Gerçeklik Terapisi

[amerikali]

Seçim teorisine dayanan gerçeklik terapisi, psikanalitik bakışa karşı olarak kişinin kendi iradesiyle yaptığı seçimlere ve sorumluluğa vurgu yapar. Birey, tüm davranışları kendi seçer ve bu seçimlerinden de kendisi sorumludur. Şayet üstlenemediği davranışları var ise patolojinin bundan oluştuğunu söyler. Gerçeklik terapisini benimsemiş bir terapist, danışanına başkalarına ziyan vermeden gereksinimleriyle uyumlu olan kendi seçimini kendisinin yapmasına yardım etmeyi maksat edinir. Ruhsal takviyeye muhtaçlık duyan birinin aslında temel bir yetersizlikten yakındığını öngörür. Çift terapisinde bu şu manaya gelir: Çiftler birbirlerinden gereksinim duydukları gereksinmelerini birbirlerine ziyan vermeden karşılayamamaktadır. Ve aslında danışanların seansa getirdikleri semptomlar, sıkıntılarının tahlili için başvurdukları yoldur. Bu semptomlar aslında giderilemeyen bir şeyin sözüdür. Örnek vermek gerekirse örneğin obsesif semptom gösteren bir birey, bir şeylerin altını çizerken bir şeyleri de siliyor olabilir. Yani onun obsesyonu aslında onun tatmin olmayan, karşılanmayan, gereksinim duyduğu bir şeyin silinmesi demektir. Bunu bağımlılıklarda da bu türlü düşünebiliriz. Ve kişinin bağımlı olduğu obje aslında karşılanmamış gereksinimlerinin bir cins aksiyona vurumudur. Beşerler, zahmet ortasındayken bu ezayı hiç bir biçimde denetim edemeyeceğine ve istikrarı bozulmuş nöro kimyalarının kurbanı olduklarına inandırılır ve dengeyi bir daha yerine getirmek için Prozac üzere psikiyatr ilaçlarına yönlendirilir. Evet bu haplar, bizlerin kendimizi daha yeterli hissetmemizi sağlar ama mutsuzluğu seçmemize yol açan sorunlarımızı çözmez. Mutsuzluk durumunda 2 yol seçilmektedir:

1. 
   Doyurucu ilgiler kurma arayışına girmek ve işlevde bulunmak
   
   
2. 
   Depresyon maskesi altında bağlarını bitirmeye karar vermek: Bu seçimi yapan beşerler ilgi kurmadan keyifli olmanın yahut zevk almanın peşinden sarfiyatlar. Bu beşerler kalite dünyalarında bulunan sevgi objelerinin yerini uyuşturucularla, sevgisiz cinsellikle, şiddetle ve benzeri zevk kaynaklarıyla değiştirirler.
   

Ve G.T’ ye bakılırsa tüm mutsuz insanların sorunu birebirdir: Yeterli geçinmek istedikleri beşerlerle geçinememek. Der ki psikanalizdeki bilinçdışı eşi seçsen de Gestal’te bahsedilen tamamlanmamış yaşantını tamamlamaya çalıştığın kişiyi seçsen de sonuç olarak bunlarla yeterli geçinemediğin için mutsuzsundur. Bu niçinle G.T yaklaşımında bireyin geçmiş yaşantıları ile şu anki çatışmalarını irdeleyip, deşmez sırf artık ve o andaki bağlantıya odaklanır. İnsanların 2 temel gereksinimi vardır: 1) sevmek/ sevilmek 2) kendimizin ve diğerlerinin gözünde pahalı olduğumuzu hissetmek. G.T’ ye saplantılı aşkın niçini şudur: Kişi en az bir sefer sevildiğini hissetmişse ve birini de dolu dolu sevdiyse tekrar bu hisleri diğerine karşı yaşayamayacağı ve oburu tarafınca da tekrar sevildiğini hissetmeyeceği korkusuyla o şahsa saplanabilmektedir. Ama her 2 birey de bu 2 temel gereksinimini birbirlerinin özerkliklerini ihlal etmeden, seçim hakkı ve tercihlerine ket vurmadan giderebiliyorsa bu sağlıklı bir bağlantıdır ve bu 2 muhtaçlık tatminkâr bir biçimde karşılanırsa başarılı kimlik algısı oluşur, karşılanmazsa başarısız kimlik gelişir. Gerçeklik Terapisi yaklaşımında beşerdeki kozmik olarak 5 tane ruhsal muhtaçlığın varlığından bahsedilir. Bu gereksinimler genetik ve kozmiktir ancak dereceleri ve güçleri farklıdır. Bu da bireyler ile ilgilidir ve biz bütün davranışlarımızı bu gereksinimlerimizi karşılamak üzere yaparız. Bu muhtaçlıklar:

1. 
   Hayatta kalma: ( hayatını sürdürme) yeme içme, cinsellik üzere fizyolojik tüm muhtaçlıklar, ekonomik muhtaçlıklar ve var olma gereksinimi ( soyunu devam ettirme isteği yahut hayır işlerine ismini verme vb. bunun içindir)
   
   
2. 
   Ait olma: Sevmek, sevilmek ve bedelli olma gereksinimini ortasında barındırır. Birey alakada ‘’ben varım’’ ı hissetmek ve yaşamak ister ‘’ben, sende varım’ ’ı değil. Kendini bağlantıya ilişkin hissetmektir değerli olan bireye değil.
   
   
3. 
   kuvvetli olma: Bir işe, bir saygınlığa ve statüye sahip olmak üzere.
   
   
4. 
   Özgür olma: Bireyin yaşantısında kendi seçimlerini özgürce yapabilmesi ve bunların sorumluluğunu alabilmesi.
   
   
5. 
   Eğlenme muhtaçlığı: Psikanalizde bahsedilen kateksis üzere bireyin gücüdür. Bireyin, motivasyonunun deposudur.
   

Bu gereksinimlerin seansa gelen bireyle çalışılarak derinlemesine tahlil edilmesi ve hangi yahut hangilerini karşılanmadığının gerçek bir biçimde saptanması hayli değerlidir. Bilhassa çiftlerle çalışırken gerçeklik terapisinin sayıltılarından yaralanmak biroldukça sorunun kaynağını bulmama epey yardımcı oluyor. kimi vakit bu gereksinimlerin birinin fazlaca karşılanmasının yahut daha epey karşılanmak istenmesinin başka muhtaçlığın karşılanmasına ziyan vermesi muhtemeldir. Ya da sadece birinin karşılanmamasının öbür dördünün de karşılanmasını engellemesi de mümkündür. Örneğin, eğlenme gereksinimini karşılayamıyorsa öteki gereksinimlerinin karşılanmasına ket vurmuş olur zira gücü yoktur. Bir başka örnek olarak bağlantıda ilişkin olma muhtaçlığını karşılayamazsa kuvvetli olma muhtaçlığını karşılamaya yönelebilir bu da bağlantıda denetim davranışına dönüşür ve münasebet yıpranır. kimi vakit de sadece bu yüzden kimi vakit şahısların alakada özgür hissedemiyorum savıyla özgürlük muhtaçlığını karşılamak için diğer heyecan arayışlarına yönelebildiğini görmekteyizdir. Yalnızca özgür hissetmek ismine yapılan bu davranışlar mesela unsur kullanması yahut aldatma örneklerindeki üzere bahsedilen özgür olma muhtaçlığı ile birlikte aslında eksik olan ilişkin olma ve kuvvetli olma gereksinimini da karşılamaya yöneliktir. Verdiğim örnekler anlatının daha uygun kavranması için verildiyse de aslında gereksinimlerin birbirleriyle ne kadar ilintili olduğunu ve bu muhtaçlıkları sağlıklı bir biçimde karşılamamanın da sorunlara yol açtığı görülmektedir. Öbür yandan Gerçeklik Terapisi’ nde davranışa odaklanılır ve total davranışın 4 ögesinden bahsedilir: yapmak, düşünmek, hissetmek ve fizyoloji. Bizler Gerçeklik Terapisi ile yürüttüğümüz seanslarda kişinin en evvel davranışını değiştirmesini isteriz ki kişi, yapabildiğini görsün ve bunun kararında his, fikir ve fizyolojik semptomları da sağlıklı olana evrilsin. Tüm bu 4 ögesi bir bavula benzetirsem bavulun sapı davranışlar olur ve sapından çekmezsek ilerleme kaydedemeyiz. İşte tam bu sebeple G.T yaklaşımında semptomlara hastalık denmez seçim denir. Örneğin depresyon, tasa bozukluğu değildir; kişi bu biçimde olmayı bahsedilen muhtaçlıklarını karşılamaya yönelik olarak kendisi farkında olarak yahut olmayarak seçmiştir zira o sırada muhtaçlıklarını karşılamak için bulabileceği en total davranış budur. Gerçeklik Terapisi için gelen danışanıma davranış tahlili yapar ve bu 4 alandaki toplam davranışı tahlil ederim. Ve sağaltımı bu toplam davranış üzerinde yönetirim. Kişi şayet yalnızca ilaç kullanmasına yönlendirilirse bu yalnızca fizyolojik tarafını onaracaktır lakin sorun hala var olmaya devam edecektir. Gelen danışanıma şu soruyu yöneltirim: Ne istiyorsun? Bunun için ne yapıyorsun? Ve yaptıkların istediklerine hizmet ediyor mu?

Özetlemek gerekirse münasebetlerde sorun yaşamak kaçınılmazdır ve tartışmaların olması da ilginin canlılığını korumaktadır aslında. Değerli olan bu tartışmaları yaparken karşı tarafa ziyan vermeden kendinizi olduğunuz üzere hislerinizi maskelemeden söz edebilmenizdir. Birden fazla vakit ilgilerde patolojik semptom (tepki) göstererek bu patolojiye sığınırız ve bir döngüye gireriz. Sistemik terapide buna şeytan döngüsü denir. Aslında bu semptomlar ve tartışmaların niçini karşılanmamış gereksinimlerimizin bağlantıya yansıtılmasıdır ki bu da bir nevi ruhsal oyundur. Zira içtenlik ve otantiklik yoktur. Zira göstermeyi seçtiğimiz bu semptomlar sorunla yüzleşmek ve reddedilmeyi yahut reddetmeyi göze almak üzere daha sıkıntı görünen alternatifleri de seçmemizi engelleyerek özetlemek gerekirsesı bir kılıf yaratarak bizlere ikincil yarar sağlamaktadır. Cümlelerimi sonlandırırken sizlere kendiniz ve münasebetleriniz hakkında farkındalık kazanmanıza yönelik bir aktiflik önerebilirim:

Bireysel ve çift yaşantınızda bahsedilen hangi gereksinimlerinizi karşıladığınızı, hangilerini karşılayamadığınızı düşünün ve karşılamak için neler yaptığınızı not edin. Yaptıklarınız, işe yarıyor mu? Yarıyorsa ne memnun ancak yaramıyorsa niye hala bu davranışı seçmekte devam ettiğinizi kendinize samimiyetle yanıtlayın. Gereksinimlerinizi tahlil etmek konusunda problem yaşıyorsanız bir uzmandan dayanak alabilirsiniz. Unutmayın, güzel ya da berbat yaptığımız her şey, o andaki en düzgün seçimimizdir.