Üremenin korunması: yumurta ve sperm dondurulması

Uzun yıllardır kanser ve bağışıklık sistemi hastalıkları tedavisi öncesi sperm ve yumurta dondurulması formları muvaffakiyet ile uygulanmaktadır. Lakin bu bahiste farkındalığın hala eksik olduğuna dair biroldukca araştırma bulunmaktadır. Önemli bir sıhhat tehdidi ile karşı karşıya kalan ergenlik ve doğurganlık devrindeki bireyler ve aileleri, o an için sıhhatlerine kavuşmak haricinde bir dert hissetmemektedirler.

halbuki Kemoterapi, radyoterapi yahut önemli bir ameliyat niçiniyle gelişebilecek kısırlığın önüne geçmede kullanılan “sperm ve yumurta dondurma yöntemi”, tedaviler bitip sıhhatlerine kavuştuğunda şahıslara biyolojik üreme yeteneklerini devam ettirme talihi sunmaktadır.

Kanser tedavileri kalıcı olarak kısırlığa niye olsa bile dondurma formülü ile hastalar ileride anne baba olma bahtını yitirmemiş olacaklardır. En hayli merak edilen konulardan birisi de yumurta ve sperm hücresinin toplama sürecinin kanser hastalığının tedavisinde gecikmeye yol açıp açmadığıdır.

Kanser hastalığının teşhisi, ameliyatı ile kanser tedavilerinin başlaması içinde yaklaşık 2 ile 4 hafta vakit dilimi vardır. Bu müddet gerekli üreme hücrelerinin toplanması ve saklanması için kâfi bir vakittir. Lakin maalesef kanser hastalığının teşhisi ile hem doktor tıpkı vakitte hasta bebek konusunu düşünememekte ve üreme hücreleri saklanamadan kanser tedavilerine başlanmaktadır. Ne var ki kanser tedavisinden daha sonra sağlıklı üreme hücresi elde etmek çok zordur. Kıymetli olan tedavilere başlamadan üreme hücrelerinin ziyan görmeden saklanmasıdır.

Sperm ve yumurta dondurulması kimlere uygulanmaktadır?

Üremenin korunması, Üreme Tıbbının günümüzde en değerli bahislerinden biridir. Bilhassa kıymetli bir ameliyat yahut bir hastalık tedavisi sebebi ile o an anne yahut baba olamayacak şahıslar üreme hücrelerini saklayarak geleceğe daha inançla bakabilmektedirler. Bu maksatla yumurta ve sperm hücreleri dondurulabilmektedir. Bu sayede şahıslar üreme bahtlarını daha uzun mühlet koruma edebilmektedirler.

Kanser günümüz dünyasının en kıymetli sıhhat problemlerinden biridir.

Her yıl binlerce üreme çağındaki genç kansere yakalanmaktadır. Kanser tedavileri, ergenlik ve doğurganlık çağındaki şahıslarda, üreme hücrelerinin yok bulunmasına ve sperm ve yumurta üretilmesinin durmasına niye olabilmektedir. Kanser hastalıklarının tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları ve ışınım (ışın) tedavisi bayanlarda yumurtalık dokusunda tahribat yaparak erken menopoza ve erkeklerde cinsel işlev bozukluklarına ve kısırlığa sebep olabilmektedir.

Günümüzde biroldukca kanser tedavi edilebilmektedir.

Son senelerda teşhis ve tedavi metotlarının gelişmesi ile birlikte kanser olayları daha erken evrelerde tanınır ve tedaviye başlanır hale gelmiştir. Tüm bu gelişmelerin sonucunda 5 yıllık hayat oranları tüm kanser cinsleri ve tüm yaş kümeleri göz önüne alındığında bariz artış göstermiş ve hayatta kalan hastalarda üreme yeteneğinin korunmasının gerekliliği gündeme gelmiştir.

Sıhhatlerine kavuşan ve kanseri yenen bireyler, bebek sahibi olmak istediklerinde üreme yeteneğini kaybetme problemiyle karşılaşabilmektedirler.

Tüp bebek tedavilerinde sperm dondurma 30 yılı aşkın müddettir muvaffakiyetle uygulanmaktadır. Yumurta hücresi ve embriyo dondurulması ile de özelikle son senelerda pek tatmin edici sonuçlar alınmaktadır. Dondurulmuş hücrelerle elde edilen muvaffakiyet, yaklaşık taze kullanılan hücrelerle elde edilen muvaffakiyete yakındır.

Kanser hastalığı niçiniyle goreceği kemoterapi ya da radyoterapi niçiniyle üreme işlevlerini kaybetme riski ile karşı karşıya kalan hastalarda, kanser tedavisine başlamadan evvel, çocuk sahibi olabilme ümitlerini devam ettirebilme ismine bayanda yumurtaların erkekte de spermlerin dondurulup saklanması mümkündür.

Spermin tedaviden olumsuz etkileneceği, kanser ve immünosüpresif ilaçların kullanıldığı kanser dışı hastalığı olan adamların spermleri dondurularak saklanabiliyor. Bu niçinle evvelki yılarda hasta büsbütün kanserden kurtulsa dahi anne baba olma bahtını yitirebilmekte idi. Sıhhat bakanlığının da onayı ile günümüzde kanser tedavisi gorecek olgular bu tedaviler öncesi yumurta ve sperm hücrelerini dondurma metodu ile saklatabilir. Bu sayede tekrar sıhhatlerine kavuştukları vakit saklanan kendi hücreleri kullanılarak yine anne baba olabilirler.

Tedaviden daha sonra istendiğinde bu spermler yapay dölleme ya da tüp bebek biçimleriyle kullanılarak hastalara sağlıklı çocuk sahibi olma bahtı yaratılabilmektedir.

Uzmanlar, hayat beklentisi yüksek kanserli hastalara çocuk sahibi olma umudunu veren bu usulün, kıymetli bir moral dayanak de oluşturacağı görüşündeler. Fakat yalnızca kanser hastaları değil, sperm hücresi hasarına niye olabilecek ilaçları kullanmak zorunda olan Behçet, Lupus ya da glomerülonefrit üzere hastalığı olan erkekler için de bu seçenek mevcuttur.

Kanser haricinde glomerülonefrit üzere böbrek hastalarının, Lupus üzere bağ dokusu hastalığı olanların ya da kısırlaştırılma isteğiyle daha evvel vazektomi uygulanmış adamların kanallarının açılma teşebbüsü sırasında alınan spermleri dondurulabilir.

Bilhassa çabucak hemen çocuk sahibi olamamış, ilaçla, ışınla ya da ameliyatla kanser tedavisi bakılırsacek hastalar için sperm dondurulmasının bir seçenek olduğu belirtiliyor. Bilhassa testis kanseri, hodgkin, non-hodgkin lenfoma üzere hastalığı olan erkekler bu sistemden yararlanabiliyorlar.

Sperm Nasıl Donduruluyor?

Sperm dondurulması sırasında sperm kalitesinin korunmasına itina gösterildiğini belirtiliyor.

Standart sperm tahlillerinin akabinde, elde edilen örnekler özel bir hami serum ile karıştırılıyor ve –196 derecede donduruluyor. Dondurma süreci küçük kanüller yahut ampuller ortasında yapılarak bu örnekler sıvı nitrojen ortasında saklanıyor.

Türkiye’de maddelerin dondurulmuş spermin fakat veren kişi için kullanılmasına müsaade verdiği belirtiliyor, dondurulmuş spermlerin yardımcı üreme teknikleri olan yapay döllenme ya da tüp bebek uygulaması için kullanılabileceği belirtiliyor.

Sperm dondurma süreci hangi durumlarda uygulanır?

– Kanser tedavisi, kemoterapi yahut radyoterapi üzere testis dokusuna ziyan verebilecek tedaviler niçiniyle testislerini yahut sperm üretimini kaybedebilecek hastalara

– Testislere ziyan verebilecek bir ameliyat yapılacaksa

– Azoospermi hastalarında: Her tüp bebek tedavisinde tekrar yine testisten ameliyatla sperm alınması süreci uygulamak yerine dondurulmuş spermler her tüp bebek tedavisinde kullanılır.

– TESE uygulanan azoospermi hastalarında spermlerin saklanması için

– Sperm meselade hayli düşük sayıda sperm verebilen hastalar

Teknik olarak sperm dondurulması yumurta dondurulmasına nazaran daha kolaydır zira yumurta hücresi fazlaca daha büyük bir hücredir.

Hastaların bu hususta bilinçlendirilmesi ve tedavi öncesi aydınlatılmasında kanser tedavisini yapan sorumluluğunu alan onkoloji tabiplerine büyük nazaranv düşmektedir. Özelikle lösemi ve testis tümörleri genç yaşlarda ergenlik devrinde görüldüğü ve kanser tedavisi ile kanserden büsbütün kurtulma talihi yüksek olduğu için için bu hastalar için yumurta ve sperm saklanması büyük bir değer taşımaktadır. Bu hastalar geleceklerini garanti almak için kanser tedavisine başlamadan üreme hücrelerini dondurmaları gerekmektedir. Şayet kanser hastalığının tipine göre testisin ya da yumurtalığın alınması gerekiyorsa alınan dokularda dondurarak saklanabilmektedir.

Başka yandan kanser tedavisi bakılırsacek hasta evli ise eşinden alınan hücre ile kendi hücreleri laboratuar şartlarında birleştirilerek oluşan embriyolarda saklanabilir. İlerleyen senelerda hazır embriyolar çözülerek anne rahmine yerleştirilebilir.

Toplumdaki yaygın inanışın bilakis araştırmalar, dondurulmuş sperm-yumurta ve embriyolardan elde edilen gebeliklerin muvaffakiyet oranlarının yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Günümüzde kullanılan çağdaş tüp bebek formları ile dondurulan embriyoların yüzde 95’i sağlıklı olarak çözülebilmedir. Bu embriyolarda gebelik bahtı yüzde 40- 50 ‘lere kadar ulaşabilmektedir.

Dondurma süreci NASIL YAPILIR? Ne kadar saklanabilir?

Dondurma prosedüründe -196 derecede embriyo, sperm ve yumurtaların 5 yıl boyunca saklanabilir, daha sonrasında bu mühletin Sıhhat Bakanlığı müsaadesi ile uzatılabilmektedir. Kanser tedavisi öncesi başvuran hastaların uygar durumuna göre hangi tekniğin seçileceğine karar verilir.

Kanser tedavileri niçiniyle erken menopoz durumu dahi gerçeklese dahi önce saklanan hücrelerin kullanılması ile gebelik bahtı devam etmektedir. Vitrifikasyon tekniği ile yumurta hücreleri muvaffakiyet ile dondurulabilmekte ve gelecekte kullanmak üzere uzun yıllar saklanabilmektedir.

Şayet hasta evli ise olağan bir tüp bebek süreci izleyerek embriyo dondurma, şayet bekar ve genç yaşta bir hasta ise yumurta ya da spermleri dondurma süreçleri ile hücreler saklanabilir.

Erken menopoz riskinde de Yumurta Dondurma tekniği

Türkiye’de evvelki senelerda yalnızca kanser üzere mecburilik hallerinde Sıhhat Bakanlığı’nın müsaade verdiği “sperm ve yumurta dondurma” süreci, 30 eylül 2014 te çıkan yasa gereği erken menopoz riski olan çabucak hemen ailesini tamamlayamamış bireyler ortasında umut kaynağı haline gelecektir. bu biçimdelikle rastgele bir niçinle çabucak hemen bebek planlamayan bayanlar ilgili şartlar oluşmuş ise kanser hastalığı olmasa da dahi yumurta hücrelerini dondurtarak saklayabilmektedirler. çabucak hemen epey yeni çıkmış bir yasa olması niçiniyle toplum tarafınca bilinmeyen bu mevzunun, bilhassa büyük kentlerde yaşayan iş eğitim hayat çabaları niçiniyle bebek sahibi olamamış bayanlar için epey değerli bir konu olacağı katidir.