amerikali
Üye
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabında, Borderline Kişilik Bozukluğu kişilik bozukluklularının ortasında bulunduğu B Kümesi başlığı altında göstermiştir.
Sınırdurum Kişilik Bozukluğunun en önemli özelliği şahıslar içindeki bağ ve irtibat usullerinde kimlik hissinde ve duygulanımında çelişki olması ve dengeli olarak görülmeyen güdüleri denetim altına almakta düşünce yaşamalarıdır. Toplum ortasında yaygın olma ve daima görülme oranı %2-3 iken psikiyatri klinikleri incelendiğinde ise kişilik bozukluğu olaylarının %30-60’ını oluşturdukları görülmektedir. Bayanlarda görülme oranı erkeklere bakılırsa 3 kat daha fazladır. Bu bireyler gerçek olmayan terk edilme kaygısıyla ziyadesiyle uğraşır (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013).
Sevdikleri bireylerin, arkadaşlarının ve yakınlarının onları terk edip gitmelerinden çoksıyla korkarlar ve bu biçim dehşetlere maruz kalmamak için epey zahmet ve gayret içine girerler. Yakınlarını ve sevdikleri insanları denetim altında tutabilmek ismine, onları suçluluk psikolojisine sokmak, ruhen ve vicdanen çöküntü içine sokmak ve duygusal yıkım yaşatmak üzere değişik formüllere baş vururlar (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013)
Karşısındaki bireylerin özelliklerini ziyadesiyle abartma ya da yerin tabanına sokma fikirlerine ve bu kanılar içinde gelgitler yaşamasına, sebep olan gergin ve dengeli olmayan şahıslar ortası alakalara sahiptirler (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı’nın açıklandıği hali ile, bir şahsa Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhisi koyabilmek için aşağıda bulunan unsurların en az beş adedini ya da daha fazlasını bulunduruyor olması gerekmektedir (American Psychiatric Association, 2013).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı’nın Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler için listelediği teşhis kriterlerinin aşağıda verilen biçimde belirtilmesi mümkündür.
Geçmişte yapılan çalışmalarda Sınırdurum kişilik bozukluğun seyrinde ilaçların ve psikoterapi kullanılmasının değerli olduğu görülmüştür. bununla birlikte hastalığın incelenmesinde teşhis koyabilme ismine daha fazla teşhis aracının bulunması gerektiği de anlaşılmıştır (Aydemir, 2015)
Borderline Kişilik Bozukluğu, biroldukca benzerlik olması sebebi ile başka hastalıklarla karıştırılabilmektedir. Öbür bozukluklar vilayetle karıştırılıyor olması elbette kabul ediliyor. Bireye teşhis koyma sürecinde ihtimamlı bir müddetçten geçirilesi karışıklıkların önlenmesi açısından kıymetli olacaktır (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Borderline Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozukluğunun ortak özellikleri olan bireylerde iki bozuklukta da maksatlarına ulaşmak için etrafında bulunan herkesi çıkarları doğrultusunda sömürme kelam konusudur. Bu iki bozukluğu birbirinden ayırmak için bakılması gereken değerli nokta, kişinin boşluk hissinden kelam ediyor olması ve intihara yönelik kanılardır (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozuklukları incelendiğinde iki bozuklukta da fazlaca süratli bir biçimde ve gösterilmesi gerekenden çok öfke durumu görülmektedir (Kernberg, 1975).
Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu daDSM- 5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabında tıpkı küme altında yer almakta ve karakteristik özellikleri bakımından birbirlerine misal özellikleri olduğu görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Bağımlı Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu incelendiği vakit, iki kişilik bozukluğunda da terk edilme durumuna karşı çok reaksiyon ve terk edilme fikri ile ortaya çıkan bunaltı olduğu görülebilir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Psikoz ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu değerlendirildiği vakit,Sınırdurum Kişilik Bozukluğu olan hastalarda, birtakım vakit ve durumlarda çözülme işaretleri, algıda belli bir seviyede bozukluk belirtileri ya da paranoid içerikli kanılar olduğu görülmüştür. Bu durumlar göz önünde bulundurularak şahsa psikoz tanısı koyulabilmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Dikkat Edilmesi Gereken Öteki Durumlar ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu
Ergenlik periyodu tipik özelliklerinden gel gitleri olan hayat sitili istikametinden bakıldığı vakit Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhis kriterlerine benzerlik göstermekte olduğu ve karışıklık yaratabileceği görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Birey tedavi sürecine başlatılmadan evvel teşhis koyma sürecinin titizlikle yapılması gerekmektedir. Teşhis koyma sürecinde yaşanabilecek kuvvetliklerden bir tanesi de bireyde Sınırdurum Kişilik Bozukluğu ile yeme bozuklukları yahut unsur kullanması üzere öteki rahatsızlıklar ve davranış alışkanlıklarının da bulunması durumudur (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Daha evvel tıpkı DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhis kriterlerinde de açıklandıği üzere birey çok sevme ya da tam aykırısı nefret etme, yüceltme yahut yerme üzere iki uç fikrin içinde gel git yaşaması durumudur. Bu şahısların buhran yaşama olasılıkları pek yüksektir, bunun niçini olarak; kişinin etrafındaki beşerlerle irtibatı olumsuz etkilemekte ve bir daha birebir durum kendinse karşı yaklaşımını da etkilemektedir (Orçunlular, 2016).
Sınırdurum kişilik gelişmesinde değerli rol oynayan risk faktörleri; biyolojik niçinler, ebeveynlerden ayrılması, aile içi şiddete maruz kalma, evlatlık edinilme, aile üyelerinden birinde ya da birkaçında hata öykülerinin olması, uygun görülmeyen ebeveyn davranışı ve tavırlarına maruz kalma, doğum anında meydana gelen risk faktörleri birinci dereceden akrabalarda psikiyatrik bozuklukların bulunması durumu, korku bozuklukları, depresyon ve intihar eğilimleri, çocukluk periyodu istismarlarıdır (Öztürk, Uluşahin, 2016)
Sınırdurum Kişilik Bozukluğu birkaç temel nokta üzerine odaklanır; Şahıslar ortası ilgilerde, benlik algısında ve duygulanımdaki değişkenlik ve bariz dürtüsellik. Evvelce kendilerine yönelik algıları farklılıklar gösterir, kendisini fazlaca hoş, çalışkan, zeki olarak görürken bir anda değişen hisleri ve kanıları niçini ile kendisini fazlaca kıymetsiz, işe yaramaz biri olarak algılayabilir. Sınırdurum Kişilik Bozukluğu tanısı alan bireylerin çocukluk çağlarında bakım verenler tarafınca az denebilecek ölçüde ilgi görmesinin yarattığı olumsuz sonuçlar olabilmektedir. Bu durumun tam aykırısı olacak biçimde çocukluk devrinde ağır ve baskıcı bir biçimde denetim altında bulunmaktan kaynaklanan, bağımsızlığının kısıtlanarak özerliğinin gelişmesinin önlenmesi ve kişinin öz benline yönelik belli tanımlamalar yapamaması birebir biçimde sonuçlanabilmekte olduğunu göstermektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Sınırdurum Kişilik Bozukluğunun en önemli özelliği şahıslar içindeki bağ ve irtibat usullerinde kimlik hissinde ve duygulanımında çelişki olması ve dengeli olarak görülmeyen güdüleri denetim altına almakta düşünce yaşamalarıdır. Toplum ortasında yaygın olma ve daima görülme oranı %2-3 iken psikiyatri klinikleri incelendiğinde ise kişilik bozukluğu olaylarının %30-60’ını oluşturdukları görülmektedir. Bayanlarda görülme oranı erkeklere bakılırsa 3 kat daha fazladır. Bu bireyler gerçek olmayan terk edilme kaygısıyla ziyadesiyle uğraşır (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013).
Sevdikleri bireylerin, arkadaşlarının ve yakınlarının onları terk edip gitmelerinden çoksıyla korkarlar ve bu biçim dehşetlere maruz kalmamak için epey zahmet ve gayret içine girerler. Yakınlarını ve sevdikleri insanları denetim altında tutabilmek ismine, onları suçluluk psikolojisine sokmak, ruhen ve vicdanen çöküntü içine sokmak ve duygusal yıkım yaşatmak üzere değişik formüllere baş vururlar (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013)
Karşısındaki bireylerin özelliklerini ziyadesiyle abartma ya da yerin tabanına sokma fikirlerine ve bu kanılar içinde gelgitler yaşamasına, sebep olan gergin ve dengeli olmayan şahıslar ortası alakalara sahiptirler (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı’nın açıklandıği hali ile, bir şahsa Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhisi koyabilmek için aşağıda bulunan unsurların en az beş adedini ya da daha fazlasını bulunduruyor olması gerekmektedir (American Psychiatric Association, 2013).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı’nın Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler için listelediği teşhis kriterlerinin aşağıda verilen biçimde belirtilmesi mümkündür.
Kişi gerçekte var olma ihtimali olan ya da hayali bir terkedilme senaryosundan bile kaçınmak için ziyadesiyle vakit harcar (5th ed.; American Psychiatric Association, 2013).
Kişilerarası bağlantılar açısından bakıldığında, karşısındaki şahısları kendi gözünde yüceltme ve yerme olmak üzere iki uç içinde kurulan tutarsız ilgiler olduğu görülmektedir (American Psychiatric Association, 2013).
Kimlik konusunda karmaşa yaşamaktadır. Kişinin benlik algısında tutarlılıktan kelam edilemez (American Psychiatric Association, 2013)
Kişi kararınu düşünmeden ve kendisine ziyan gelme ihtimali yüksek olan dürtüsel davranışlarda bulunur. Bu dürtüsel davranışlara örnek olarak, parasının tüketimi konusunda hesapsız davranma, sorun yaratabilecek cinsel bağlantılar, uyuşturucu ve uyarıcı husus kullanması, kendisinin ya da bir oburunun hayatını tehlikeye atacak biçimde araç kullanması olabilir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Kişinin intihar niyeti olmasa bile etrafındaki insanları huzursuz etmek ve göz korkutmak için öyleymiş üzere davranır ya da yinelayan intihar davranışları gösterir.
Sınırdurum Kişilik Bozukluğu kişinin duygulanımında net bir biçimde tutarsızlığa sebep olur (American Psychiatric Association, 2013).
Kendisini daima olarak boşlukta hissederler.
Öfkesini yönetme konusunda sorun yaşama, ağır öfke nöbetleri ya da uzun süren öfke hali
Kişi devir dönem paranoid kanılara sahip olabilir ya da gerilime bağlı disasiyasyon belirtileri görülebilir.
Geçmişte yapılan çalışmalarda Sınırdurum kişilik bozukluğun seyrinde ilaçların ve psikoterapi kullanılmasının değerli olduğu görülmüştür. bununla birlikte hastalığın incelenmesinde teşhis koyabilme ismine daha fazla teşhis aracının bulunması gerektiği de anlaşılmıştır (Aydemir, 2015)
Borderline Kişilik Bozukluğu, biroldukca benzerlik olması sebebi ile başka hastalıklarla karıştırılabilmektedir. Öbür bozukluklar vilayetle karıştırılıyor olması elbette kabul ediliyor. Bireye teşhis koyma sürecinde ihtimamlı bir müddetçten geçirilesi karışıklıkların önlenmesi açısından kıymetli olacaktır (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Borderline Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozukluğunun ortak özellikleri olan bireylerde iki bozuklukta da maksatlarına ulaşmak için etrafında bulunan herkesi çıkarları doğrultusunda sömürme kelam konusudur. Bu iki bozukluğu birbirinden ayırmak için bakılması gereken değerli nokta, kişinin boşluk hissinden kelam ediyor olması ve intihara yönelik kanılardır (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozuklukları incelendiğinde iki bozuklukta da fazlaca süratli bir biçimde ve gösterilmesi gerekenden çok öfke durumu görülmektedir (Kernberg, 1975).
Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu daDSM- 5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabında tıpkı küme altında yer almakta ve karakteristik özellikleri bakımından birbirlerine misal özellikleri olduğu görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Bağımlı Kişilik Bozukluğu ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu incelendiği vakit, iki kişilik bozukluğunda da terk edilme durumuna karşı çok reaksiyon ve terk edilme fikri ile ortaya çıkan bunaltı olduğu görülebilir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Psikoz ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu değerlendirildiği vakit,Sınırdurum Kişilik Bozukluğu olan hastalarda, birtakım vakit ve durumlarda çözülme işaretleri, algıda belli bir seviyede bozukluk belirtileri ya da paranoid içerikli kanılar olduğu görülmüştür. Bu durumlar göz önünde bulundurularak şahsa psikoz tanısı koyulabilmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Dikkat Edilmesi Gereken Öteki Durumlar ve Sınırdurum Kişilik Bozukluğu
Ergenlik periyodu tipik özelliklerinden gel gitleri olan hayat sitili istikametinden bakıldığı vakit Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhis kriterlerine benzerlik göstermekte olduğu ve karışıklık yaratabileceği görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Birey tedavi sürecine başlatılmadan evvel teşhis koyma sürecinin titizlikle yapılması gerekmektedir. Teşhis koyma sürecinde yaşanabilecek kuvvetliklerden bir tanesi de bireyde Sınırdurum Kişilik Bozukluğu ile yeme bozuklukları yahut unsur kullanması üzere öteki rahatsızlıklar ve davranış alışkanlıklarının da bulunması durumudur (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Daha evvel tıpkı DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı Sınırdurum Kişilik Bozukluğu teşhis kriterlerinde de açıklandıği üzere birey çok sevme ya da tam aykırısı nefret etme, yüceltme yahut yerme üzere iki uç fikrin içinde gel git yaşaması durumudur. Bu şahısların buhran yaşama olasılıkları pek yüksektir, bunun niçini olarak; kişinin etrafındaki beşerlerle irtibatı olumsuz etkilemekte ve bir daha birebir durum kendinse karşı yaklaşımını da etkilemektedir (Orçunlular, 2016).
Sınırdurum kişilik gelişmesinde değerli rol oynayan risk faktörleri; biyolojik niçinler, ebeveynlerden ayrılması, aile içi şiddete maruz kalma, evlatlık edinilme, aile üyelerinden birinde ya da birkaçında hata öykülerinin olması, uygun görülmeyen ebeveyn davranışı ve tavırlarına maruz kalma, doğum anında meydana gelen risk faktörleri birinci dereceden akrabalarda psikiyatrik bozuklukların bulunması durumu, korku bozuklukları, depresyon ve intihar eğilimleri, çocukluk periyodu istismarlarıdır (Öztürk, Uluşahin, 2016)
Sınırdurum Kişilik Bozukluğu birkaç temel nokta üzerine odaklanır; Şahıslar ortası ilgilerde, benlik algısında ve duygulanımdaki değişkenlik ve bariz dürtüsellik. Evvelce kendilerine yönelik algıları farklılıklar gösterir, kendisini fazlaca hoş, çalışkan, zeki olarak görürken bir anda değişen hisleri ve kanıları niçini ile kendisini fazlaca kıymetsiz, işe yaramaz biri olarak algılayabilir. Sınırdurum Kişilik Bozukluğu tanısı alan bireylerin çocukluk çağlarında bakım verenler tarafınca az denebilecek ölçüde ilgi görmesinin yarattığı olumsuz sonuçlar olabilmektedir. Bu durumun tam aykırısı olacak biçimde çocukluk devrinde ağır ve baskıcı bir biçimde denetim altında bulunmaktan kaynaklanan, bağımsızlığının kısıtlanarak özerliğinin gelişmesinin önlenmesi ve kişinin öz benline yönelik belli tanımlamalar yapamaması birebir biçimde sonuçlanabilmekte olduğunu göstermektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).