İDDK’dan 1416 sayılı Kanuna nazaran gönderilenlere ait kıymetli karar
Aksi taraftaki Danıştay 8. Dairesi sonucunı bozdu.
Danıştay 8. Daire: Haklı beklentisi vardır
Dava konusu 12/05/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı oluru ile, Bakanlık tarafınca o güne kadar yapılan uygulamada yurt dışına gidip yüksek lisansını bitirmeden dönenlerden ve direkt doktoraya gidip başarısız olanlardan tazminat alınmakta olduğu, yurt haricinde yüksek lisans tahsilini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp başarısız olanlardan ise rastgele bir tazminat alınmadan vazife verildiği, bu durumun uygulamada direkt doktoraya gidip başarısız olanlar ile yüksek lisansını bitirip doktorada başarısız olanlar içinde adil olmayan bir duruma yol açtığı ve tazminat tasası olmadığı için son senelerda yüksek lisanstan doktorayı tamamlamadan dönme oranlarında da artışa yol açtığı belirtilerek, yüksek lisans tahsilini bitirip doktora tahsiline başladıktan daha sonra doktora derecelerini almadan yurda dönenlerin bakılırsav talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden mühletler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora müddetine tekabül eden kısmının ise tazminatını ödemeleri konusunun karara bağlandığının görüldüğü,
12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek emeliyle tesis edildiği açık olmakla bir arada, kelam konusu karar öncesinde yurt haricinde doktora tahsiline başlayanlar için, yurt dışı doktora tahsilinde başarısız olanlara “herhangi bir tazminat almadan vazife verilmesi” tarafında istikrar kazanmış olan uygulama konusunda haklı beklentinin kelam konusu olduğu dikkate alındığında, dava konusu süreç tarihi öncesinde doktora tahsiline başlayanlar hakkında geçiş kararına yer verilmeksizin tesis edilen dava konusu düzenleyici süreçte hukuka uyarlık görülmemiştir.
Davacının gönderildiği tarihteki mevzuat farklı idi
8. Daire ayrıyeten şu konuya vurgu yapmıştı: Davacının doktora eğitimine başladığı tarihte yürürlükte olan mevzuatta, öğrenci için yurt haricinde yapılan masrafların karşılığının mecburi hizmet olarak ödenmesinde bir mahzur bulunmadığı, süregelen uygulamanın da bu tarafta olduğu,
Davacının da istikrar kazanmış bu uygulamaya yönelik haklı beklentisinin olduğu, daha sonradan yürürlüğe giren Yönetmelik kararları ile Bakanlık Makamı oluru öncesinde doktora tahsiline başlayan davacıya kelam konusu kuralların uygulanmasının türel güvenlik unsuruna aykırıdır
İDDK: Düzenleme çok açıktır
Gerek davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan Kanun kararlarında gerekse daha sonradan yürürlüğe giren kararlarda, 1416 sayılı Kanun kapsamında lisansüstü tahsil görmek hedefiyle mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilenlerin kelam konusu tahsillerini muvaffakiyetle tamamlamaları halinde, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları, eğitimlerinde başarısız olanların ise kendilerine yapılan tahsil masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda oldukları kurala bağlanmıştır.
ötürüsıyla, yüksek lisans ve doktora tahsili için yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, tahsilini gönderiliş emeline uygun bir dereceyle tamamlayamaması niçiniyle kendisine yapılan yüksek lisans ve doktora tahsili masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda olduğu kararına varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/2695
Karar No: 2022/3441
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : . Bakanlığı
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : .
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun kapsamında Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafınca yüksek lisans ve doktora yapmak üzere yurt dışına gönderilen davacının gönderiliş hedefine uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunun iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucuyla;
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 11., 17. ve 19. unsurları ile 02/10/2014 tarih ve 29137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Öğrencilerin Yabancı Ülkelerde Tahsilleri Hakkında Yönetmelik’in 23. hususunda yer alan kurallar aktarılarak,
Milli Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru istikametinden;
Hukuk devleti unsurunun gereklerinden biri olan hukuk güvenliği unsurunun; hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm hareket ve süreçlerinde Devlete inanç duyabilmesini, Devletin de yasal düzenlemelerinde bu itimat hissini zedeleyici sistemlerden kaçınmasını gerekli kıldığı, kanunlara ve istikrar kazanmış idari uygulamalara güvenerek hayatını yönlendiren, hukuksal iş ve süreçlere girişen bireyin bu ve istikrar kazanmış idari uygulamalara devam edileceği yolunda oluşan beklentisinin mümkün olduğunca korunmasının tüzel güvenlik unsurunun gereği olduğu,
Ancak itimadın korunmasının, mevcut bir türel durumun dokunulmazlığı manasında da değerlendirilmemesi gerektiği, tüzel güvenliğin mevcut bir tüzel durum için dokunulmazlık formunda algılanmasının, dinamik toplum yapısının kurallarla statik, durağan hale getirilmesi kararınu doğuracağı, bunun da toplumun çağın gerisinde kalmasına niye olabileceği, bu niçinle kanun koyucunun, Anayasa’da öngörülen kurallar çerçevesinde öteki alanlarda olduğu üzere kamu misyonuna giriş şartlarıyla ilgili olarak da kamu faydası gayesiyle birtakım değişiklikler yapabileceği ve bu değişikliklerin bireylerin beklentilerini etkileyebileceği,
Bir beklentinin hukuken muhafaza gorebilmesinin ön şartlarından birinin, beklentinin haklı (meşru) beklenti düzeyine ulaşması olduğu, haklı beklentinin, bireyin kendisine güvenerek hareket ettiği lehine olan bir kanunda öngörülemez bir değişiklik yapılması ve bu öngörülemez değişikliğin herkes istikametinden objektif olarak beklenebilecek bir beklentiyi sonuçsuz bırakması koşullarının bir arada gerçekleşmesi durumunda gündeme geldiği, fakat bir beklentinin hukuken korunabilmesi için anılan şartların gerçekleşmesinin kâfi olmayıp bu beklentinin korunmasına mani teşkil eden bir kamu faydasının da bulunmaması gerektiği,
Dava konusu 12/05/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı oluru ile, Bakanlık tarafınca o güne kadar yapılan uygulamada yurt dışına gidip yüksek lisansını bitirmeden dönenlerden ve direkt doktoraya gidip başarısız olanlardan tazminat alınmakta olduğu, yurt haricinde yüksek lisans tahsilini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp başarısız olanlardan ise rastgele bir tazminat alınmadan bakılırsav verildiği, bu durumun uygulamada direkt doktoraya gidip başarısız olanlar ile yüksek lisansını bitirip doktorada başarısız olanlar içinde adil olmayan bir duruma yol açtığı ve tazminat korkusu olmadığı için son senelerda yüksek lisanstan doktorayı tamamlamadan dönme oranlarında da artışa yol açtığı belirtilerek, yüksek lisans tahsilini bitirip doktora tahsiline başladıktan daha sonra doktora derecelerini almadan yurda dönenlerin misyon talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden müddetler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora mühletine tekabül eden kısmının ise tazminatını ödemeleri konusunun karara bağlandığının görüldüğü,
12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek gayesiyle tesis edildiği açık olmakla birlikte, kelam konusu karar öncesinde yurt haricinde doktora tahsiline başlayanlar için, yurt dışı doktora tahsilinde başarısız olanlara “herhangi bir tazminat almadan misyon verilmesi” tarafında istikrar kazanmış olan uygulama konusunda haklı beklentinin kelam konusu olduğu dikkate alındığında, dava konusu süreç tarihi öncesinde doktora tahsiline başlayanlar hakkında geçiş kararına yer verilmeksizin tesis edilen dava konusu düzenleyici süreçte hukuka uyarlık görülmediği,
Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı süreci istikametinden;
Davacının doktora eğitimine başladığı tarihte yürürlükte olan mevzuatta, öğrenci için yurt haricinde yapılan masrafların karşılığının mecburi hizmet olarak ödenmesinde bir pürüz bulunmadığı, süregelen uygulamanın da bu istikamette olduğu,
Davacının da istikrar kazanmış bu uygulamaya yönelik haklı beklentisinin olduğu, daha sonradan yürürlüğe giren Yönetmelik kararları ile Bakanlık Makamı oluru öncesinde doktora tahsiline başlayan davacıya kelam konusu kuralların uygulanmasının hukuksal güvenlik unsuruna muhalif olduğu,
Bu durumda, davacının yurt dışına gönderiliş emeline uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı sürecinde hukuka uyarlık bulunmadığı münasebetleriyle,
dava konusu süreçlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davalı yönetim tarafınca, 12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek hedefiyle tesis edildiği, davacı üzere üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen bursiyerler ile üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirenler içinde farklı uygulama yapılmasının hakkaniyet gereği olduğu, dava konusu olurun iptalinin, üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen bursiyerlerin korunması manasına geleceği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davacı tarafınca, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen sonucun yol ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ . ‘NIN KANISI:
Temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra, belge tekemmül ettiğinden davalı yönetimin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Davacı, 2007 yılında Ulusal Eğitim Bakanlığı ismine ve hesabına “Tarih” alanında yüksek lisans ve doktora tahsili görmek üzere 1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışına gönderilmiştir.
27/09/2010 tarihinde yüksek lisans tahsilini tamamlamış ve 01/04/2011 tarihinde doktora tahsiline başlamıştır.
Doktora tahsilini kendisine verilen müddet içerisinde 01/04/2011-31/03/2014 tarihleri içinde tamamlayamaması üzerine tahsil müddeti 01/04/2014-31/03/2016 tarihleri içinde iki yıl müddetle uzatılmıştır.
Davacı, tahsil müddetinin bitmiş olduği 31/03/2016 tarihi prestijiyle doktora tahsilini tamamlayamamıştır.
Öğrenim mühletinin bitmiş olduği 31/03/2016 tarihinden itibaren iki aylık yasal mühlet içerisinde 01/04/2016-30/06/2016 tarihleri içinde yurda dönüp Ulusal Eğitim Bakanlığından doktora derecesi ile nazaranv talebinde bulunmaması niçiniyle 1416 sayılı Kanun’un 11. unsuru uyarınca 30/06/2016 tarihi prestijiyle öğrencilikle ilişiğinin kesilmesine ve tıpkı Kanun’un 19. unsuru uyarınca yüklenme senedindeki ilgili kararlara bakılırsa kendisi ve kefilleri hakkında tazminat takibatına geçilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, davacının davalı yönetime yaptığı 24/08/2017 tarihindeki müracaatta, MPhil derecesi ile doktora tahsilini tamamladığını belirterek, doktora tahsilinden ilişiği kesilen ya da MPhil derecesi ile mezun olan öbür bursiyerlere tanınan tazminat ödenmeksizin bakılırsav verilmesi hakkından yararlanmak istemiştir.
Söz konusu müracaat üzerine tesis edilen 13/09/2017 tarihindeki süreçte, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru yeterince davacının başvurusu hakkında yapılacak bir süreç bulunmamakla bir arada; yüksek lisans tahsiline karşılık misyon talebinin yerine getirilebilmesi için doktora tahsilinden doğan masraflara ilişkin ödeme planının Bakanlıklarına sunulması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafınca davalı yönetime verilen 25/01/2018 tarihindeki dilekçede, doktora tahsili için tarafına çıkarılan borca itiraz hakkı gizli olmak üzere ödemeyi kabul ettiği bildirilmiştir.
Davalı yönetim tarafınca kelam konusu dilekçeye verilen 02/02/2018 tarihindeki karşılıkta, doktora tahsili sırasında tarafına yapılan masrafları ödeme teklifinin senet alınması şartıyla uygun görüldüğü, yüksek lisans tahsili sırasında davacıya yapılan masrafların mecburi hizmete dönüştürülebilmesi için taahhüt ve kefalet senetlerinin noterde düzenletilerek Bakanlıklarına sunulması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafınca davalı yönetime verilen 20/02/2019 tarihindeki dilekçede ise, mecburi hizmet verilmesinin noterden taahhüt ve kefalet senedi verilmesi kaidesine bağlanmaksızın yüksek lisans ve doktora tahsiline başladığı periyotta kendisi ile tıpkı statüde olan öteki başka bursiyerlere uygulandığı üzere tazminat ödenmeksizin nazaranv verilmesi istenilmiştir.
Söz konusu müracaat üzerine tesis edilen dava konusu . tarih ve E.. sayılı süreçte, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru mucibince muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden masraflar için mecburi hizmet yapılması, başarısız olunan doktora tahsiline tekabül eden masrafların ödenmesi ve senet alınması gerektiği belirtilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 17. hususunda, “Maarif Vekaleti her talebenin tahsilini ikmal etmesinden altı ay evvelce keyfiyeti ilişkin olduğu makama bildirir. Tahsilini ikmal ile avdet eden talebe iki ay zarfında taahhütname ile merbut olduğu makama müracaata mecburdur. Müracaatından itibaren mensup olduğu makamca bu talebeye bir göreve tayin edilmedikçe üç ay süreyle ecnebi memleketlerde tahsilde bulunan talebe için itası mukarrer minimum aylığının yarısı aylık tahsisat olarak verilir.”; 18. unsurunun 1. fıkrasında, “Avdet ve müracaat etmiş olan bir talebe ihtisası dahilinde kendisine teklif olunacak hizmeti kabule mecburdur. Fakat bu mecburiyet müracaatından itibaren üç ay nihayetine kadar bir hizmete tayin edilmiyenler için sakıt olur.”; 3. fıkrasında, “Taahhütname ile merbut olduğu makam tarafınca kendisine müracaatından itibaren iki ay zarfında iş gösterilmeyen talebeyi üçüncü ay hitamına kadar Devletin rastgele bir dairesi hizmete tayin edebilir ve bu takdirde talebenin taahhütnamesindeki mecburiyeti kendisini hizmete tayin eden daireye intikal eder.”; 19. hususunda, “Geriye çağrılan talebe ile tahsillerini bitirerek iki ay zarfında avdet eylemeyen, 17 nci ve 18 inci unsurlar mucibince müracaat ve teklif olunan hizmetleri kabul etmeyen talebe ile bunlardan mecburi hizmet süresi ortasında istifa eden yahut memuriyetten ihraç cezasına uğrayanlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 34 üncü hususuna nazaran tahsil masraflarını faizleriyle bir arada ödemeye mecburdur…” kararlarına yer verilmiştir.
1416 sayılı Kanun’un 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun’un 3. unsuruyla değişik 21. hususunun 1. fıkrasında, “Bu Kanun uyarınca mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenler tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanır.”; tıpkı Kanun’un 4. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’a eklenen Süreksiz 3. unsurda, “21 inci unsur kararlarından, yurt dışına eğitim hedefiyle gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil) ile hala yurt haricinde eğitimlerine devam edenler de yararlandırılır.” kararları yer almaktadır.
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada ise, “…Yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kuralıyla hekim öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim vazifelisi takımlarına ataması yapılır.” kararına yer verilmiştir.
01/03/2020 tarih ve 31055 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Öğrencilerin Yabancı Ülkelerde Tahsilleri Hakkında Yönetmelik’in “İstihdam” başlıklı 34. hususunda, “1) Yükseköğretim kurumları ile kamu kurum ve kuruluşları ismine mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenler, tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanır.
2) Bakanlıkta istihdam edilmek üzere Bakanlık ismine ve hesabına yurt dışına gönderilenler, gönderildikleri ülkede doktora tahsillerini tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere Ulusal Eğitim Uzmanı takımlarına atanır.
(3) İsmine tahsil görülen yükseköğretim kurumları ile kamu kurum ve kuruluşlarına ataması gerçekleştirilenler, yasal müddeti ortasında nazaranve başlamak zorundadırlar. vazifeye başlamayanlar tahsil masraflarını faizleriyle bir arada ödemekle yükümlüdürler.
(4) Yurt haricindeki tahsillerini yasal müddeti ortasında muvaffakiyetle tamamlayan öğrenciler, tahsillerini tamamladıkları tarihten itibaren en geç iki ay ortasında yurda dönerek Bakanlıktan alınan mezuniyet durumlarını gösterir dokümanla bir arada bakılırsav talep dilekçelerini ismine tahsil görülen kurum yahut kuruluşa vermek zorundadır. Öğrenciler hazırladıkları yüksek lisans ve/veya doktora tezlerinin basılı birer nüshası ile elektronik ortamdaki Türkçe özetini Bakanlığa ve ismine tahsil görülen kurum yahut kuruluşa teslim etmek zorundadır.
(5) İsmine tahsil görülen kurum yahut kuruluşlar misyon talebinde bulunan öğrencileri müracaat tarihinden itibaren en geç üç ay ortasında ihtisasları dahilinde nazaranve başlatmakla yükümlüdür. Bu kurum ve kuruluşlar öğrencilerin nazaranv talebi müracaatlarını, müracaat tarihinden itibaren en geç on beş gün ortasında; misyona başlamalarını ise hizmet cetveliyle birlikte misyona başlama tarihinden itibaren en geç bir ay ortasında Bakanlığa bildirir.” kararı yer almıştır.
Anılan Yönetmeliğin “Tazminat” başlıklı 38. unsurunda ise, “1) Öğrencilerden;
a) Tahsillerini gönderiliş hedeflerine uygun bir dereceyle tamamlamayanlar,
b) Öğrenimlerinden vazgeçenler,
c) Tahsillerini tamamladıktan daha sonra iki ay ortasında misyon talep etmeyenler,
ç) Atandığı ya da durumuna uygun teklif edilen nazaranve yasal müddeti ortasında başlamayanlar,
d) Yüklenme senedi ile muteber imzalı müteselsil kefalet senedi kararlarına uymayanlar,
e) Mecburi hizmetlerini tamamlamadan misyonlarından istifa edenler yahut devlet memurluğundan ihraç edilenler,
f) Mevzuata karşıt hareketlerden dolayı öğrencilikle ilişiği kesilenler
ilgili mevzuat kararları uyarınca tahsil masraflarını faizleriyle birlikte ödemekle yükümlüdür.
(2) Tahsil masrafları 14/7/1965 tarihindeki ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 34 üncü unsuruna bakılırsa tahsil edilir. Uygulanan faiz oranları ise 4/12/1984 tarihindeki ve 3095 sayılı Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine Ait Kanun kararlarına göre hesaplanır.” kararına yer verilmiştir.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Milli Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunda, yüksek lisans ve doktora tahsili görmek için mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönenlerin bakılırsav talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden müddetler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri gerektiği belirtilmiştir.
Her ne kadar, dava dilekçesinde kelam konusu sürecin tamamının iptali istenilmiş ise de, uyuşmazlık, 1416 sayılı Kanun kapsamında yüksek lisans ve doktora tahsili görmek için mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, doktora tahsiline tekabül eden tahsil masraflarını ödeyip ödemeyeceğine ait olduğundan, bu süreç tarafından yapılan incelemenin “doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri” ibaresi ile hudutlu yapılması gerekmektedir.
Davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan 1416 sayılı Kanun’un 17. unsurunda, Ulusal Eğitim Bakanlığının, her öğrencinin tahsilini tamamlamasından altı ay evvel durumunu ismine yurt dışına gönderildiği kuruma bildireceği ve tahsilini tamamlayarak yurda dönen öğrencinin iki ay ortasında taahhütname ile bağlı olduğu kuruma müracaat etmek zorunda olduğu; 18. hususunda, müracaat etmiş olan bir öğrencinin ihtisası dahilinde kendisine teklif olunacak hizmeti kabule mecbur olduğu; 19. unsurunda, geriye çağrılan öğrenci ile tahsillerini bitirerek iki ay ortasında yurda dönmeyen, 17. ve 18. hususlar uyarınca müracaat ve teklif olunan hizmetleri kabul etmeyen öğrencinin tahsil masraflarını faizleriyle birlikte ödemek zorunda olduğu karara bağlanmıştır.
1416 sayılı Kanun’un 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun’un 3. unsuruyla değişik 21. unsurunda, bu Kanun uyarınca mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenlerin, tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları belirtilmiş, birebir Kanun ile 1416 sayılı Kanun’a eklenen Süreksiz 3. hususta de, 21. husus kararlarından, yurt dışına eğitim hedefiyle gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil) ile hala yurt haricinde eğitimlerine devam edenlerin de yararlandırılacağı belirtilmiştir.
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkrada ise, yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kuralıyla tabip öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim bakılırsavlisi takımlarına atamasının yapılacağı öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere, gerek davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan Kanun kararlarında gerekse daha sonradan yürürlüğe giren kararlarda, 1416 sayılı Kanun kapsamında lisansüstü tahsil görmek hedefiyle mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilenlerin kelam konusu tahsillerini muvaffakiyetle tamamlamaları halinde, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları, eğitimlerinde başarısız olanların ise kendilerine yapılan tahsil masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda oldukları kurala bağlanmıştır.
ötürüsıyla, yüksek lisans ve doktora tahsili için yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, tahsilini gönderiliş emeline uygun bir dereceyle tamamlayamaması niçiniyle kendisine yapılan yüksek lisans ve doktora tahsili masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda olduğu kararına varılmıştır.
Her ne kadar, davacının yurt dışına gönderildiği tarihteki Ulusal Eğitim Bakanlığı uygulamasında, yüksek lisans tahsillerini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp doktora derecesini almadan yurda dönenlere rastgele bir tazminat alınmadan vazife verildiği anlaşılmakta ise de, kelam konusu uygulamanın 1416 sayılı Kanun’a ters olması niçiniyle davacı tarafından haklı beklenti oluşturmayacağı da açıktır.
Bu durumda, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunda yer alan “doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri” ibaresi ile yüksek lisans ve doktora yapmak üzere 1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışına gönderilen davacının gönderiliş hedefine uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı sürecinde hukuka karşıtlık görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davalı yönetimin temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu süreçlerin üstte özetlenen münasebetle iptaline ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize husus 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucunın BOZULMASINA,
3. bir daha bir karar verilmek üzere evrakın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 30/11/2022 tarihinde oyfazlacaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili belgenin incelenmesinden; Danıştay Sekizinci Dairesince verilen 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucun metot ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz niçinlerinin sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize mevzu sonucun onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Aksi taraftaki Danıştay 8. Dairesi sonucunı bozdu.
Danıştay 8. Daire: Haklı beklentisi vardır
Dava konusu 12/05/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı oluru ile, Bakanlık tarafınca o güne kadar yapılan uygulamada yurt dışına gidip yüksek lisansını bitirmeden dönenlerden ve direkt doktoraya gidip başarısız olanlardan tazminat alınmakta olduğu, yurt haricinde yüksek lisans tahsilini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp başarısız olanlardan ise rastgele bir tazminat alınmadan vazife verildiği, bu durumun uygulamada direkt doktoraya gidip başarısız olanlar ile yüksek lisansını bitirip doktorada başarısız olanlar içinde adil olmayan bir duruma yol açtığı ve tazminat tasası olmadığı için son senelerda yüksek lisanstan doktorayı tamamlamadan dönme oranlarında da artışa yol açtığı belirtilerek, yüksek lisans tahsilini bitirip doktora tahsiline başladıktan daha sonra doktora derecelerini almadan yurda dönenlerin bakılırsav talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden mühletler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora müddetine tekabül eden kısmının ise tazminatını ödemeleri konusunun karara bağlandığının görüldüğü,
12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek emeliyle tesis edildiği açık olmakla bir arada, kelam konusu karar öncesinde yurt haricinde doktora tahsiline başlayanlar için, yurt dışı doktora tahsilinde başarısız olanlara “herhangi bir tazminat almadan vazife verilmesi” tarafında istikrar kazanmış olan uygulama konusunda haklı beklentinin kelam konusu olduğu dikkate alındığında, dava konusu süreç tarihi öncesinde doktora tahsiline başlayanlar hakkında geçiş kararına yer verilmeksizin tesis edilen dava konusu düzenleyici süreçte hukuka uyarlık görülmemiştir.
Davacının gönderildiği tarihteki mevzuat farklı idi
8. Daire ayrıyeten şu konuya vurgu yapmıştı: Davacının doktora eğitimine başladığı tarihte yürürlükte olan mevzuatta, öğrenci için yurt haricinde yapılan masrafların karşılığının mecburi hizmet olarak ödenmesinde bir mahzur bulunmadığı, süregelen uygulamanın da bu tarafta olduğu,
Davacının da istikrar kazanmış bu uygulamaya yönelik haklı beklentisinin olduğu, daha sonradan yürürlüğe giren Yönetmelik kararları ile Bakanlık Makamı oluru öncesinde doktora tahsiline başlayan davacıya kelam konusu kuralların uygulanmasının türel güvenlik unsuruna aykırıdır
İDDK: Düzenleme çok açıktır
Gerek davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan Kanun kararlarında gerekse daha sonradan yürürlüğe giren kararlarda, 1416 sayılı Kanun kapsamında lisansüstü tahsil görmek hedefiyle mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilenlerin kelam konusu tahsillerini muvaffakiyetle tamamlamaları halinde, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları, eğitimlerinde başarısız olanların ise kendilerine yapılan tahsil masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda oldukları kurala bağlanmıştır.
ötürüsıyla, yüksek lisans ve doktora tahsili için yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, tahsilini gönderiliş emeline uygun bir dereceyle tamamlayamaması niçiniyle kendisine yapılan yüksek lisans ve doktora tahsili masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda olduğu kararına varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/2695
Karar No: 2022/3441
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : . Bakanlığı
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : .
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun kapsamında Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafınca yüksek lisans ve doktora yapmak üzere yurt dışına gönderilen davacının gönderiliş hedefine uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunun iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucuyla;
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 11., 17. ve 19. unsurları ile 02/10/2014 tarih ve 29137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Öğrencilerin Yabancı Ülkelerde Tahsilleri Hakkında Yönetmelik’in 23. hususunda yer alan kurallar aktarılarak,
Milli Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru istikametinden;
Hukuk devleti unsurunun gereklerinden biri olan hukuk güvenliği unsurunun; hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm hareket ve süreçlerinde Devlete inanç duyabilmesini, Devletin de yasal düzenlemelerinde bu itimat hissini zedeleyici sistemlerden kaçınmasını gerekli kıldığı, kanunlara ve istikrar kazanmış idari uygulamalara güvenerek hayatını yönlendiren, hukuksal iş ve süreçlere girişen bireyin bu ve istikrar kazanmış idari uygulamalara devam edileceği yolunda oluşan beklentisinin mümkün olduğunca korunmasının tüzel güvenlik unsurunun gereği olduğu,
Ancak itimadın korunmasının, mevcut bir türel durumun dokunulmazlığı manasında da değerlendirilmemesi gerektiği, tüzel güvenliğin mevcut bir tüzel durum için dokunulmazlık formunda algılanmasının, dinamik toplum yapısının kurallarla statik, durağan hale getirilmesi kararınu doğuracağı, bunun da toplumun çağın gerisinde kalmasına niye olabileceği, bu niçinle kanun koyucunun, Anayasa’da öngörülen kurallar çerçevesinde öteki alanlarda olduğu üzere kamu misyonuna giriş şartlarıyla ilgili olarak da kamu faydası gayesiyle birtakım değişiklikler yapabileceği ve bu değişikliklerin bireylerin beklentilerini etkileyebileceği,
Bir beklentinin hukuken muhafaza gorebilmesinin ön şartlarından birinin, beklentinin haklı (meşru) beklenti düzeyine ulaşması olduğu, haklı beklentinin, bireyin kendisine güvenerek hareket ettiği lehine olan bir kanunda öngörülemez bir değişiklik yapılması ve bu öngörülemez değişikliğin herkes istikametinden objektif olarak beklenebilecek bir beklentiyi sonuçsuz bırakması koşullarının bir arada gerçekleşmesi durumunda gündeme geldiği, fakat bir beklentinin hukuken korunabilmesi için anılan şartların gerçekleşmesinin kâfi olmayıp bu beklentinin korunmasına mani teşkil eden bir kamu faydasının da bulunmaması gerektiği,
Dava konusu 12/05/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı oluru ile, Bakanlık tarafınca o güne kadar yapılan uygulamada yurt dışına gidip yüksek lisansını bitirmeden dönenlerden ve direkt doktoraya gidip başarısız olanlardan tazminat alınmakta olduğu, yurt haricinde yüksek lisans tahsilini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp başarısız olanlardan ise rastgele bir tazminat alınmadan bakılırsav verildiği, bu durumun uygulamada direkt doktoraya gidip başarısız olanlar ile yüksek lisansını bitirip doktorada başarısız olanlar içinde adil olmayan bir duruma yol açtığı ve tazminat korkusu olmadığı için son senelerda yüksek lisanstan doktorayı tamamlamadan dönme oranlarında da artışa yol açtığı belirtilerek, yüksek lisans tahsilini bitirip doktora tahsiline başladıktan daha sonra doktora derecelerini almadan yurda dönenlerin misyon talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden müddetler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora mühletine tekabül eden kısmının ise tazminatını ödemeleri konusunun karara bağlandığının görüldüğü,
12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek gayesiyle tesis edildiği açık olmakla birlikte, kelam konusu karar öncesinde yurt haricinde doktora tahsiline başlayanlar için, yurt dışı doktora tahsilinde başarısız olanlara “herhangi bir tazminat almadan misyon verilmesi” tarafında istikrar kazanmış olan uygulama konusunda haklı beklentinin kelam konusu olduğu dikkate alındığında, dava konusu süreç tarihi öncesinde doktora tahsiline başlayanlar hakkında geçiş kararına yer verilmeksizin tesis edilen dava konusu düzenleyici süreçte hukuka uyarlık görülmediği,
Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı süreci istikametinden;
Davacının doktora eğitimine başladığı tarihte yürürlükte olan mevzuatta, öğrenci için yurt haricinde yapılan masrafların karşılığının mecburi hizmet olarak ödenmesinde bir pürüz bulunmadığı, süregelen uygulamanın da bu istikamette olduğu,
Davacının da istikrar kazanmış bu uygulamaya yönelik haklı beklentisinin olduğu, daha sonradan yürürlüğe giren Yönetmelik kararları ile Bakanlık Makamı oluru öncesinde doktora tahsiline başlayan davacıya kelam konusu kuralların uygulanmasının hukuksal güvenlik unsuruna muhalif olduğu,
Bu durumda, davacının yurt dışına gönderiliş emeline uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı sürecinde hukuka uyarlık bulunmadığı münasebetleriyle,
dava konusu süreçlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davalı yönetim tarafınca, 12/15/2015 tarihindeki Bakanlık Makamı olurunun, bursiyerler içinde eşitsizliği kaldırmak ve yurt dışı tahsillerinde suiistimallerin önüne geçmek hedefiyle tesis edildiği, davacı üzere üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen bursiyerler ile üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirenler içinde farklı uygulama yapılmasının hakkaniyet gereği olduğu, dava konusu olurun iptalinin, üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen bursiyerlerin korunması manasına geleceği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davacı tarafınca, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen sonucun yol ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ . ‘NIN KANISI:
Temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra, belge tekemmül ettiğinden davalı yönetimin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Davacı, 2007 yılında Ulusal Eğitim Bakanlığı ismine ve hesabına “Tarih” alanında yüksek lisans ve doktora tahsili görmek üzere 1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışına gönderilmiştir.
27/09/2010 tarihinde yüksek lisans tahsilini tamamlamış ve 01/04/2011 tarihinde doktora tahsiline başlamıştır.
Doktora tahsilini kendisine verilen müddet içerisinde 01/04/2011-31/03/2014 tarihleri içinde tamamlayamaması üzerine tahsil müddeti 01/04/2014-31/03/2016 tarihleri içinde iki yıl müddetle uzatılmıştır.
Davacı, tahsil müddetinin bitmiş olduği 31/03/2016 tarihi prestijiyle doktora tahsilini tamamlayamamıştır.
Öğrenim mühletinin bitmiş olduği 31/03/2016 tarihinden itibaren iki aylık yasal mühlet içerisinde 01/04/2016-30/06/2016 tarihleri içinde yurda dönüp Ulusal Eğitim Bakanlığından doktora derecesi ile nazaranv talebinde bulunmaması niçiniyle 1416 sayılı Kanun’un 11. unsuru uyarınca 30/06/2016 tarihi prestijiyle öğrencilikle ilişiğinin kesilmesine ve tıpkı Kanun’un 19. unsuru uyarınca yüklenme senedindeki ilgili kararlara bakılırsa kendisi ve kefilleri hakkında tazminat takibatına geçilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, davacının davalı yönetime yaptığı 24/08/2017 tarihindeki müracaatta, MPhil derecesi ile doktora tahsilini tamamladığını belirterek, doktora tahsilinden ilişiği kesilen ya da MPhil derecesi ile mezun olan öbür bursiyerlere tanınan tazminat ödenmeksizin bakılırsav verilmesi hakkından yararlanmak istemiştir.
Söz konusu müracaat üzerine tesis edilen 13/09/2017 tarihindeki süreçte, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru yeterince davacının başvurusu hakkında yapılacak bir süreç bulunmamakla bir arada; yüksek lisans tahsiline karşılık misyon talebinin yerine getirilebilmesi için doktora tahsilinden doğan masraflara ilişkin ödeme planının Bakanlıklarına sunulması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafınca davalı yönetime verilen 25/01/2018 tarihindeki dilekçede, doktora tahsili için tarafına çıkarılan borca itiraz hakkı gizli olmak üzere ödemeyi kabul ettiği bildirilmiştir.
Davalı yönetim tarafınca kelam konusu dilekçeye verilen 02/02/2018 tarihindeki karşılıkta, doktora tahsili sırasında tarafına yapılan masrafları ödeme teklifinin senet alınması şartıyla uygun görüldüğü, yüksek lisans tahsili sırasında davacıya yapılan masrafların mecburi hizmete dönüştürülebilmesi için taahhüt ve kefalet senetlerinin noterde düzenletilerek Bakanlıklarına sunulması gerektiği belirtilmiştir.
Davacı tarafınca davalı yönetime verilen 20/02/2019 tarihindeki dilekçede ise, mecburi hizmet verilmesinin noterden taahhüt ve kefalet senedi verilmesi kaidesine bağlanmaksızın yüksek lisans ve doktora tahsiline başladığı periyotta kendisi ile tıpkı statüde olan öteki başka bursiyerlere uygulandığı üzere tazminat ödenmeksizin nazaranv verilmesi istenilmiştir.
Söz konusu müracaat üzerine tesis edilen dava konusu . tarih ve E.. sayılı süreçte, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı oluru mucibince muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden masraflar için mecburi hizmet yapılması, başarısız olunan doktora tahsiline tekabül eden masrafların ödenmesi ve senet alınması gerektiği belirtilmiştir.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 17. hususunda, “Maarif Vekaleti her talebenin tahsilini ikmal etmesinden altı ay evvelce keyfiyeti ilişkin olduğu makama bildirir. Tahsilini ikmal ile avdet eden talebe iki ay zarfında taahhütname ile merbut olduğu makama müracaata mecburdur. Müracaatından itibaren mensup olduğu makamca bu talebeye bir göreve tayin edilmedikçe üç ay süreyle ecnebi memleketlerde tahsilde bulunan talebe için itası mukarrer minimum aylığının yarısı aylık tahsisat olarak verilir.”; 18. unsurunun 1. fıkrasında, “Avdet ve müracaat etmiş olan bir talebe ihtisası dahilinde kendisine teklif olunacak hizmeti kabule mecburdur. Fakat bu mecburiyet müracaatından itibaren üç ay nihayetine kadar bir hizmete tayin edilmiyenler için sakıt olur.”; 3. fıkrasında, “Taahhütname ile merbut olduğu makam tarafınca kendisine müracaatından itibaren iki ay zarfında iş gösterilmeyen talebeyi üçüncü ay hitamına kadar Devletin rastgele bir dairesi hizmete tayin edebilir ve bu takdirde talebenin taahhütnamesindeki mecburiyeti kendisini hizmete tayin eden daireye intikal eder.”; 19. hususunda, “Geriye çağrılan talebe ile tahsillerini bitirerek iki ay zarfında avdet eylemeyen, 17 nci ve 18 inci unsurlar mucibince müracaat ve teklif olunan hizmetleri kabul etmeyen talebe ile bunlardan mecburi hizmet süresi ortasında istifa eden yahut memuriyetten ihraç cezasına uğrayanlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 34 üncü hususuna nazaran tahsil masraflarını faizleriyle bir arada ödemeye mecburdur…” kararlarına yer verilmiştir.
1416 sayılı Kanun’un 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun’un 3. unsuruyla değişik 21. hususunun 1. fıkrasında, “Bu Kanun uyarınca mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenler tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanır.”; tıpkı Kanun’un 4. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’a eklenen Süreksiz 3. unsurda, “21 inci unsur kararlarından, yurt dışına eğitim hedefiyle gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil) ile hala yurt haricinde eğitimlerine devam edenler de yararlandırılır.” kararları yer almaktadır.
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada ise, “…Yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kuralıyla hekim öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim vazifelisi takımlarına ataması yapılır.” kararına yer verilmiştir.
01/03/2020 tarih ve 31055 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Öğrencilerin Yabancı Ülkelerde Tahsilleri Hakkında Yönetmelik’in “İstihdam” başlıklı 34. hususunda, “1) Yükseköğretim kurumları ile kamu kurum ve kuruluşları ismine mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenler, tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanır.
2) Bakanlıkta istihdam edilmek üzere Bakanlık ismine ve hesabına yurt dışına gönderilenler, gönderildikleri ülkede doktora tahsillerini tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere Ulusal Eğitim Uzmanı takımlarına atanır.
(3) İsmine tahsil görülen yükseköğretim kurumları ile kamu kurum ve kuruluşlarına ataması gerçekleştirilenler, yasal müddeti ortasında nazaranve başlamak zorundadırlar. vazifeye başlamayanlar tahsil masraflarını faizleriyle bir arada ödemekle yükümlüdürler.
(4) Yurt haricindeki tahsillerini yasal müddeti ortasında muvaffakiyetle tamamlayan öğrenciler, tahsillerini tamamladıkları tarihten itibaren en geç iki ay ortasında yurda dönerek Bakanlıktan alınan mezuniyet durumlarını gösterir dokümanla bir arada bakılırsav talep dilekçelerini ismine tahsil görülen kurum yahut kuruluşa vermek zorundadır. Öğrenciler hazırladıkları yüksek lisans ve/veya doktora tezlerinin basılı birer nüshası ile elektronik ortamdaki Türkçe özetini Bakanlığa ve ismine tahsil görülen kurum yahut kuruluşa teslim etmek zorundadır.
(5) İsmine tahsil görülen kurum yahut kuruluşlar misyon talebinde bulunan öğrencileri müracaat tarihinden itibaren en geç üç ay ortasında ihtisasları dahilinde nazaranve başlatmakla yükümlüdür. Bu kurum ve kuruluşlar öğrencilerin nazaranv talebi müracaatlarını, müracaat tarihinden itibaren en geç on beş gün ortasında; misyona başlamalarını ise hizmet cetveliyle birlikte misyona başlama tarihinden itibaren en geç bir ay ortasında Bakanlığa bildirir.” kararı yer almıştır.
Anılan Yönetmeliğin “Tazminat” başlıklı 38. unsurunda ise, “1) Öğrencilerden;
a) Tahsillerini gönderiliş hedeflerine uygun bir dereceyle tamamlamayanlar,
b) Öğrenimlerinden vazgeçenler,
c) Tahsillerini tamamladıktan daha sonra iki ay ortasında misyon talep etmeyenler,
ç) Atandığı ya da durumuna uygun teklif edilen nazaranve yasal müddeti ortasında başlamayanlar,
d) Yüklenme senedi ile muteber imzalı müteselsil kefalet senedi kararlarına uymayanlar,
e) Mecburi hizmetlerini tamamlamadan misyonlarından istifa edenler yahut devlet memurluğundan ihraç edilenler,
f) Mevzuata karşıt hareketlerden dolayı öğrencilikle ilişiği kesilenler
ilgili mevzuat kararları uyarınca tahsil masraflarını faizleriyle birlikte ödemekle yükümlüdür.
(2) Tahsil masrafları 14/7/1965 tarihindeki ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 34 üncü unsuruna bakılırsa tahsil edilir. Uygulanan faiz oranları ise 4/12/1984 tarihindeki ve 3095 sayılı Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine Ait Kanun kararlarına göre hesaplanır.” kararına yer verilmiştir.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Milli Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunda, yüksek lisans ve doktora tahsili görmek için mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönenlerin bakılırsav talep etmeleri halinde, muvaffakiyetle tamamlanan yüksek lisans derecesine tekabül eden müddetler için mecburi hizmet yapmaları, başarısız oldukları doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri gerektiği belirtilmiştir.
Her ne kadar, dava dilekçesinde kelam konusu sürecin tamamının iptali istenilmiş ise de, uyuşmazlık, 1416 sayılı Kanun kapsamında yüksek lisans ve doktora tahsili görmek için mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, doktora tahsiline tekabül eden tahsil masraflarını ödeyip ödemeyeceğine ait olduğundan, bu süreç tarafından yapılan incelemenin “doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri” ibaresi ile hudutlu yapılması gerekmektedir.
Davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan 1416 sayılı Kanun’un 17. unsurunda, Ulusal Eğitim Bakanlığının, her öğrencinin tahsilini tamamlamasından altı ay evvel durumunu ismine yurt dışına gönderildiği kuruma bildireceği ve tahsilini tamamlayarak yurda dönen öğrencinin iki ay ortasında taahhütname ile bağlı olduğu kuruma müracaat etmek zorunda olduğu; 18. hususunda, müracaat etmiş olan bir öğrencinin ihtisası dahilinde kendisine teklif olunacak hizmeti kabule mecbur olduğu; 19. unsurunda, geriye çağrılan öğrenci ile tahsillerini bitirerek iki ay ortasında yurda dönmeyen, 17. ve 18. hususlar uyarınca müracaat ve teklif olunan hizmetleri kabul etmeyen öğrencinin tahsil masraflarını faizleriyle birlikte ödemek zorunda olduğu karara bağlanmıştır.
1416 sayılı Kanun’un 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun’un 3. unsuruyla değişik 21. unsurunda, bu Kanun uyarınca mecburi hizmet karşılığı yurt dışına gönderilenlerin, tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan daha sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları belirtilmiş, birebir Kanun ile 1416 sayılı Kanun’a eklenen Süreksiz 3. hususta de, 21. husus kararlarından, yurt dışına eğitim hedefiyle gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil) ile hala yurt haricinde eğitimlerine devam edenlerin de yararlandırılacağı belirtilmiştir.
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkrada ise, yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kuralıyla tabip öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim bakılırsavlisi takımlarına atamasının yapılacağı öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere, gerek davacının yurt dışına gönderildiği tarihte yürürlükte bulunan Kanun kararlarında gerekse daha sonradan yürürlüğe giren kararlarda, 1416 sayılı Kanun kapsamında lisansüstü tahsil görmek hedefiyle mecburi hizmet karşılığında yurt dışına gönderilenlerin kelam konusu tahsillerini muvaffakiyetle tamamlamaları halinde, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacakları, eğitimlerinde başarısız olanların ise kendilerine yapılan tahsil masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda oldukları kurala bağlanmıştır.
ötürüsıyla, yüksek lisans ve doktora tahsili için yurt dışına gönderilen ve doktora tahsilini tamamlamadan yurda dönen davacının, tahsilini gönderiliş emeline uygun bir dereceyle tamamlayamaması niçiniyle kendisine yapılan yüksek lisans ve doktora tahsili masraflarını faiziyle bir arada ödemek zorunda olduğu kararına varılmıştır.
Her ne kadar, davacının yurt dışına gönderildiği tarihteki Ulusal Eğitim Bakanlığı uygulamasında, yüksek lisans tahsillerini tamamladıktan daha sonra doktora tahsiline başlayıp doktora derecesini almadan yurda dönenlere rastgele bir tazminat alınmadan vazife verildiği anlaşılmakta ise de, kelam konusu uygulamanın 1416 sayılı Kanun’a ters olması niçiniyle davacı tarafından haklı beklenti oluşturmayacağı da açıktır.
Bu durumda, Ulusal Eğitim Bakanlığı Makamının . tarih ve . sayılı olurunda yer alan “doktora müddetine tekabül eden kısmın ise tazminatını ödemeleri” ibaresi ile yüksek lisans ve doktora yapmak üzere 1416 sayılı Kanun kapsamında yurt dışına gönderilen davacının gönderiliş hedefine uygun bir derece ile yurda dönmediğinden bahisle Hazineye olan doktora borcunun ödenmesi ve senet alınmasına ait Ulusal Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğünün . tarih ve E.. sayılı sürecinde hukuka karşıtlık görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davalı yönetimin temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu süreçlerin üstte özetlenen münasebetle iptaline ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize husus 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucunın BOZULMASINA,
3. bir daha bir karar verilmek üzere evrakın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 30/11/2022 tarihinde oyfazlacaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili belgenin incelenmesinden; Danıştay Sekizinci Dairesince verilen 01/06/2022 tarih ve E:2019/5577, K:2022/3667 sayılı sonucun metot ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz niçinlerinin sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize mevzu sonucun onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.