Paklık Takıntısı

PAKLIK HASTALIĞI NEDİR?

Kirlenmek hoştur

Sil, süpür, toparla hopp olmadı elleri tekrar yıka, kapının haricinde soyun ve koşa koşa banyoya git, tekrar sil, süpür silkele, toparla…

Kirlenmiş midir rastgele bir yer? Mutfak da temizlensin tamam! artık bir daha, bir, iki, üç, dört ve beş evet beş defa yıkadık elleri… 3 kez şampuan yapmazsam kesin makûs bir şey olacak…

Saatler süren, bir türlü bitmek bilmeyen, asla kâfi olduğuna inanılmayan paklık rutinleri…

Paklık yapmaktan hoşlanan sistemli ya da titiz bir insan olmaktan bahsetmiyorum, her şey yolunda ve sistemli olduğunda uygun hissederiz, pak olmak kültürümüzde de övülür, paklık imandan gelir deriz. Pak mesken, pak bir otomobil, nizamlı bir ofis… kim istemez ki

Pekala pak olmak niye insanın hayatını zorlaştırsın? Hele de ortasında bulunduğumuz pandemi günlerinde bu kadar değerli hale gelmişken.

olağan olarak bahsetmiş olduğum olağan kabul edilebilecek bir paklık değil.

Sil, süpür silkele, daha sonra bir daha ve bir daha…

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin günlük ömür aktivitelerini bozacak biçimde yinelayan fikir ve davranış örüntüsüne girmesidir. Zihinde istemsiz bir biçimde beliren ve şahısta huzursuzluk yaratan niyetlere obsesyon (takıntı), bu obsesyonların yarattığı huzursuzluğa karşı kişinin rahatlamak için yaptığı davranışlara kompulsiyon yahut ritüel deriz.

Obsesyonlar kişinin kendini akan ırmağın sularının doğal akışına bırakamamasıdır aslında, doğallığı bozulmuş, spontanitesi kaybolmuş kişi istikrarını ve doğallığı yenidenlar ve simetriyle bulmaya çalışır.

Obsesif Kompulsif Bozukluklar içinde yerini alan ve kişinin ömrünü hakikaten zorlaştıran ve yaygınlığı azımsanmayacak olan paklık takıntısı, ne kadar temizlenirse temizlensin o kirden arınmayacağı niyeti ile el ele sarfiyat.

Farklı niçinlerle ortaya çıkabilen hijyen takıntısı farklı niçinlere bağlanmakla birlikte kökeni çoklukla geçmiş ömür travmalarına dayanmaktadır. Geçmiş ömürden gelen olumsuz hislerin meydana gelmesine sebep olan tecrübelerden kaçınmak ismine savunma olarak kirli olduğu inancı ile her şeyi temizlemek davranışı ortaya çıkmaktadır. Ayrıyeten çevresel ve genetik faktörlerin de tesiri göz arkası edilmemelidir.

Aile içerisinde kurulan bağın niteliği, ebeveynlerin bir fazlaca davranışı, pis, kirli ya da makûs olarak değerlendirmesi, aile üyelerinin paklık hastalığı, cinselliğin, günah, ayıp ve pis olarak kıymetlendirilmesi ve bastırılması, şiddete maruz kalmak, ilgi ve muhtaçlıklarının karşılanamadığı bir ortamda yetişmek…

Paklık hastası olan şahıslar çoklukla bir dahaleyen paklık davranışlarının mantık dışı olduğunun farkında olsalar bile, başlarının ortasında dolaşan ve onları daima meşgul eden rahatsız edici niyetlerin tesirinden bir an evvel kurtulabilmek ismine bu fikirlerini harekete dönüştürürler.

Paklık davranışı hangi düzeye kadar ‘normal’ hangi düzeyden daha sonra ‘anormal’ ya da bir bozukluk olarak kabul edilebilir dediğimizde şunları söyleyebiliriz.

Bir kişinin günlük ömrünün akışını bozan, fonksiyonelliğine pürüz olduğunda, ömrün olağan akışı içerisinde devam etmekte zorlanmalar başladığında ya da etrafla münasebetler etkilendiğinde paklık hastalığından kelam edilebilir. Tüm bunların haricinde bariz bir kirlilik ya da dağınıklık olmasa bile ağır bir paklık yapma isteği duymaya başladığınızda ve saatlerce bitmek bilmeyen biçimde paklık yapmaya başladığınız da bu bir sorun haline gelir.

Paklık hastalığı için belirtiler nelerdir?

Paklık hastaları için şahsi temizlikleri fazlaca kıymetlidir. Duş alma mühletleri, başkalarına göre daha uzundur ve ne kadar yıkansalar bile akıllarının bir köşesinde hala tam manasıyla temizlenmediğine dair soru işaretleri vardır.

Daima kirlenme korkusu ile karşı karşıya kalan paklık hastaları yenidenlayan bir biçimde el yıkama takıntısına sahiptir. Birtakım ileri olaylarda elleri sık sık ve kimi hijyen unsurları ile yıkamak kaynaklı yaralar ya da çatlaklar oluşabilir. Kirlerin hiç bir yere ulaşamayacağına inanma kanısı niçiniyle bunu birden epey yinelı yapan paklık hastaları da bulunmaktadır. Paklık yaparken 3,5,7 üzere yinelara muhtaçlık duyması da öbür bir davranış örüntüsüdür.

Paklık hastaları bilhassa yaşadığı alana dışarıdan gelen her şeyi pis bulduğu için tekraren kez yıkama ihtiyacı hissedebilir. Ne kadar paklık yapılırsa yapılsın kâfi gelmez, pis olduğu kanısı devam eder, pislikten arınmadığını düşünür.

Bu davranışlar kişinin aile ve etrafını de besbelli derecede olumsuz etkilemektedir.

Paklık hastalığı yaşayanlarda da birtakım durumlara karşı takıntılı davranışlar görülebilir. Kimi hastalarda daima olarak kirli olma niyeti kendini gösterirken, birtakım paklık hastaları karşılaşılabilecek olumsuz durumlar ile yenidenlayan kanılara sahip olduğu davranışlarını kaçınmak maksatlı bir dahaleyebilir. örneğin ellerimi 3 kez yıkamazsam, anneme bir şey olabilir ( ekseriyetle felaket senaryoları )

Pekala ya tedavisi mümkün müdür?

elbette, tıpkı öteki ruhsal rahatsızlıklarda olduğu üzere hijyen hastalığına sahip şahısların tedavi edilmesi hayatlarını sağlıklı bir biçimde devam edebilmelerini sağlar. Birtakım olaylarda ilaç tedavisi ve psikoterapi önerilirken, birçok sefer psikoterapi kâfi olmaktadır. OKB ve takıntıların tedavisinde kullanılan en aktif prosedür bilişsel davranışçı terapi sistemidir.

Ellerine bir pislik bulaştı diyelim, 1, 2, 3, 10, 20, 50 ve 100 kere yıkadın. 50. yıkaman ile 100. yıkama içinde bir fark var mıdır? Pekala niye 100 kere yıkama…

Aslında paklık hastalarıyla tedavi sürecinde en kıymetli etap bilişsel bir daha yapılandırma yapabilmektir. Zihnimiz aksiye odaklanma eğilimindedir, takıntı ise zihnin olumsuz filtresine daima odaklanıp, tuzağa düşüren ve sizi daima esir üzere hayata tıpkı delikten bakmanıza niye olan, yinelara sahiptir. Bilişsel terapi ile yapılan bir daha çerçeveleme yardımıyla kişinin çarpıtılmış niyetleri ile çalışır.

Pollyannacılık üzere bir olumluya odaklan geçer her şey demek yerine bir uzman eşliğinde keşfe çıkmak ve bulaşan şeyin kirlilik mi yoksa yinelayan niyetler mi olduğunun keşfi .

Çok ağır paklık takıntısı yaşıyorsanız hakikaten neyi temizlemeye çalıştığınıza bakın, elleriniz ya da konutunuz değil temizlemeye çalıştığınız aslında fikirleriniz. 50 defa yıkadığınız şey, kanılar ve kaygınız…

Tüm yinelayan davranışlar bir nebze olsun niyetler ve onun yarattığı korkuyu giderebilmek için yapılmaktadır. Şayet fikirlerle dünyaya bakarsak dertler peşimizi bırakmayabilir. Fikirler algısaldır, algılarımız kimi vakit bizi yanıltabilir. Bizler olumsuz öykülere odaklanma eğilimindeyiz (zihin bu biçimdedir, uçuşur ve olumsuz odaklanma eğilimindedir) Lakin öykülerde kaybolmak, elimizi de konutumuzu de yıkatır durur bize. Her fikrin akış halinde olduğunu ve konuk olduğunu kabul etmek geçmiş ve gelecek irtibatlarından bağımsız olarak kabul etmek.

Aile ve etraf dayanağı unutulmadan bir uzman eşliğinde keşfederek.

Kirlenmekten kaçmak için temizlemek yerine kirlenebilme ihtimalini kabul etmek. yinelayan fikirleri rahatlatmak için yapılan döngüsel davranışları nazaranbilmek.