bir de etraf baskısı yaşıyorlarsa kendilerini öfkeli, çaresiz, yetersiz ve umutsuz hissedebilirler.

Erteleme hastalığının asıl niçini bulunmadan, etraftan gelen teklifler doğrultusunda yapılacak tahlil denemeleri başarısızlıkla sonuçlanacağından, bireyde çaresizlik hisleri ağır biçimde tetiklenebilir. Bu durumda erteleme davranışının tahlili dışarıdan fazlaca kolay üzere görülse de, aslında tahlilin kuvvetli olan kısmını öncelikli olarak düşünmek ve pahalandırmak gerekir.

Erteleme Hastalığı Nedir?

Procrastination terimiyle İngilizce olarak literatüre girmiş olan bu durum lisanımızda “erteleme hastalığı’’ olarak kullanılmaktadır.

Erteleme hastalığında; yapılacak işlerin gerekli olan güç, vakit, imkan varken dahi yapılmaması, bir defa yahut tekraren ertelenmesi hatta şuurlu yahut bilinçsiz biçimde işi yapmaktan kaçınılması kelam konusudur.

Erteleme hastalığının yaşanma biçimleri şahıstan bireye farklılık gösterebilir. Örneğin birtakım durumlarda işler öncelik sırasına bakılırsa değerlendirilemediğinden, vakit idaresini de sağlıklı biçimde yapmak mümkün olmamaktadır. Bu üzere durumlarda kişi için işlerin yapılma önceliği vakit ve kıymet sırasına nazaran değil; istek, motivasyon ve telaş düzebir daha nazaran belirlenir.

Önem düzeyine bakılırsa sıralanmadan yapılan aksiyonlarda öncelikli yapılması gereken işler gecikirken, çabucak sonrasında yahut farklı vakit içinderda yapılabilecek işler erkenden yapılmış olur. Bu durum ise kişinin vakti gerçek yönetememesine niye olduğundan neredeyse kişinin tüm ömrünü olumsuz tarafta tesirler.

Erteleme hastalığı belirtilerinin çoğunlukla görüldüğü öteki bir örnekte ise kişi, sorumluluklarını geniş vakit ortasında daima erteledikten daha sonra işi bitirmek için geriye fazlaca kısa bir vakit kaldığında harekete geçmektedir. bu biçimdelikle kişi tarafınca az vakitte fazlaca iş yapılmaya çalışılır.

Tabi ki bu süreç boyunca kişi kendisini vakit baskısı altında hissedeceği için kişinin yaşadığı dert ve gerilim seviyeleri de çok artar. Sonuç olarak iş yapılabileceğinden epeyce daha yüzeysel ve yetersiz halde gerçekleştirilmiş olur. kararın daima yetersiz olması da vakit içinde özgüvende ve benlik saygısında düşüşe niye olabilmektedir.

Ertelemecilik davranışının günlük hayatın ortasında nasıl görüldüğünü daha âlâ açıklamak için yazımızda bahsetmiş olduğumiz bu örneklerin haricinde duruma özel olarak yaşanan ve farklı formlarda seyreden erteleme hastalığı döngülerine de rastlanabilir.

Ertelemecilik davranışıyla ilgili olan örnekler ne kadar değişirse değişsin hepsinin ortak noktası işlerin ekseriyetle şahısların kendi içsel kaynaklı sebeplerinden dolayı ertelenmesidir.

Ertelemenin niçinleri Nelerdir?

Erteleme hastalığı bireylerin ömründe kıymetli kuvvetliklerle seyreder. Yaşanan kuvvetlikler elbette ki bireylerin isteği yahut tercihi değildir. Lakin bile isteye yapılmamasına karşın kişinin ömründe ‘‘
niçin erteleme davranışı bu kadar epeyce sık olmaktadır?’’ sorusunun yanıtını bulmak büyük değer taşır.

Öncelikle erteleme hastalığının oluşmasında ve devam etmesinde bir epeyce sebepten kelam edebiliriz. Birtakım bireylerde görülen erteleme davranışı,yalnızca bir niçine dayanabilirken kimi bireyler içinse sıklıkla bir epeyce niçinin bir ortaya gelmesi kararı ortaya çıkabilmektedir.

Bu hastalığa sebep olan niçinlerden kimileri şunlardır:

Erteleme Hastalığının niçinleri:

-Erken yaş devrinde otoriter/eleştirel ebeveyn tavırlarına maruz kalarak büyümek,

-Büyüme çağının kritik yaş devirlerinde sorumluluk şuurunun edinilememiş olması,

-Aile, etraf yahut kişinin kendisi tarafınca altından kalkılması sıkıntı yüksek beklentilerin oluşturulması,

– Daima ağır gerilim altında kalmanın kararında tükenmişlik sendromu belirtilerinin baş göstermesi,

-Sorumlulukları yerine getirirken vazife odaklı değil de keyif odaklı olmaya yönelik tavırların gösterilmesi,

-Zorlu hislerle baş etmede kuvvetlik,

-Zorlu ve ağır hislerden kaçınma,

-Duygulara göre hareket etme,

-Çabuk sıkılma,

-Kişinin yanılgı yapmaya karşı tolerans azlığı,

-Başarısız olma korkusu,

-Düşük özsaygı,

-Yetenekler ve donanıma uygun olmayan bakılırsavler,

-Zaman idaresine dair bilgi ve maharet eksikliği,

-nazaranvleri yapmayı erteleyerek şuurlu ya da bilinçsiz bir biçimde şahıslara, sisteme yahut kendine karşı başkaldırı isteği.

Erteleme Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Erteleme hastalığı, günlük hayat içerisinde dışarıdan da gözlemlenebilecek seviyede besbelli belirtilerle göze çarpabilir. Bu belirtiler şunlardır:

-Birkaç etaplı ve vakit gerektiren işlerin daima son ana bırakılması,

-Çok dar vakitte pek fazla nazaranvi tamamlamaya çalışmak,

-gorevleri ve sorumlulukları daima üstünkörü biçimde yerine getirmek,

-Yapılmak istenen işin ne vakit yapılacağına dair karar alınmasına karşın her seferinde işe başlama vaktinin ötelenmesi,

-Önem arz eden ve dert uyandıran işlerin ertelenerek daha rahat yapılabilen işlerin öncelikli olarak halledilmesi,

-İşlerin gerçekleştirileceği müddetlerde gereksiz şeylerle oyalanma,

-Alınan kararların bir türlü uygulanamaması,

-nazaranv ve sorumlulukları yerine getirirken epey dertli ve gerilimli olmak,

-İş ve sorumlulukları düşünmekten ya da planlamaktan kaçınmak,

-İş ve sorumlulukları yerine getirmek için aksiyon almak yerine planlamaya daha fazla vakit ayırmak,

-İş ve sorumluluklar yaklaştıkça çeşitli bedensel yakınmalar yaşamak.

Kronik Erteleme Hastalığı Nasıl Oluşur?

Çeşitli sebeplere dayanarak ortaya çıkan erteleme davranışı, kişinin hayatında oluşturduğu tüm kuvvetli his durumlara karşın daima hale geliyorsa buna kronik erteleme hastalığı denir.

Bu durumda yapılan her bir erteleme bir daha sonraki ertelemeyi de birlikteinde getirmektedir. Zira yapılmayan nazaranvler her seferinde yığılarak artar. özetlemek gerekirsesı kişi, kendi vazife ve sorumluluklarını yerine getirmede geride kaldıkça yapılması beklenen bakılırsavlerin üzerine yeni bakılırsavler eklenmeye başlar.

hemen sonrasında ise bekleyen bakılırsavlerin üstüne eklenmiş yeni bakılırsavler de ertelenmiş olur. bu biçimdece kişi ne yaparsa yapsın kendi hayatında gösterdiği eforun bakılırsavlerin üstesinden gelmesi için yetersiz kaldığı inancını pekiştir. bu biçimdece erteleme davranışı birikmiş misyonlara karşın kişinin hayatında bir kısır döngü olarak bu türlü sürüp masraf.

Bu durum gün geçtikçe bir girdap üzere kişiyi içerisine çekebilir. Bu girdap durumun ortasından çıkmak isteyen biroldukça kişi, erteme alışkanlıklarından vazgeçmek istese bile nereden başlayacağını birden fazla vakit bilemez.

Özellikle bu bireyler için birikmiş nazaranv ve sorumluluklar, altından kalkılması güç bir dağ üzere görülebilir. Bu durumda bıkkınlık, isteksizlik ve ümitsizlik hisleriyle;sorumluluk, vazife ve kararlardan daha da kaçınılarak sorumlulukları hiç gerçekleştirmeme tavırları daha fazlaca pekişebilir.

Bu sürecin içerisinden çıkamayan kişi ise çoklukla ailesi ve toplumsal etrafı tarafınca hissiz, sorumsuz yahut umursamaz bir kişi olarak eleştirilir.

Erteleme Hastalığı ile Baş Etmek İçin Neler Yapılmalıdır?

Erteleme hastalığı ile baş etmede birinci yapılması gereken, bu durumun niçinini yahut sebeplerini epey düzgün bir biçimde tespit etmektir. Fakat bu davranışın altında ve en derinde yatan gerçek sebepleri gördükten daha sonra bu durumun kaynağı hakikat ve objektif biçimde tahlil edilebilir.

Erteleme hastalığı ile baş etmek için yapılacak müdahalelere ise bu kısımdan elde edilen bilgilere göre karar verilir.

Bu sebepleri tespit etmek için sürecin çözümlenmesine yardımcı olabilecek birtakım sorularısiz de kendi kendinize sorup yanıt verebilirsiniz. Bu sorular:

-Yapmanız gereken hangi sorumluluklarınızı erteliyor hangilerini ertelemiyorsunuz?

-Ertelediğiniz durumlar ile ertelemediğiniz durumlar içinde hissettiğiniz duygusal ve davranışsal değişiklikler nelerdir?

-Ertelemede gerçek mahzurlar mi kelam konusu yoksa bunlar sizin kendi kendinize oluşturduğunuz mahzurlar midir?

-Erteleme davranışı yardımıyla yüzleşmekten kaçındığınız hisler yahut durumlar var mıdır?

-Üstlendiğiniz bakılırsav, karar ve sorumluluklar şahsi yeterliliklerinize uygun mudur?

-Uygun planlama ve çalışma alışkanlıklarına sahip misiniz?

Sorulan bir grup sorularla erteleme hastalığının niçinleri tespit edildikten daha sonra erteleme davranışını azaltmada yardımcı olabilecek birtakım fikirler ise şunlardır:

-Sizi ertelemecilik davranışı yapmaya iten temel dertlerinizi (mesela başarısızlık ya da sevilmeme gibi) fark edip bu korkuların niye oluştuğuna dair farkındalık çalışmalarına başlamak,

-Korku ve telaşlardan kaçınmak yerine onlarla uygun biçimlerde yüzleşmeyi denemek,

-Sorumlulukları yaparken oluşacak zorlayıcı hisleri kabul etmek,

-Sorumlulukları yerine getirme konusunda size yardımcı olabilecek şahıslar var ise onlardan yardım talep etmek,

-Şu ana kadar başarılmış vazifeler hakkında rutin notlar tutmak ve bunlarla ilgili kendinizi küçük ödüllendirmelerle taktir etmek,

-Başarı beklentilerinizi tahlil ederek bu beklentileri daha gerçekçi ve ulaşılabilir hale getirmek,

-Yapılacak işi küçük adımlara bölmek,

-Yapılacak tüm işe odaklanmak yerine o anda yapmanız gereken işin küçük kesimine odaklanmak,

-Planlayıcılar kullanmak,

-Çalışmak için verimli vakit içinderı gözetmek,

-İşe koyulmadan evvel fizikî ve duygusal gereksinimlerin giderilmiş olmasından emin olmak,

-Kendinize kâfi dinlenme vakit içinderı vermek,

-Günlük maksatları not edip yapılabilenleri yazmak, yapılamayanların niye yapılamadığını tahlil etmek,

-İşleri tamamladıkça kendini ödüllendirmek,

-Başarılı olan vazifelerle ilgili oluşturulan listeyi görülebilecek bir yerde tutmak,

-Beklenen seviyede başarılı olmamış nazaranvlerle ilgili değerlendirmeler yapmak,

-Yapılan değerlendirmelere nazaran çalışma ve planlama davranışlarıyla ilgili düzenlemeler yapmak,

-Erteleme davranışının üstesinden gelmek için gösterdiğiniz tüm bu eforlar için kendinizi takdir etmek.

Yukarıda verilen bu teklifler erteleme davranışıyla baş etmek için süreksiz bir süreliğine yardımcı olabilir. Lakin birtakım durumlarda kişi kendisine önerilen biçimleri denese bile sonuca ulaşmada yetersiz kaldığını hissedebilir. Bu durumda erteleme hastalığı ile baş etmek kişi için zorlayıcı olabilir.

Bu kişi altta yatan gerçek sebeplerin tespit edilmesinde kuvvetlik çekebilir yahut formları istenilen biçimde uygulayamıyor olabilir.

Tüm bunlar kişinin kendisine dışarıdan bakıp kendisini objektif bir halde değerlendirmesinin ve uygun tahlil formülünü uygulamasının sanıldığı kadar kolay olmadığından kaynaklanmaktadır.

Ancak bu, yaşanan durumun tahlilsiz olduğu manasına gelmez.