Konuşmaları ‘sırnaşık’ olan memurun atılması hukuka uygun mu?
Aksi taraftaki mahkeme sonucu bozuldu.
İlk derece mahkemesi iptal öne sürülen sebebi
Her ne kadar davacının, odasında staja başlayan M.E.’nin yanında küfürlü dizi izlemek ve cinsel içerikli sorular sormak ve konuşmalar yapmak fiilleri, davalı idarece memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede utanç verici hareket olarak nitelendirilmek suretiyle, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca memuriyetten çıkarılmasına karar verilmiş ise de, davalı idarece ‘eylemin yüküne nazaran cezalandırma’ prensibine karşıt davranıldığı, ‘orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek, dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
Başsavcılık iddianamesinden
Ayrıca, . Cumhuriyet Başsavcılığının. tarihindeki ve. sayılı İddianamesinde, ‘şüphelinin sırnaşıkça hal alan konuşmalarının şehvet duygusu içerdiği, müştekinin kendi onur ve namusunu ilgilendiren bir bahiste şüpheliye iftira etmesi için bir niye bulunmadığı, gerek karakolda alınan sözünün, gerekse şikayet dilekçesindeki anlatımlarının dengeli olduğu gözetilerek,’ denilerek şüphelinin ‘Kamu vazifesinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz’ kapsamında yargılanmasının talep edildiği göz önünde bulundurularak” sebebi öne sürülerek, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, anılan Heyet sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bozma öne sürülen nedeni
Davacının disiplin cezasına mevzu aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında, … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; davacının, kamu nazaranvinin yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz hatasını işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. unsuru uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılmasına ve sonuç prestijiyle kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, bu sonucun 08/09/2021 tarihinde katılaştığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel hareketleri ile ilgili olarak üstte belirtilen isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmemiştir.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2021/528
Karar No: 2022/536
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : . Genel Müdürlüğü
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : .
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesinin. tarih ve E:., K:. sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
. Müdürlüğünde takip memuru olarak bakılırsav yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ait TRT Genel Müdürlüğü Yüksek Disiplin Şurasının. tarih ve . sayılı sonucunın iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi sonucunın özeti:
… Yönetim Mahkemesinin. tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; kamu vazifelilerinin gerçekleştirdikleri hareketlerin, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde meydana getireceği aksiliklerin yüküne göre disiplin cezası verilmesi, öbür bir deyişle cezanın hata ile orantılı olması gerektiği, orantılılığın bir yandan kanunda hata tipi olarak belirlenmiş olan aksiyon ile buna karşılık verilecek ceza içinde adil bir istikrarın olması, emsal hukukî kıymetleri müdafaaya yönelik cürümler için öngörülen cezalar içinde mantıklı bir istikrarın olması, öteki yandan ise hukukî bedellerin hiyerarşik özelliğinin mecburî bir kararı olarak farklı hukukî pahaları koruyan hatalar için öngörülen cezalar içinde bir istikrarın olması formunda sonuçları bulunduğu, kamu nazaranvlisinin işlediği disiplin cürmü karşılığında niteliği prestijiyle cürüm için öngörülenden daha ağır bir disiplin cezası ile cezalandırılması durumunda ‘eylemin tartısına bakılırsa cezalandırma’, öbür bir deyişle ‘orantılılık’ unsurunun ihlal edileceği, dava konusu olayda, her ne kadar davacının, odasında staja başlayan M.E.’nin yanında küfürlü dizi izlemek ve cinsel içerikli sorular sormak ve konuşmalar yapmak fiilleri, davalı idarece memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede utanç verici hareket olarak nitelendirilmek suretiyle, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca memuriyetten çıkarılmasına karar verilmiş ise de, davalı idarece ‘eylemin tartısına bakılırsa cezalandırma’ unsuruna karşıt davranıldığı, ‘orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek, dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın özeti:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesince; istinaf müracaatına bahis Yönetim Mahkemesi sonucunın hukuka ve yola uygun olduğu ve davalı tarafınca ileri sürülen tezlerin kelam konusu sonucun kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği nedeni öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 45. hususunun üçüncü fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacının bulunduğu odada, mevkide ya da koltukta bilhassa de mesai saatleri içerisinde Devleti temsilen bulunduğu, sergilemiş olduğu her hal ve harekette bunun şuurunda olmak ve Devlet vakarını, saygınlığını korumakla yükümlü olduğu, hakkında başlatılan soruşturma sonucunda sergilediği aksiyonların hiç bir tereddüte mahal bırakılmayacak biçimde açıkça ortaya konulduğu; Yönetim Mahkemesince orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek iptal sonucu verilmiş ise de, Karar’da hangi kritere nazaran kıymetlendirme ya da oranlama yapıldığına yer verilmediği üzere idari merci yerine geçilerek karar verildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Soruşturmanın ciddiyetten uzak yürütüldüğü, izlenilen dizinin erotik değil argo ve belden aşağı espriler içerdiği, odasında staj yapan …’nin kelam konusu diziden rahatsız olmadığına ait beyanın bulunduğu, aksi durumun ömrün olağan akışına alışılmamış olduğu, hareketinin her türlü kuşkudan uzak, kesin ve açık ispata dayalı olarak ortaya konulması gerektiği belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel aksiyonları ile ilgili olarak isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka terslik, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmediği nedeni öne sürülerek, temyiz isteminin kabulü ile Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
. Müdürlüğünde takip memuru olarak misyon yapan davacının, odasında staja başlayan …’nin şikayeti üzerine yapılan soruşturma kararında hazırlanan. tarih ve. nolu soruşturma raporunda “Devlet Memuru Vakarına Yakışmayan Tavır ve Davranışlarda Bulunmak” aksiyonundan İşçi Yönetmeliğinin 96/e unsuru uyarınca uyarma cezası verilmesinin önerildiği, davacı hakkında… Asliye Ceza Mahkemesinin E:. sayılı belgesinde “Kamu bakılırsavinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz” kabahatinden yargılamanın başlaması üzerine, anılan soruşturma raporundaki eksikliklerin giderilmesinin istenildiği, bir daha düzenlenen. tarih ve. sayılı soruşturma raporunda eksikliklerin giderilmemesi üzerine, bakılırsavlendirilen öbür soruşturmacılar tarafınca soruşturma raporu hazırlanmasının istenildiği; bu kapsamda yapılan soruşturma sonucunda düzenlenen. tarih ve. nolu soruşturma raporunda “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiilinden dolayı 657 sayılı Kanun’un 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, . tarih ve. sayılı Yüksek Disiplin Konseyi sonucuyla “.’nin kendi erdem ve namusunu ilgilendiren bir bahiste .’ya iftira atması için geçerli bir sebep bulunmadığı, .’nin kelam konusu şikayetini staj yaptığı ünitenin değiştirilebileceğini öğrendiği biçimde ve stajını bırakıp mezuniyetini bir yıl geciktirmek değerine yaptığı. .’nin, .’nın kendisine yönelik davranışlarında cinsel bir gayesi olduğunun açık olduğunu ve kendisini epey rahatsız ettiğini tabir ettiği, şikayet dilekçesinde tarafımıza ve . Polis Merkezine vermiş olduğu sözlerindeki beyanlarının birbiriyle ahenk gösteren samimi, dengeli beyanlar olduğu ve rastgele bir tereddüde mahal bırakmadığı, şahit anlatımlarının .’nin beyanındaki olay akışı ile dengeli olduğu, bir daha Whatsapp kümesindeki yazışmaların beyanına uygun olarak olayların yaşandığı ana kanıt niteliği taşıdığı, .’nin odadayken .’nın küfür içerikli bir diziyi izlediği savının hem şahit beyanlarıyla birebir vakitte Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı raporuyla ortaya konulduğu anlaşıldığından,
Ayrıca, . Cumhuriyet Başsavcılığının. tarihindeki ve. sayılı İddianamesinde, ‘şüphelinin sırnaşıkça hal alan konuşmalarının şehvet duygusu içerdiği, müştekinin kendi onur ve namusunu ilgilendiren bir hususta şüpheliye iftira etmesi için bir niye bulunmadığı, gerek karakolda alınan tabirinin, gerekse şikayet dilekçesindeki anlatımlarının dengeli olduğu gözetilerek,’ denilerek şüphelinin ‘Kamu vazifesinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz’ kapsamında yargılanmasının talep edildiği göz önünde bulundurularak” nedeni öne sürülerek, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, anılan Şura sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde, “memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiilinin, Devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesini gerektirdiği karara bağlanmıştır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Davacının disiplin cezasına bahis aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında, … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; davacının, kamu misyonunun yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz cürmünü işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. hususu uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılmasına ve sonuç prestijiyle kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, bu sonucun 08/09/2021 tarihinde mutlaklaştığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel aksiyonları ile ilgili olarak üstte belirtilen isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu prestijle, dava konusu sürecin iptali istikametindeki karara karşı yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki temyize husus Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunda tüzel isabet bulunmamaktadır.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. unsuruna uygun bulunan davalı yönetimin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu sürecin üstte özetlenen münasebetle iptaline ait Yönetim Mahkemesi sonucuna karşı yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki temyize husus . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucunın BOZULMASINA,
3. bir daha bir karar verilmek üzere belgenin . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oyoldukcaluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Dava, . Müdürlüğünde takip memuru olarak olarak nazaranv yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ait TRT Genel Müdürlüğü Yüksek Disiplin Heyetinin . tarih ve . sayılı sonucunın iptali istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiili, Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller içinde sayılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) göre Sözleşme’nin 6. unsurunun (2) numaralı fıkrasında teminat altına alınan masumiyet karinesinin iki boyutu bulunmaktadır. Buna bakılırsa birinci boyut, bir hata isnadında bulunulmasından ceza yargılamasının sonuçlanmasına kadar geçen süreci garanti altına almaktadır. İkinci öge ise mahkümiyet kararıyla sonuçlanmayan ceza yargılamalarıyla irtibatlı müteakip yargılamalar bağlamında kişinin masumiyetine hürmet gösterilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Ceza yargılamasının devam ettiği sürece ait birinci ögenin kapsamı yalnızca ceza yargılamalarının adilliğini temin etmek ismine metoda ait bir garanti olmakla sonlu değildir. Bu prensip daha geniş kapsamlı olup hiç bir devlet temsilcisinin kişinin suçluluğu bir mahkeme tarafınca tespit edilmeden o kişinin hatalı olduğuna ait bir tabirde bulunmamasını gerektirir. Masumiyet karinesi sadece ceza yargılamaları bağlamında değil ceza yargılamaları ile eş vakitli olarak yürütülen başka davalarda ya da disiplin incelemelerinde de ihlal edilebilecek niteliktedir. Bu bağlamda, masumiyet karinesinin korunmasına ait ikinci boyut ceza yargılamaları mahkümiyetten öteki bir biçimde sonlandığı vakit devreye girer ve ondan sonrasındaki yargılamalarda cürüm ile ilgili olarak kişinin masumiyetine ait kuşku duyulmamasını gerektirir (Kemal Coşkun/Türkiye, B. No. 45028/07, 28/3/2017, §§ 41, 43).
AİHM, Sözleşme’nin 6. hususunun ikinci fıkrasının disiplin yetkisini haiz makamların ceza yargılaması kapsamında kendisine cürüm isnat edilen ve hareketi yönteme uygun bir biçimde tespit edilen bir kamu nazaranvlisine yaptırım uygulamasını engellemek üzere bir emeli yahut tesiri bulunmadığına kanaat getirmiştir. AİHM, Sözleşme’nin, rastgele bir hareket niçiniyle hem ceza birebir vakitte disiplin yargılamalarının başlatılmasına yahut kelam konusu iki yargılama çeşidinin eş vakitli olarak yürütülmesine halel getirmediğine vurgu yaparak cezai sorumluluğun kaldırılması halinde bile daha yavaşça bir ispat külfeti temelinde birebir olaylardan doğan tüzel yahut öbür sorumlulukların tesis edilmesine halel getirilmediğine işaret etmektedir. Lakin son bir cezai karar olmaksızın disiplin yargılaması kapsamında, argümana husus hareketi niçiniyle başvurana cezai sorumluluk yükleyen bir tabirin bulunması halinde 6. hususun ikinci fıkrası kapsamına giren bir sorun kelam konusu olacaktır (Seven/Türkiye, B. No: 60392/08, 23/1/2018, § 51).
2709 sayılı TC Anayasa’sının “Hak arama hürriyeti” kenar başlıklı 36. unsurunun birinci fıkrasında; “Herkes, legal vasıta ve yollardan yaralanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı yahut davalı olarak sav ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” kuralına, 38. hususunun dördüncü fıkrasında; “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse hatalı sayılamaz” kuralına yer verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin Emre cenik Başvurusu (Başvuru No: 2015/19678) sonucunda; “Masumiyet karinesi, Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü fıkrasında “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse hatalı sayılamaz.” formunda düzenlenmiştir. Anayasa’nın 36. hususunda ise her insanın sav ve savunma ile “adil yargılanma” hakkına sahip olduğu belirtilmektedir. Anılan unsura “adil yargılanma” ibaresinin eklenmesine ait münasebette, Türkiye’nin taraf olduğu memleketler arası kontratlarda de teminat altına alınan adil yargılama hakkının unsur metnine dahil edildiği vurgulanmıştır. Gerçekten Sözleşme’nin 6. hususunun (2) numaralı fıkrasında, kendisine bir hata isnat edilen her insanın suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar hatasız sayılacağı düzenlenmiştir. Bu prestijle masumiyet karinesi, Anayasa’nın 36. hususunda garanti altına alınan adil yargılanma hakkının bir ögesi olmakla birlikte suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimsenin hatalı sayılamayacağına dair Anayasa’nın 38. unsurunun dördüncü fıkrasında ayrıyeten düzenlenmiştir (Fameka İnş. Plastik San ve Tic. Ltd. Şirketi, B. No: 2014/3905, 19/04/2017, § 27).
Masumiyet karinesi, kişinin cürüm işlediğine dair katılaşmış bir yargı sonucu olmadan hatalı olarak kabul edilmemesini garanti altına alır. Bunun kararı olarak hiç kimse, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar yargılama makamları ve kamu otoriteleri tarafınca hatalı olarak nitelendirilemez ve hatalı muamelesine tabi tutulamaz (Kürşat Eyol, B. No: 2012/665, 13/6/2013, § 26).
Bu çerçevede masumiyet karinesi kural olarak hakkında bir hata isnadı bulunan ve çabucak hemen mahkümiyet sonucu verilmemiş şahısları kapsayan bir unsurdur. Kabahat isnadı kesin kararla mahkümiyete dönüşen şahıslar açısından ise artık “hakkında kabahat isnadı olan kişi” statüsünde olmadıkları için masumiyet karinesi savının geçerli bir desteği kalmamaktadır. Lakin ceza davası kararında kendisine isnat edilen hatası işlemediğinin sabit olduğu yahut cürmü işlediğine kesin olarak kanaat getirilemediği ve bu niçinle sanık hakkında beraat sonucu verilen durumlarda ya da kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi halinde kişi hakkında masumiyet karinesinin devam ettiğinin kabulü gerekir. Zira bu biçimde durumlarda Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü ve Sözleşme’nin 6. unsurunun (2) numaralı fıkraları manasında kişinin suçluluğu sabit olmamıştır ve bu niçinle hatalı sayılamaz (Ramazan Tosun, B. No: 2012/998, 7/11/2013, § 61).
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, mahkümiyet konusunda vicdani kanaate ulaşmış mahkemenin buna ait kararı açıklamayı muhakkak bir süre ertelemesini, bu mühlet zarfında kararın sanık hakkında bir tüzel sonuç doğurmamasını ve bu müddet sonunda kişinin öteki cürüm işlememesi halinde açıklanması geri bırakılan kararın ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilmesini söz eder. Bu çerçevede ceza davası haricinde ama ceza davasına bahis olan hareketler niçiniyle devam eden idari uyuşmazlıklarda, açıklanması geri bırakılan mahkümiyet sonucuna dayanılması masumiyet karinesi ile çelişebilir (Kürşat Eyol, §§ 28, 29)
Masumiyet karinesi, hata isnadının karara bağlandığı yargılamalarda geçerli olduğu için Sözleşme’nin 6. unsurunda söz edilen “medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar” çerçevesinde bedellendirilen idari davalar, kural olarak masumiyet karinesinin uygulama alanı haricinde kalmaktadır. Fakat idari davada uyuşmazlık konusu olan maddi olayın tespitinde idari yargı mercii, tıpkı maddi olayı ele alan ceza mahkemesinin daha evvel verdiği karara uygun hareket etmelidir (Hüseyin Şahin [GK], B. No: 2013/1728, 12/11/2014, § 39).
Buna nazaran kamu otoritelerince suçluluğu hükmen sabit olmamış (hakkında mutlaklaşmış mahkumiyet sonucu bulunmayan) şahsa “suçlu” muamelesi yapılamaz. Öbür bir sözle hata isnadına bağlı yargılamalarda mahkumiyet haricindeki başka tüm sonuçlarda masumiyet karinesi varlığını sürdürür ve kamu otoritelerinin buna hürmet duyulmadığını gösteren bir tavır takınmaktan uzak durmaları beklenir. Kararın açıklanmasının geri bırakılmasının bir mahkumiyet sonucu olmadığı emsalsizdır. ötürüsıyla ceza davası haricinde lakin ceza davasına bahis olan hareketler niçiniyle devam eden idari uyuşmazlıklarda, açıklanması geri bırakılan mahkümiyet sonucuna dayanılmak suretiyle kişinin masumiyetine gölge düşürecek, onun masumiyetinden kuşku duyulmasına niye olacak biçimde özensiz davranışlardan kaçınılmalıdır.
aynı vakitte idari uyuşmazlığın tahliline temel teşkil etmesi bakımından salt kişinin yargılanmış olmasından ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına dair karardan kelam edilmesi, masumiyet karinesinin ihlal edildiğinden kelam edebilmek bakımından kâfi değildir. Bunun için sonucun öne sürülen sebebinin bütün halinde dikkate alınması ve en son sonucun münhasıran kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen fiillere dayanıp dayanmadığının incelenmesi gerekir (Ramazan Tosun, § 63; Hüseyin Şahin, § 40). Bu kapsamda karar vericilerin kullandıkları lisan kritik değer taşır (Mustafa Kıvrak, B. No: 2013/3175, 20/2/2014, § 36).
Öte yandan, ceza muhakemesi kararında isnat edilen kabahatin sanık tarafınca işlenmediğinin sabit olması haricinde ceza mahkemesi kararı, yönetim makamları açısından direkt bağlayıcı değildir. Lakin cezai sorumluluğu ortadan kalkmış olsa dahi, tıpkı olaylar niçiniyle -daha yavaşça bir ispat külfeti temelinde- kişi hakkında öteki cins bir sorumluluğun tesis edilmesinin önünde bir pürüz bulunmamaktadır (benzer tarafta değerlendirmeler için bkz. Kürşat Eyol, § 30).”
Başvuruya husus … fiiler, 5237 sayılı Kanun’da kabahat olarak düzenlenmiş fiillerdir. Somut hadisede derece mahkemesi, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucuna atıfla müracaatçıya … suçlamasının yöneltildiğini ve yargılama kararında müracaatçının … cürmünü işlediğinin sabit bulunduğunu belirtmiştir. Derece mahkemesinin, müracaatçının … aksiyonunu gerçekleştirdiğinin sabit olduğunu söz etmiş olması, disiplin alanının sonlarını aşarak ceza hukuku alanına taşan bir kıymetlendirme mahiyetindedir. Mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucuna atıfla yapılan bu kıymetlendirme, müracaatçının mahkumiyetle neticelenmemiş fiili tarafından ona “suçlu” muamelesi yapılması kararınu doğurmuştur. Bu kapsamda derece mahkemesinin kullandığı lisan müracaatçının masumiyetine gölge düşürücü nitelikte olup hakkındaki yargılamanın, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu ile neticelenmiş olmasını anlamsız hale getirmiştir. Gerekçeli kararda yapılan kıymetlendirme ve kullanılan sözlerin masumiyet karinesini ihlal ettiği kararına ulaşılmıştır.
Açıklanan niçinlerle, Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü fıkrasında teminat altına alınan masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir” nedeni öne sürülerek Anayasa’nın 38. unsurunun dördüncü fıkrasında karar altına alınan masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının disiplin cezasına mevzu aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında; … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; kamu nazaranvinin yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz hatasını işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. unsuru uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılması gerektiği kararına varılmakla birlikte, davacı hakkındaki kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Disiplin tarafından ise ceza davasına mevzu olan tıpkı hareketinden dolayı yapılan idari soruşturma kararında, fiilin sabit olduğundan bahisle 657 sayılı Kanunun 125 nci hususunun E/g fıkrası uyarınca “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.
Yukarıda kelamı edilen, Anayasa Mahkemesi sonucu ışığında; disiplin cezasına bahis olan hareketin, bununla birlikte Türk Ceza Kanununa nazaran de kabahat olması halinde ceza davasında verilecek sonucun disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması kararında verilen; “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” sonucunın masumiyet karinesi kapsamında bulunmasına rağmen disiplin hukukuna nazaran fiilin sabit olduğu kararına ulaşılarak disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali kararınu doğurduğu açıktır.
Açıklanan niçinlerle, temyiz isteminin reddi ile dava konusu sürecin iptali yolundaki yönetim mahkemesi sonucunın belirtilen münasebet ile onanması gerektiği görüşüyle aksi istikametteki çoğunluk sonucuna katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Aksi taraftaki mahkeme sonucu bozuldu.
İlk derece mahkemesi iptal öne sürülen sebebi
Her ne kadar davacının, odasında staja başlayan M.E.’nin yanında küfürlü dizi izlemek ve cinsel içerikli sorular sormak ve konuşmalar yapmak fiilleri, davalı idarece memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede utanç verici hareket olarak nitelendirilmek suretiyle, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca memuriyetten çıkarılmasına karar verilmiş ise de, davalı idarece ‘eylemin yüküne nazaran cezalandırma’ prensibine karşıt davranıldığı, ‘orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek, dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
Başsavcılık iddianamesinden
Ayrıca, . Cumhuriyet Başsavcılığının. tarihindeki ve. sayılı İddianamesinde, ‘şüphelinin sırnaşıkça hal alan konuşmalarının şehvet duygusu içerdiği, müştekinin kendi onur ve namusunu ilgilendiren bir bahiste şüpheliye iftira etmesi için bir niye bulunmadığı, gerek karakolda alınan sözünün, gerekse şikayet dilekçesindeki anlatımlarının dengeli olduğu gözetilerek,’ denilerek şüphelinin ‘Kamu vazifesinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz’ kapsamında yargılanmasının talep edildiği göz önünde bulundurularak” sebebi öne sürülerek, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, anılan Heyet sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bozma öne sürülen nedeni
Davacının disiplin cezasına mevzu aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında, … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; davacının, kamu nazaranvinin yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz hatasını işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. unsuru uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılmasına ve sonuç prestijiyle kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, bu sonucun 08/09/2021 tarihinde katılaştığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel hareketleri ile ilgili olarak üstte belirtilen isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmemiştir.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No: 2021/528
Karar No: 2022/536
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : . Genel Müdürlüğü
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : .
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesinin. tarih ve E:., K:. sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
. Müdürlüğünde takip memuru olarak bakılırsav yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ait TRT Genel Müdürlüğü Yüksek Disiplin Şurasının. tarih ve . sayılı sonucunın iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi sonucunın özeti:
… Yönetim Mahkemesinin. tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; kamu vazifelilerinin gerçekleştirdikleri hareketlerin, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde meydana getireceği aksiliklerin yüküne göre disiplin cezası verilmesi, öbür bir deyişle cezanın hata ile orantılı olması gerektiği, orantılılığın bir yandan kanunda hata tipi olarak belirlenmiş olan aksiyon ile buna karşılık verilecek ceza içinde adil bir istikrarın olması, emsal hukukî kıymetleri müdafaaya yönelik cürümler için öngörülen cezalar içinde mantıklı bir istikrarın olması, öteki yandan ise hukukî bedellerin hiyerarşik özelliğinin mecburî bir kararı olarak farklı hukukî pahaları koruyan hatalar için öngörülen cezalar içinde bir istikrarın olması formunda sonuçları bulunduğu, kamu nazaranvlisinin işlediği disiplin cürmü karşılığında niteliği prestijiyle cürüm için öngörülenden daha ağır bir disiplin cezası ile cezalandırılması durumunda ‘eylemin tartısına bakılırsa cezalandırma’, öbür bir deyişle ‘orantılılık’ unsurunun ihlal edileceği, dava konusu olayda, her ne kadar davacının, odasında staja başlayan M.E.’nin yanında küfürlü dizi izlemek ve cinsel içerikli sorular sormak ve konuşmalar yapmak fiilleri, davalı idarece memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede utanç verici hareket olarak nitelendirilmek suretiyle, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca memuriyetten çıkarılmasına karar verilmiş ise de, davalı idarece ‘eylemin tartısına bakılırsa cezalandırma’ unsuruna karşıt davranıldığı, ‘orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek, dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın özeti:
. Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesince; istinaf müracaatına bahis Yönetim Mahkemesi sonucunın hukuka ve yola uygun olduğu ve davalı tarafınca ileri sürülen tezlerin kelam konusu sonucun kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği nedeni öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 45. hususunun üçüncü fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacının bulunduğu odada, mevkide ya da koltukta bilhassa de mesai saatleri içerisinde Devleti temsilen bulunduğu, sergilemiş olduğu her hal ve harekette bunun şuurunda olmak ve Devlet vakarını, saygınlığını korumakla yükümlü olduğu, hakkında başlatılan soruşturma sonucunda sergilediği aksiyonların hiç bir tereddüte mahal bırakılmayacak biçimde açıkça ortaya konulduğu; Yönetim Mahkemesince orantılılık unsuruna uyulmadığı sebebi öne sürülerek iptal sonucu verilmiş ise de, Karar’da hangi kritere nazaran kıymetlendirme ya da oranlama yapıldığına yer verilmediği üzere idari merci yerine geçilerek karar verildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Soruşturmanın ciddiyetten uzak yürütüldüğü, izlenilen dizinin erotik değil argo ve belden aşağı espriler içerdiği, odasında staj yapan …’nin kelam konusu diziden rahatsız olmadığına ait beyanın bulunduğu, aksi durumun ömrün olağan akışına alışılmamış olduğu, hareketinin her türlü kuşkudan uzak, kesin ve açık ispata dayalı olarak ortaya konulması gerektiği belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel aksiyonları ile ilgili olarak isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka terslik, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmediği nedeni öne sürülerek, temyiz isteminin kabulü ile Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
. Müdürlüğünde takip memuru olarak misyon yapan davacının, odasında staja başlayan …’nin şikayeti üzerine yapılan soruşturma kararında hazırlanan. tarih ve. nolu soruşturma raporunda “Devlet Memuru Vakarına Yakışmayan Tavır ve Davranışlarda Bulunmak” aksiyonundan İşçi Yönetmeliğinin 96/e unsuru uyarınca uyarma cezası verilmesinin önerildiği, davacı hakkında… Asliye Ceza Mahkemesinin E:. sayılı belgesinde “Kamu bakılırsavinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz” kabahatinden yargılamanın başlaması üzerine, anılan soruşturma raporundaki eksikliklerin giderilmesinin istenildiği, bir daha düzenlenen. tarih ve. sayılı soruşturma raporunda eksikliklerin giderilmemesi üzerine, bakılırsavlendirilen öbür soruşturmacılar tarafınca soruşturma raporu hazırlanmasının istenildiği; bu kapsamda yapılan soruşturma sonucunda düzenlenen. tarih ve. nolu soruşturma raporunda “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiilinden dolayı 657 sayılı Kanun’un 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, . tarih ve. sayılı Yüksek Disiplin Konseyi sonucuyla “.’nin kendi erdem ve namusunu ilgilendiren bir bahiste .’ya iftira atması için geçerli bir sebep bulunmadığı, .’nin kelam konusu şikayetini staj yaptığı ünitenin değiştirilebileceğini öğrendiği biçimde ve stajını bırakıp mezuniyetini bir yıl geciktirmek değerine yaptığı. .’nin, .’nın kendisine yönelik davranışlarında cinsel bir gayesi olduğunun açık olduğunu ve kendisini epey rahatsız ettiğini tabir ettiği, şikayet dilekçesinde tarafımıza ve . Polis Merkezine vermiş olduğu sözlerindeki beyanlarının birbiriyle ahenk gösteren samimi, dengeli beyanlar olduğu ve rastgele bir tereddüde mahal bırakmadığı, şahit anlatımlarının .’nin beyanındaki olay akışı ile dengeli olduğu, bir daha Whatsapp kümesindeki yazışmaların beyanına uygun olarak olayların yaşandığı ana kanıt niteliği taşıdığı, .’nin odadayken .’nın küfür içerikli bir diziyi izlediği savının hem şahit beyanlarıyla birebir vakitte Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı raporuyla ortaya konulduğu anlaşıldığından,
Ayrıca, . Cumhuriyet Başsavcılığının. tarihindeki ve. sayılı İddianamesinde, ‘şüphelinin sırnaşıkça hal alan konuşmalarının şehvet duygusu içerdiği, müştekinin kendi onur ve namusunu ilgilendiren bir hususta şüpheliye iftira etmesi için bir niye bulunmadığı, gerek karakolda alınan tabirinin, gerekse şikayet dilekçesindeki anlatımlarının dengeli olduğu gözetilerek,’ denilerek şüphelinin ‘Kamu vazifesinin Sağladığı Kolaylıktan yaralanmak Suretiyle Cinsel Taciz’ kapsamında yargılanmasının talep edildiği göz önünde bulundurularak” nedeni öne sürülerek, davacının 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, anılan Şura sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde, “memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiilinin, Devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesini gerektirdiği karara bağlanmıştır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Davacının disiplin cezasına bahis aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında, … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; davacının, kamu misyonunun yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz cürmünü işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. hususu uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılmasına ve sonuç prestijiyle kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, bu sonucun 08/09/2021 tarihinde mutlaklaştığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; davacının, Devlet memurluğundan çıkarılması cezasına temel aksiyonları ile ilgili olarak üstte belirtilen isimli yargı sonucuyla cinsel taciz kabahatinin sabit olduğu nedeni öne sürülerek cezalandırılmasına karar verildiği dikkate alındığında, hakkında tesis edilen dava konusu süreçte hukuka karşıtlık, Yönetim Mahkemesinin iptale ait sonucunda hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu prestijle, dava konusu sürecin iptali istikametindeki karara karşı yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki temyize husus Bölge Yönetim Mahkemesi sonucunda tüzel isabet bulunmamaktadır.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. unsuruna uygun bulunan davalı yönetimin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu sürecin üstte özetlenen münasebetle iptaline ait Yönetim Mahkemesi sonucuna karşı yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki temyize husus . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucunın BOZULMASINA,
3. bir daha bir karar verilmek üzere belgenin . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oyoldukcaluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Dava, . Müdürlüğünde takip memuru olarak olarak nazaranv yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ait TRT Genel Müdürlüğü Yüksek Disiplin Heyetinin . tarih ve . sayılı sonucunın iptali istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiili, Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller içinde sayılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) göre Sözleşme’nin 6. unsurunun (2) numaralı fıkrasında teminat altına alınan masumiyet karinesinin iki boyutu bulunmaktadır. Buna bakılırsa birinci boyut, bir hata isnadında bulunulmasından ceza yargılamasının sonuçlanmasına kadar geçen süreci garanti altına almaktadır. İkinci öge ise mahkümiyet kararıyla sonuçlanmayan ceza yargılamalarıyla irtibatlı müteakip yargılamalar bağlamında kişinin masumiyetine hürmet gösterilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Ceza yargılamasının devam ettiği sürece ait birinci ögenin kapsamı yalnızca ceza yargılamalarının adilliğini temin etmek ismine metoda ait bir garanti olmakla sonlu değildir. Bu prensip daha geniş kapsamlı olup hiç bir devlet temsilcisinin kişinin suçluluğu bir mahkeme tarafınca tespit edilmeden o kişinin hatalı olduğuna ait bir tabirde bulunmamasını gerektirir. Masumiyet karinesi sadece ceza yargılamaları bağlamında değil ceza yargılamaları ile eş vakitli olarak yürütülen başka davalarda ya da disiplin incelemelerinde de ihlal edilebilecek niteliktedir. Bu bağlamda, masumiyet karinesinin korunmasına ait ikinci boyut ceza yargılamaları mahkümiyetten öteki bir biçimde sonlandığı vakit devreye girer ve ondan sonrasındaki yargılamalarda cürüm ile ilgili olarak kişinin masumiyetine ait kuşku duyulmamasını gerektirir (Kemal Coşkun/Türkiye, B. No. 45028/07, 28/3/2017, §§ 41, 43).
AİHM, Sözleşme’nin 6. hususunun ikinci fıkrasının disiplin yetkisini haiz makamların ceza yargılaması kapsamında kendisine cürüm isnat edilen ve hareketi yönteme uygun bir biçimde tespit edilen bir kamu nazaranvlisine yaptırım uygulamasını engellemek üzere bir emeli yahut tesiri bulunmadığına kanaat getirmiştir. AİHM, Sözleşme’nin, rastgele bir hareket niçiniyle hem ceza birebir vakitte disiplin yargılamalarının başlatılmasına yahut kelam konusu iki yargılama çeşidinin eş vakitli olarak yürütülmesine halel getirmediğine vurgu yaparak cezai sorumluluğun kaldırılması halinde bile daha yavaşça bir ispat külfeti temelinde birebir olaylardan doğan tüzel yahut öbür sorumlulukların tesis edilmesine halel getirilmediğine işaret etmektedir. Lakin son bir cezai karar olmaksızın disiplin yargılaması kapsamında, argümana husus hareketi niçiniyle başvurana cezai sorumluluk yükleyen bir tabirin bulunması halinde 6. hususun ikinci fıkrası kapsamına giren bir sorun kelam konusu olacaktır (Seven/Türkiye, B. No: 60392/08, 23/1/2018, § 51).
2709 sayılı TC Anayasa’sının “Hak arama hürriyeti” kenar başlıklı 36. unsurunun birinci fıkrasında; “Herkes, legal vasıta ve yollardan yaralanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı yahut davalı olarak sav ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” kuralına, 38. hususunun dördüncü fıkrasında; “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse hatalı sayılamaz” kuralına yer verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin Emre cenik Başvurusu (Başvuru No: 2015/19678) sonucunda; “Masumiyet karinesi, Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü fıkrasında “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse hatalı sayılamaz.” formunda düzenlenmiştir. Anayasa’nın 36. hususunda ise her insanın sav ve savunma ile “adil yargılanma” hakkına sahip olduğu belirtilmektedir. Anılan unsura “adil yargılanma” ibaresinin eklenmesine ait münasebette, Türkiye’nin taraf olduğu memleketler arası kontratlarda de teminat altına alınan adil yargılama hakkının unsur metnine dahil edildiği vurgulanmıştır. Gerçekten Sözleşme’nin 6. hususunun (2) numaralı fıkrasında, kendisine bir hata isnat edilen her insanın suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar hatasız sayılacağı düzenlenmiştir. Bu prestijle masumiyet karinesi, Anayasa’nın 36. hususunda garanti altına alınan adil yargılanma hakkının bir ögesi olmakla birlikte suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimsenin hatalı sayılamayacağına dair Anayasa’nın 38. unsurunun dördüncü fıkrasında ayrıyeten düzenlenmiştir (Fameka İnş. Plastik San ve Tic. Ltd. Şirketi, B. No: 2014/3905, 19/04/2017, § 27).
Masumiyet karinesi, kişinin cürüm işlediğine dair katılaşmış bir yargı sonucu olmadan hatalı olarak kabul edilmemesini garanti altına alır. Bunun kararı olarak hiç kimse, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar yargılama makamları ve kamu otoriteleri tarafınca hatalı olarak nitelendirilemez ve hatalı muamelesine tabi tutulamaz (Kürşat Eyol, B. No: 2012/665, 13/6/2013, § 26).
Bu çerçevede masumiyet karinesi kural olarak hakkında bir hata isnadı bulunan ve çabucak hemen mahkümiyet sonucu verilmemiş şahısları kapsayan bir unsurdur. Kabahat isnadı kesin kararla mahkümiyete dönüşen şahıslar açısından ise artık “hakkında kabahat isnadı olan kişi” statüsünde olmadıkları için masumiyet karinesi savının geçerli bir desteği kalmamaktadır. Lakin ceza davası kararında kendisine isnat edilen hatası işlemediğinin sabit olduğu yahut cürmü işlediğine kesin olarak kanaat getirilemediği ve bu niçinle sanık hakkında beraat sonucu verilen durumlarda ya da kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi halinde kişi hakkında masumiyet karinesinin devam ettiğinin kabulü gerekir. Zira bu biçimde durumlarda Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü ve Sözleşme’nin 6. unsurunun (2) numaralı fıkraları manasında kişinin suçluluğu sabit olmamıştır ve bu niçinle hatalı sayılamaz (Ramazan Tosun, B. No: 2012/998, 7/11/2013, § 61).
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, mahkümiyet konusunda vicdani kanaate ulaşmış mahkemenin buna ait kararı açıklamayı muhakkak bir süre ertelemesini, bu mühlet zarfında kararın sanık hakkında bir tüzel sonuç doğurmamasını ve bu müddet sonunda kişinin öteki cürüm işlememesi halinde açıklanması geri bırakılan kararın ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilmesini söz eder. Bu çerçevede ceza davası haricinde ama ceza davasına bahis olan hareketler niçiniyle devam eden idari uyuşmazlıklarda, açıklanması geri bırakılan mahkümiyet sonucuna dayanılması masumiyet karinesi ile çelişebilir (Kürşat Eyol, §§ 28, 29)
Masumiyet karinesi, hata isnadının karara bağlandığı yargılamalarda geçerli olduğu için Sözleşme’nin 6. unsurunda söz edilen “medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar” çerçevesinde bedellendirilen idari davalar, kural olarak masumiyet karinesinin uygulama alanı haricinde kalmaktadır. Fakat idari davada uyuşmazlık konusu olan maddi olayın tespitinde idari yargı mercii, tıpkı maddi olayı ele alan ceza mahkemesinin daha evvel verdiği karara uygun hareket etmelidir (Hüseyin Şahin [GK], B. No: 2013/1728, 12/11/2014, § 39).
Buna nazaran kamu otoritelerince suçluluğu hükmen sabit olmamış (hakkında mutlaklaşmış mahkumiyet sonucu bulunmayan) şahsa “suçlu” muamelesi yapılamaz. Öbür bir sözle hata isnadına bağlı yargılamalarda mahkumiyet haricindeki başka tüm sonuçlarda masumiyet karinesi varlığını sürdürür ve kamu otoritelerinin buna hürmet duyulmadığını gösteren bir tavır takınmaktan uzak durmaları beklenir. Kararın açıklanmasının geri bırakılmasının bir mahkumiyet sonucu olmadığı emsalsizdır. ötürüsıyla ceza davası haricinde lakin ceza davasına bahis olan hareketler niçiniyle devam eden idari uyuşmazlıklarda, açıklanması geri bırakılan mahkümiyet sonucuna dayanılmak suretiyle kişinin masumiyetine gölge düşürecek, onun masumiyetinden kuşku duyulmasına niye olacak biçimde özensiz davranışlardan kaçınılmalıdır.
aynı vakitte idari uyuşmazlığın tahliline temel teşkil etmesi bakımından salt kişinin yargılanmış olmasından ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına dair karardan kelam edilmesi, masumiyet karinesinin ihlal edildiğinden kelam edebilmek bakımından kâfi değildir. Bunun için sonucun öne sürülen sebebinin bütün halinde dikkate alınması ve en son sonucun münhasıran kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen fiillere dayanıp dayanmadığının incelenmesi gerekir (Ramazan Tosun, § 63; Hüseyin Şahin, § 40). Bu kapsamda karar vericilerin kullandıkları lisan kritik değer taşır (Mustafa Kıvrak, B. No: 2013/3175, 20/2/2014, § 36).
Öte yandan, ceza muhakemesi kararında isnat edilen kabahatin sanık tarafınca işlenmediğinin sabit olması haricinde ceza mahkemesi kararı, yönetim makamları açısından direkt bağlayıcı değildir. Lakin cezai sorumluluğu ortadan kalkmış olsa dahi, tıpkı olaylar niçiniyle -daha yavaşça bir ispat külfeti temelinde- kişi hakkında öteki cins bir sorumluluğun tesis edilmesinin önünde bir pürüz bulunmamaktadır (benzer tarafta değerlendirmeler için bkz. Kürşat Eyol, § 30).”
Başvuruya husus … fiiler, 5237 sayılı Kanun’da kabahat olarak düzenlenmiş fiillerdir. Somut hadisede derece mahkemesi, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucuna atıfla müracaatçıya … suçlamasının yöneltildiğini ve yargılama kararında müracaatçının … cürmünü işlediğinin sabit bulunduğunu belirtmiştir. Derece mahkemesinin, müracaatçının … aksiyonunu gerçekleştirdiğinin sabit olduğunu söz etmiş olması, disiplin alanının sonlarını aşarak ceza hukuku alanına taşan bir kıymetlendirme mahiyetindedir. Mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucuna atıfla yapılan bu kıymetlendirme, müracaatçının mahkumiyetle neticelenmemiş fiili tarafından ona “suçlu” muamelesi yapılması kararınu doğurmuştur. Bu kapsamda derece mahkemesinin kullandığı lisan müracaatçının masumiyetine gölge düşürücü nitelikte olup hakkındaki yargılamanın, kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu ile neticelenmiş olmasını anlamsız hale getirmiştir. Gerekçeli kararda yapılan kıymetlendirme ve kullanılan sözlerin masumiyet karinesini ihlal ettiği kararına ulaşılmıştır.
Açıklanan niçinlerle, Anayasa’nın 38. hususunun dördüncü fıkrasında teminat altına alınan masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir” nedeni öne sürülerek Anayasa’nın 38. unsurunun dördüncü fıkrasında karar altına alınan masumiyet karinesinin ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının disiplin cezasına mevzu aksiyonları niçiniyle, müştekinin şikayeti üzerine açılan kamu davasında; … Asliye Ceza Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı sonucuyla; kamu nazaranvinin yahut hizmet bağının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle müşteki …’ye karşı cinsel taciz hatasını işlediği sabit görülerek, Türk Ceza Kanunu’nun 105. unsuru uyarınca isimli para cezası ile cezalandırılması gerektiği kararına varılmakla birlikte, davacı hakkındaki kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Disiplin tarafından ise ceza davasına mevzu olan tıpkı hareketinden dolayı yapılan idari soruşturma kararında, fiilin sabit olduğundan bahisle 657 sayılı Kanunun 125 nci hususunun E/g fıkrası uyarınca “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.
Yukarıda kelamı edilen, Anayasa Mahkemesi sonucu ışığında; disiplin cezasına bahis olan hareketin, bununla birlikte Türk Ceza Kanununa nazaran de kabahat olması halinde ceza davasında verilecek sonucun disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması kararında verilen; “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” sonucunın masumiyet karinesi kapsamında bulunmasına rağmen disiplin hukukuna nazaran fiilin sabit olduğu kararına ulaşılarak disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali kararınu doğurduğu açıktır.
Açıklanan niçinlerle, temyiz isteminin reddi ile dava konusu sürecin iptali yolundaki yönetim mahkemesi sonucunın belirtilen münasebet ile onanması gerektiği görüşüyle aksi istikametteki çoğunluk sonucuna katılmıyorum.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.