Yaratıcılığa Eğitim ve Ebeveyn Tesirleri

Önce biraz yaratıcılığın fizyolojik kökeninde bahsetmek istiyorum ;

Çocuk 3-6 yaş aralığında yaratıcılıkla ilgili en pik düzeyine ulaşır, hayal gücü bu vakitte çok gelişmiştir. 6 yaştan daha sonra, yaklaşık 2 yıl içerisinde yani okul devrinde bu enteresan yaratıcılık performansı azalmaya başlar. Pekala niye? Zira çocuklar okul periyoduna geldiklerinde toplum kurallarına ve nizamına gerçekçi bir düzlemde adapte olmaya başlarlar ve 3-6 yaş aralığında olduğu üzere ortasında yaşadıkları ortamdan bağımsız ve özgün olarak düşünemezler. 6 yaş daha sonrası okul periyodunda çocuğun beynindeki prefrontal korteksi(bilinç, toplumsal kurallar bölümü) gelişmeye başlar. Prefrontal korteks kişinin toplumsallaşarak ve toplumsal sistemi farkederek, şuurlu olarak yaşamasını sağlayan kısımdır. Çocukken limbik sistem ve frontal korteks içindeki zayıf ağ yapısı bununla birlikte korteks(bilinç) oluşumlarının, limbikte(ilkel dürtüsel bölge) bulunan duygusal yapılar üstündeki denetimini de maniler ya da azaltır. bu biçimdece da denetim ve sınırlayıcılık içeren korteksin bu irtibatından mahrum olan kişi ise daha içgüdüsel, ilkel, kontaksız, özgün ve yasaksız olur. Bu işleyiş bununla birlikte yaratıcılığa da ülkü bir yer hazırlar, misal irtibat azlığına, birden fazla ünlü eşsiz ressam ve bestecide de rastlanılmaktadır. Kısacası yaratıcılık biraz da monoton tertibin, kuralların haricindedır diyebiliriz. Yani üstteki anatomik ayrıntıları sadeleştirirsek ; çocuk, müsaade verildiği ölçüde yaratıcıdır, zira ailesiyle birlikte yaşadığı sürece, hamura form verir üzere onların biçim vermesiyle çocuğun gelecek formu oluşturulur ve üzerine ek olarak çok kurallar silsilesiyle yoğrulmuş eğitim sistemimiz aslında çocukların yaratıcılığının önündeki en büyük pürüzdür . Pekala Yaratıcılık niye bu kadar değerli? Zira yaratıcılık sorun çözme yetisini de birlikteinde getirir. Her ailenin hayali çocuğunun kendi ayakları üzerinde durma maharetine sahip olmasıdır. Ancak doğdukları andan itibaren sen prenses ve prenssin diye büyütülen bir kuşak düşünün, istedikleri herşey çabalamadan kendilerine veriliyor, verilmiyorsa şayet küsme, çabuk sıkılma ve vazgeçme üzere başaçıkma sistemleri ile karşılaşıyor aileler, daha sonrasında esasen bu çocuklar büyüdüklerinde gittikleri iş yerlerinde kraliyet ailesinin bir mensubu olmadiklarını ;göz teması kurulmadan yapılan, empati mahrumu yüzeysel acımasız işveren emekçi diyaloglarında anlıyorlar, ya da karşılık alamadıkları o birinci aşkın kalp acısında tanımaya başlıyorlar gerçek hayatı…bunun kararı olarak da eksik kalan ve bir anda ulaşılmaya alışık olunan ailenin sunduğu tahlillerle gelen tatmini yani memnunluk ve haz hissi veren dopamini öteki elde etme yolları arıyorlar: kendilerine sanal alemde memnunluk platformları yaratıyorlar, alkol ve uyuşturucu bağımlılığına yöneliyorlar… aile diyor ki : “sen muhteşemsin özelsin, biz arkandayız hatta önündeydiz, senin yerine sorunu çözeriz” , gerçek şu anki sistem diyor ki: ” umrumda degilsin’ ….ve sonuç önemli bir bocalama, kimlik düzensizliği ,özgüven eksikliği ,sosyal bağ başarısızlıkları ve asosyallik … gayret masraftan almaya alıştığı mükafatların onayların, karşılığı olmayan bir dünyada ne arkadaşları onları gercekten”like ‘lıyor!!! ne de işverenleri…fakat gayretsiz elde edilen ya da verilen onay yada ödül kararı oluşan dopamine yani mutluluğa gereksinim var…daha sonra alkol ve uyuşturucu bağımlılığı ,asosyallik ya da histen empatiden mahrum yüzeysel münasebetler, internet bağımlılığı,depresyon,intihar oranlarındaki artışlar üzere istenmeye durumlar meydana geliyor…ve elimizde ismine ‘kaybolmuş nesil’ dediğimiz bir yapı oluşuyor … “bizim vaktimizde bu biçimde değildi “yargılamaları yapmak yerine ; onları kazanmaya mı çalışıyoruz yoksa yanılgılı sürüm muamelesi mi yapıyoruz diye ebeveyn, eğitmen ve patronlar kendilerine sormalılar.

Onlara gerçek eğitim ve rehabilite olma imkanlarının yolunu açmalılar. Zira bu yetiştirme modelleri ve yaratıcılığı kısıtlayan eğitim sistemiyle bu kuşağın, gündelik hayatla başa çıkabilmeleri için gereken yaratıcı tahlil odaklı maharetleri edinme ihtimalleri yok ve hatta bu hünerleri edinecekleri onları tatmin eden bir örnek modelleri de yok…bu biçimdece de neyi niye isteyip ya da istemedikleriyle ilgili bir alt yapıya ve farkındalığa da sahip değiller..sanal ve devasal bir örümcek ağıyla çevrililer, ortalarında kendi lisanlarını oluşturmuşlar ve onun dışına çıkamıyorlar, zira onları yetiştirirken çıkış yolunu bulmalarına müsaade vermedik, farkındalık ve sorgulama yetilerini geliştirmek…kendi kırgınlıklarımızın yansıması ve telafisi olarak her istediklerini yapmaya çalıştık… Olamadıklarımızı onlarda oldurtmaya çalıştık… nevrotik ,çabalamadan mükafatı hakeden taraflarını besledik…Onlara sorgulamayı öğretmedik, mesela Sokratik sorgulamayı kaç ebeveyn araştırıp uygulanmıştır çocuklarına! Yeri gelmişken SOKRATİK SORGULAMA NEDİR biraz bahsedelim ;

Sokratik sistem, antik periyot Yunan filozofu Sokrates’in felsefi düşünüşü ve bilgiyi soru sorarak öğretme usulüdür. Sokrates’in öğrencilerine ayrıntıları sorular sorarak öğretmesi Sokratik dialog ismiyle bilinir.

1) İroni etabı: Kişinin kesin gerçek olarak bildiği ya da gerçek bildiğini sandığı bilgiler ile ilgili sorular sorulur.

2) Sorgulatma evresi: Bu etapta bireyin yanlışsız olarak bildiklerinin aslında sağlam temellere sahip olmadığını, bireyin kanıları içindeki tutarsızlık ve çelişkiyi kişinin farketmesini sağlamak bulunmaktadır… Bu bakış açısıyla yetişen çocuklara mesleksel gözle baktığımda ailelerinin de bu bakış açısıyla hayata baktıklarını söyleyebilirim. bu biçimde yetişen çocuklar daha yaratıcı, pratik zekalı, tahlil odaklı, empati yeteneği yüksek, ötürüsıyla farkındalığı gelişmiş bireyler olarak yetişiyorlar. ötürüsıyla da hayatta daha başarılı olmakla bir arada kendilerini daha başarılı, tatmin olmuş hissediyorlar, bu çocukların ölçülen memnunluk seviyeleri de başka akranlarına oranla hayli daha yüksektir .