amerikali
Üye
Kişi; haz almasını engelleyen rastgele bir durum, olay yahut kişi ile karşılaştığında öfke hisseder. Uygun bir biçimde söz edildiğinde öfke, son derece sağlıklı ve doğal bir histir. Fakat denetimden çıkıp da yıkıcı hale dönüşürse okul-iş hayatında, şahsi alakalarda ve genel hayat kalitesinde sıkıntılara niye olur. Öfkeye yol açan niçinler içinde; istediğini alamama, engellenme, haksızlığa uğrama, fizikî incinme ve faydalanmalar, tacize uğrama, hayal kırıklığı, anlaşılmama, saygısızlık, akına uğrama ve tehditler sayılabilir. Her bireyin öfkelendiği durumlar farklılık gösterebilir. Ayrıyeten birey bir gün öfkelendiği bir duruma öteki bir gün öfkelenmeyebilir.Peki çocukların öfkesi nasıl olur? Anne babanın nasıl yansılar verdiğine bakılırsa değişiklik gösteriyor. Çocuklar gözlemci varlıklar, öfkenin ne olduğunu, öfkelenince nasıl yansılar verildiğini birden fazla vakit gözlemleyerek öğreniyor ve aynılarını uyguluyorlar. İstekleri ve gereksinimleri rastgele bir biçimde engellenen her çocuk öfke yansısı gösterebilir. Bu epey olağan bir durumdur.
Çocuklarda öfke nöbetleri çoklukla 1 yaş civarında başlar. Okul öncesi devirde öfke nöbetlerinin görülme mümkünlüğü çok yüksektir. Bu, gelişmenin doğal bir sureci olarak kabul edilmektedir. Çocuk, bu vakitte kendi kimliğini oluşturmaya ve bağımsızlığını elde etmeye çalışmaktadır. Söz dağarcığı yeteri kadar gelişmediği için de kendini söz etmekte kuvvetlik çekebilir. Bu da çocuğun saldırgan davranışlar göstermesine yol açabilir. Öfke çocuğun etrafıyla irtibat kurma hallerinden biridir; lakin çocuğun vakit içinde öfkesini denetim edebilmesi ve yeni tabir biçimleri öğrenebilmesi beklenir. Öfke yansısı kimi vakit nefes tutma biçiminde görülebildiği üzere tepinme, kendini yerlere atma, tekmeleme, vurma, kırıp dökme üzere saldırgan davranışlar da içerebilir. Birtakım çocuklar öfkeleri ile baş etmede çok zorluk çekerler ve kendilerini sırf öfkeli ve saldırgan davranışlarla söz etme yoluna sarfiyatlar. bu biçimde çocuklar okul çağına geldiklerinde arkadaşları ve öğretmenleri ile olan ilgilerinde sıkıntılar yaşarlar. Ebeveynleri kaygılandıran bu durumda evvela çocuğu nelerin öfkelendirdiğinin tespiti yapılmalıdır.
Ebeveynin öfke denetimi sağlayamayan çocuğa karşı tavrı nasıl olmalıdır?
Çocuklarda öfke nöbetleri çoklukla 1 yaş civarında başlar. Okul öncesi devirde öfke nöbetlerinin görülme mümkünlüğü çok yüksektir. Bu, gelişmenin doğal bir sureci olarak kabul edilmektedir. Çocuk, bu vakitte kendi kimliğini oluşturmaya ve bağımsızlığını elde etmeye çalışmaktadır. Söz dağarcığı yeteri kadar gelişmediği için de kendini söz etmekte kuvvetlik çekebilir. Bu da çocuğun saldırgan davranışlar göstermesine yol açabilir. Öfke çocuğun etrafıyla irtibat kurma hallerinden biridir; lakin çocuğun vakit içinde öfkesini denetim edebilmesi ve yeni tabir biçimleri öğrenebilmesi beklenir. Öfke yansısı kimi vakit nefes tutma biçiminde görülebildiği üzere tepinme, kendini yerlere atma, tekmeleme, vurma, kırıp dökme üzere saldırgan davranışlar da içerebilir. Birtakım çocuklar öfkeleri ile baş etmede çok zorluk çekerler ve kendilerini sırf öfkeli ve saldırgan davranışlarla söz etme yoluna sarfiyatlar. bu biçimde çocuklar okul çağına geldiklerinde arkadaşları ve öğretmenleri ile olan ilgilerinde sıkıntılar yaşarlar. Ebeveynleri kaygılandıran bu durumda evvela çocuğu nelerin öfkelendirdiğinin tespiti yapılmalıdır.
Ebeveynin öfke denetimi sağlayamayan çocuğa karşı tavrı nasıl olmalıdır?
Çocuğun öfkeli davranışlarının altında yatan en kıymetli sebeplerden birisi gücünü nasıl harcayacağını bilmemesi olabilir. Güç birikimi artan çocuk, yetişkinlerin taşkınlık olarak isimlendirebileceği kimi davranışlar sergilemeye başlar. Çocuk, aile onu uyarana kadar davranışlarında bir yanlışlık olduğunun farkına varamayabilir. Ebeveynin bu durumu fark edip çocuğa hissettirmesi gereklidir. Bu farkındalık daha sonrası çocuğu gücünü boşaltabileceği etkinliklere yönlendirebilir. Örneğin; çocuğu spora yönlendirmek, kum ve bahçe oyunları oynamasına müsaade vermek üzere. Şayet dışarıda fazla vakit geçirme talihi yoksa çocuğun meskende hareketli oyun oynayabileceği bir ortam hazırlanmalıdır. Ayrıyeten çocuğun sık sık banyo yaptırılıp rahatlanması sağlanmalıdır.
Çocuğa net bir biçimde öfkeli davranışlarına son vermesini söylemek gereklidir. Çocuğun öfkeli davranışlarına devam ettiği gözlenirse öfkeli hali daha berbata gitmeden dikkati dağıtılmaya çalışmalı yahut öteki bir alana yönlendirilmeye çalışılmalıdır. Çocuk öfkeli davranışlar sergilediği vakit onunla özel olarak ilgilenmek yerine bu davranış görmezden gelinmeli ve öfkeli davranışlar sergilemediği vakit içinderın ehemmiyeti vurgulanmalı.
Çocuğun öfkelenmesine niye olan his ve fikirleri hakkında onunla konuşulmalıdır. Öfke hissinin hangi olumsuz davranışlara niye olduğu ve niye kendisine ve etrafına ziyan verebileceği çocuğa açıklanmalıdır.
Çocuğun aile ortasındaki ortamı huzurlu olmalıdır. Unutulmamalıdır ki, okul öncesi periyodu çocukların öğrenme hallerinden biri de modellemedir. Çocuğun meskende ya da etrafında karşılaştığı figürlerden biri daima olarak öfkeli davranışlar stantlar ve sorunlarını saldırgan davranışlarla çözmeye çalışırsa çocuk çarçabuk bunu model alabilir.
Çocuk saldırgan bir tavırla gayesine ulaşmamalıdır. Örneğin; markette, alışveriş merkezinde ya da bir oyuncakçıda çocuk istediği bir şeyin alınması için tutturabilir, ağlayabilir hatta kendini yerden yere atabilir. bu biçimde bir durumda anne-babanın etrafa karşı “Ayıp olmasın” niyetiyle çocuğun isteğini gerçekleştirmesi gelecek biroldukça ağlama krizinin habercisidir. Anne- babanın buradaki tavrı son derece kararlı olmalıdır. Şayet çocuk hayır yanıtını aldıysa çocuğa hayır karşılığının sebebi açıklanmalı fakat çocuk hala öfkeli davranışlarını sürdürüyorsa bulunulan ortamdan uzaklaştırılıp sakinleşmesi sağlanmalıdır.
Çocuğun küme halinde oynanabilecek oyunlar yahut yapılacak sporlara katılmasını desteklemek gereklidir. Kazanma yahut kaybetme kavramları küme oyunları esnasında ortaya çıkacağından çocuğun davranışları, problemleri çözmeyi öğrenmeye yönelik olacaktır.